Hòa OC – Kỷ nguyên vươn mình

20/3/2025

---

Tháng 11 năm 1962, thủ tướng Nhật Bản Hayato Ikeda qua Pháp gặp tổng thống Pháp-Charles De Gaulle có đem theo món quà nhỏ là cái radio công nghệ transitor của hãng Sony.

Transitor là viết tắt của 2 chữ Transfer và Resistor, tức điện trở chuyển đổi, là phát minh lớn nhất trong ngành điện tử thời đó. Và đây là phát minh của 3 nhà khoa học Mỹ (William Shockley, John Bardeen and Walter Brattain).

Tổng thống De Gaulle, vốn là một tướng quân đội, lưu vong ở Anh Quốc, nhờ quân đồng minh mới đánh đuổi được quân Hít-Le ra khỏi nước Pháp để trở thành tổng thống sau đó. De Gaulle thấy Nhật Bản là nước thua trận sau thế chiến thứ 2, văn minh không thể so sánh được với nước Pháp vĩ đại của ông ta, vì thế ông gọi thủ tướng Nhật là "The Transistor Salesman" có vẻ khinh thị, giống người bán chào bán hàng, ý nói thủ tướng Nhật Bản đem cái radio công nghệ transitor này qua Pháp tặng cho ổng là cách đi chào hàng của salesman.

Trong vòng 2 thập kỷ, Sony trở thành trùm công nghệ trong ngành điện tử nhờ luôn cải tiến transitor nhỏ gọn và công suất tốt hơn. Điển hình là các Sony Walkman, máy cassette di động đầu tiên và hiện đại nhất thế giới thời đó.

Sự thần kỳ của Sony khởi nguồn từ sự hiếu học của 1 trong 2 kỹ sư sáng lập tên là Akio Morita. Morita vốn là người thừa kế của một hãng rượu sake nổi tiếng nhưng ông không kế nghiệp kinh doanh của dòng họ mà đi học ngành Vật Lý Học. Nhờ làm việc trong phòng lab mà ông không tham gia chiến đấu. Nước Nhật sau chiến tranh bị hoang tàn, nhưng nhờ có người Mỹ bảo hộ và hỗ trợ tái thiết quốc gia nên ông có cơ hội đọc được những tạp chí chuyên nghành của Mỹ. Morita hâm mộ các nhà phát minh ra transistor của Mỹ nên qua Mỹ dự hội thảo và mời John Bardeen tới Nhật Bản, chào đón như ngôi sao nhạc rock. Nhưng vậy thôi cũng chưa đủ, Morita được Bộ Công Nghiệp và Thương Mại Quốc Tế (MITI) hỗ trợ tài chính và ngoại giao cấp quốc gia để Sony mua được bản quyền của hãng sản xuất transitor số 1 của Mỹ thời đó là Bell Labs. Với sự không ngừng học hỏi và sáng tạo, Sony trở thành vua transistor của thế giới, tương tự TSMC là vua của chíp bán dẫn cao cấp của thế giới ngày nay.

Akio Morita của Sony và Morris Chang của TSMC cùng có điểm chung là đam mê học hỏi công nghệ và có cơ hội làm việc với những nhà phát minh sáng chế của Mỹ. Morris Chang là kỹ sư cao cấp của Texas Instruments, nhưng không có triển vọng trở thành CEO của hãng này. Texas Instruments nắm giữ rất nhiều phát minh sáng chế về bộ nhớ dành cho thiết bị di dộng nhỏ, và chíp bán dẫn. Morris Chang đứng đầu mảng chíp bán dẫn nhưng lúc đó trùm công nghệ chíp của thế giới là Intel. Chính phủ Đài Loan mời Morris Chang về lập trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ chất bán dẫn. Điều đáng nói ở đây là Morris Chang không phải là người Đài Loan mà là Hoa Kiều sanh ra ở tỉnhg Chiết Giang, di cư qua Mỹ, được học ở những đại học hàng đầu của Mỹ.

Giờ đây một con chíp bán dẫn cao cấp của TSMC có cả tỉ con transitor dù kích cỡ của con chíp chỉ là 1 cen-ti-mét vuông. Bạn không nghe lầm đầu ? 1 tỉ con transitor, chớ không phải 1 triệu hay 1 ngàn. Làm sao họ có thể gắn 1 tỉ con transistor trên một diện tích quá nhỏ như vậy ?

Đó là bí quyết công nghệ của TSMC. Họ liên danh với các đối tác công nghệ hàng đầu của thế giới ở mỗi chuỗi giá trị, trong đó có công ty ASML của Hà Lan, trùm sản xuất máy lithography quét tia cực tím. Máy này có giá bán từ vài trăm triệu tới cả tỉ đô la, và hãng ASML độc quyền ở lĩnh vực này. 

Ngạc nhiên khi cả Châu Âu chỉ có Hà Lan là có số má trong ngành công nghệ chíp bán dẫn, dù Hà Lan là một quốc gia khá nhỏ với dân số trên dưới 18 triệu. Nước Pháp của De Gaulle đã hửi khói công nghệ tiên tiến của thế giới từ lâu. 

Sony đột phá trong công nghệ transitor, TSMC đột phá trong công nghệ sản xuất chíp bán dẫn đỉnh cao. Cả hai nhà sáng lập đều là kỹ sư gốc Châu Á ham học, học giỏi và có tham vọng đuổi kịp Phương Tây.

Sẵn dịp ông Thủ Tướng Việt Nam mời các nhà công nghệ Mỹ vào Việt Nam đầu tư nghiên cứu phát triển công nghệ chíp bán dẫn và công nghệ AI, xin hỏi ông 3 câu hỏi này:

- Việt Nam có 1 cơ quan như MITI của Nhật hỗ trợ doanh nghiệp trong nước trong việc hợp tác công nghệ và chuyển giao công nghệ với nước ngoài hay không ? Hay là vẫn có bộ khoa học-công nghệ của Chu Ngọc Anh từng cấp chứng nhận phát minh cho que thử cô-vít pha-ke của công ty Việt Á ?

- Việt Nam có tự chủ được năng lượng điện để bảo đảm 24/24 giờ, 365/365 ngày cho các khu công nghệ cao hay trung tâm dữ liệu (data center) phục vụ cho máy chủ và kho dữ liệu AI ?

Trong vấn đề đảm bảo năng lượng điện thì tính sao với sự độc quyền và quản lý yếu kém của EVN ?

- Liệu chính phủ Việt Nam có làm được chuyện mà chính phủ Đài Loan đã làm: trải thảm đỏ mời nhân tài cùng dòng máu như Morris Chang với người Hoa về phát triển quốc gia ? 

Mời người ta tới nhà thì không gà cũng vịt, phải có thực mới vực được đạo.

Dù sao thì có mời cũng tốt hơn là không mời hay tự sướng kiểu đất nước chưa bao giờ rực rỡ như ngày hôm nay.

https://www.facebook.com/share/1AC9LR5jWM/