CÂN NÃO MỸ – VIỆT, TÁI NHẬN THỨC VỀ CƠ CẤU NỀN KINH TẾ ĐƯA KINH TẾ TƯ NHÂN VÀO BỆ PHÓNG
Trần Đắc Lâm
03/4/2025
1. BỐI CẢNH: CUỘC CHIẾN KHÔNG TIẾNG SÚNG NGÀY 2/4/2025
Nếu như Việt Nam có 30/4 – ngày giải phóng đất nước, thì Mỹ có 2/4 – ngày khai hỏa một cuộc chiến thương mại kiểu mới, với vũ khí là thuế quan và địa chính trị.
Vào rạng sáng 2/4/2025, Tổng thống Donald Trump công bố thuế đối ứng (reciprocal tariffs) áp lên 24 quốc gia – trong đó Việt Nam bị áp mức thuế 46%, đứng thứ 3 cao nhất thế giới.
Đây không chỉ là động thái thương mại thuần túy, mà là bước đi chiến lược nằm trong học thuyết “America First”, với mục tiêu định hình lại trật tự thương mại toàn cầu bằng sức mạnh đơn phương của Mỹ.
2. CƠ SỞ PHÁP LÝ & MỤC TIÊU CHIẾN LƯỢC CỦA MỸ
Lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại, Nhà Trắng viện dẫn Đạo luật IEEPA 1977, cho phép Tổng thống tuyên bố tình trạng khẩn cấp kinh tế quốc gia, qua đó hợp pháp hóa các biện pháp đánh thuế đơn phương mà không cần thông qua Quốc hội hay WTO.
Mục tiêu thực sự:
• Tái cân bằng cán cân thương mại với các quốc gia có thặng dư lớn với Mỹ.
• Ép buộc đàm phán lại các hiệp định thương mại song phương theo chuẩn có lợi cho Mỹ.
• Duy trì vị thế chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp Mỹ bằng biện pháp cưỡng ép thuế quan.
3. VIỆT NAM: ĐỐI TÁC LỚN, MỤC TIÊU CỤ THỂ
• Thặng dư thương mại với Mỹ năm 2024: 123 tỷ USD (top 3 thế giới).
• Đối tác thương mại lớn thứ 7 của Mỹ.
• 75% kim ngạch thương mại của Việt Nam đến từ xuất khẩu – trong đó Mỹ chiếm tỷ trọng lớn.
10 mặt hàng chủ lực xuất khẩu sang Mỹ chịu ảnh hưởng trực tiếp:
1 Dệt may 18 tỷ USD 46%
2 Da giày 9 tỷ USD 46%
3 Gỗ và sản phẩm gỗ 8 tỷ USD 46%
4 Điện tử - linh kiện 16 tỷ USD 46%
5 Máy móc thiết bị 5 tỷ USD 46%
6 Thủy sản 2,5 tỷ USD 46%
7 Hạt điều 1 tỷ USD 46%
8 Cà phê 0,9 tỷ USD 46%
9 Xe đạp & linh kiện 0,8 tỷ USD 46%
10 Đồ gia dụng & nội thất 3 tỷ USD 46%
4. PHẢN ỨNG LINH HOẠT VÀ CHIẾN LƯỢC CỦA VIỆT NAM
Ngay từ đầu năm, Việt Nam không bị động. Phiên họp Chính phủ ngày 5/2/2025 đã kích hoạt các kịch bản đối phó, với thông điệp rõ ràng: chủ động đối thoại – điều chỉnh chính sách – mở rộng hợp tác – bảo vệ lợi ích quốc gia.
Các động thái chiến lược của Việt Nam:
Chính sách nhượng bộ hợp lý (win-win):
• Giảm thuế nhập khẩu LNG từ Mỹ từ 5% → 2%
• Giảm thuế ô tô Mỹ từ 45–64% → còn 32%
• Giảm thuế ethanol từ 10% → còn 5%
• Tăng nhập khẩu nông sản Mỹ: đậu tương, bắp, thịt bò…
Tăng cường kiểm soát gian lận xuất xứ (origin fraud):
• Siết chặt hàng chuyển tải từ Trung Quốc qua Việt Nam.
Cử đoàn đàm phán cấp cao:
• Ngày 6/4/2025, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc sẽ dẫn đầu phái đoàn sang Washington.
• Dự kiến trình bày “gói giải pháp song phương” nhằm hạ nhiệt căng thẳng.
Thiện chí chiến lược:
• Cho phép Starlink (SpaceX) hoạt động tại Việt Nam.
• Cam kết bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, không thao túng tiền tệ.
• Tăng mua hàng quốc phòng công nghệ cao từ Mỹ.
5. DỰ BÁO MỨC THUẾ SAU ĐÀM PHÁN (THEO NGÀNH)
Ngành hàng Mức thuế sau đàm phán (dự kiến) Ghi chú chiến lược
(*) Dệt may ~18% (Biện pháp : Cam kết nâng tiêu chuẩn lao động)
(*) Da giày ~20% (Biện pháp Tăng nội địa hóa sản phẩm
(*) Gỗ & nội thất ~15% (Biện pháp Tuân thủ nguồn gốc FSC)
(*) Điện tử – linh kiện ~10% (Biện pháp Liên doanh với công ty Mỹ)
(*) Máy móc thiết bị ~12% (Biện pháp Chuyển giao công nghệ)
(*) Thủy sản ~14% (Biện pháp Kiểm soát kháng sinh & truy xuất nguồn gốc)
(*)Hạt điều, cà phê ~5–8% (Biện pháp Đẩy mạnh thương hiệu Việt)
(*) Xe đạp, đồ gia dụng ~10% (Biện pháp Ký FTA phụ lục về công nghiệp nhẹ)
Mức thuế trung bình sau đàm phán kỳ vọng: từ 46% → còn ~13–18%.
6. TẦM NHÌN CHIẾN LƯỢC – VIỆT NAM VỮNG VÀNG TRÊN BÀN CỜ LỚN
Việt Nam không phải người đặt luật chơi, nhưng đủ bản lĩnh để giữ thế cân bằng.
Các trụ cột ứng phó lâu dài:
• Đa dạng hóa thị trường: Tăng xuất khẩu sang EU, Trung Đông, Nam Á.
• Phát triển chuỗi cung ứng nội khối ASEAN – RCEP – CPTPP.
• Xây dựng năng lực kinh tế tư nhân + công nghệ lõi.
• Thể chế linh hoạt, ngoại giao thông minh, quốc phòng mềm.
Sòng phẳng không có nghĩa là đối đầu, mà là hiểu rõ mình – hiểu rõ đối thủ – giữ vững nguyên tắc – điều chỉnh linh hoạt – tìm cơ hội trong thách thức.
7. KẾT LUẬN CHIẾN LƯỢC
Thuế quan là ngọn sóng. Tư duy chính trị – chiến lược kinh tế – nội lực công nghệ là con thuyền.
Nếu đủ bản lĩnh lèo lái, Việt Nam có thể không chỉ vượt sóng – mà còn vươn ra biển lớn.
Lãnh đạo Việt nam PHẢI quyết liệt hơn nữa trong việc tinh giản bộ máy và cách mạng về thể chế để giải phóng sức dân và đưa kinh tế tư nhân vào bệ phóng chiếm đến 80% đóng góp cho GDP
https://www.facebook.com/share/p/1BjJfbfJAC/
Không có nhận xét nào