Cựu đại sứ Mỹ: 'Nguy cơ Việt Nam bị áp thêm thuế là có'

BBC News

19/3/2025

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Chụp lại hình ảnh, Cựu Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius

Việt Nam từng được xem là bên hưởng lợi trong cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Nhưng lợi thế đó đang bấp bênh khi chính Việt Nam cũng có thể vào tầm ngắm của Tổng thống Donald Trump. 

Ông Ted Osius, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam giai đoạn 2014-2017, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN (USABC), đã đưa ra một số đánh giá về tình hình hiện nay cũng như cung cấp một số giải pháp mà Việt Nam có thể hành động. 

"Chúng tôi cho rằng nguy cơ Việt Nam bị áp thêm thuế là có thật, nhất là khi nước này là một trong những quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ lớn nhất trên toàn cầu. 

Chúng tôi đang đề nghị chính phủ Việt Nam mua LNG (khí đốt tự nhiên hóa lỏng) của Mỹ, mua máy bay từ Mỹ cả dân dụng lẫn quân sự, mua nông sản Mỹ, chẳng hạn như đậu nành, trái cây và các loại hạt có giá trị gia tăng cao," hãng tin Mỹ Bloomberg trích lời ông Osius trong một cuộc họp báo ở Hà Nội. 

Cuộc họp báo diễn ra trong khuôn khổ sự kiện "Sứ mệnh Kinh doanh 2025 tại Việt Nam" do USABC tổ chức diễn ra từ ngày 18-21/3, với sự tham gia của đại diện đến từ 64 doanh nghiệp Mỹ, tiêu biểu có thể kể tới Apple, Boeing, Amazon,... 

USABC cho hay đây là phái đoàn doanh nghiệp có số lượng kỷ lục mà họ từng sắp xếp trong lịch sử hơn 40 năm của mình. 

Điều này phần nào thể hiện sự quan tâm lớn hơn của các công ty, tập đoàn Mỹ dành cho Việt Nam. 

Cũng trong cuộc họp báo, vị cựu đại sứ Mỹ đề nghị phía Việt Nam tăng cường kiểm soát việc chuyển tải hàng hóa, chẳng hạn như việc Trung Quốc có thể dùng Việt Nam như một con đường để lách thuế Mỹ. 

Bên cạnh đó, ông Osius cũng cho rằng phía Việt Nam nên hợp tác chặt chẽ với các quan chức hải quan, biên giới của Mỹ. 

Trong khi đó, Việt Nam và Mỹ đã đưa ra hai số liệu thương mại khác nhau trong năm 2024.

Số liệu từ Hải quan Việt Nam cho hay Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch đạt hơn 119 tỷ USD, tương đương gần 30% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam. Nhập khẩu từ Mỹ là 13 tỷ USD, thặng dư 106 tỷ USD. 

Việt Nam là quốc gia có thặng dự thương mại với Mỹ lớn thứ ba toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc và Mexico. 

Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, Mỹ thâm hụt thương mại với Việt Nam 123,5 tỷ USD vào năm 2024. 

Điều này cho thấy phía Việt Nam đưa ra con số thặng dư thấp hơn phía Mỹ là gần 18 tỷ USD.

Tuy vậy, thặng dư thương mại Việt-Mỹ nhìn chung khá cao, trên 100 tỷ USD, chiếm tỷ trọng lớn so với nền kinh tế Việt Nam. 

Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng con số này đang khiến Việt Nam bị chú ý khi chính quyền Trump đang rục rịch đẩy mạnh chương trình "Nước Mỹ trên hết". 

Bản thân vị tổng thống Mỹ cũng nhiều lần tuyên bố sẽ đánh thuế "có qua, có lại" với các đối tác trên toàn cầu, khẳng định điều này nhằm đảm bảo "thương mại công bằng".

Do đó, chính quyền Trump có khả năng áp thuế mới lên hàng hóa Việt Nam như một công cụ để tái cân bằng thương mại giữa Mỹ và quốc gia Đông Nam Á này. 

Viễn cảnh này càng rõ rệt nếu chính quyền ông Trump nghi ngờ Việt Nam đóng vai trò trung gian để các công ty Trung Quốc lách thuế, tuồn hàng vào Mỹ.

Một trong những di sản cuối cùng của Trump 1.0 chính là việc dán nhãn thao túng tiền tệ đối với Việt Nam và sau đó được cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden gỡ bỏ.

Việt Nam đã, đang và có thể làm gì? 

Nguồn hình ảnh, VGP

Chụp lại hình ảnh, Ông Ted Osius và ông Phạm Minh Chính hôm 18/3 

Trước nguy cơ bị áp thuế, các quan chức cấp cao của Việt Nam đã nhiều lần đánh tiếng đến các nhân vật quan trọng ở Mỹ ở mọi phương diện.

Hôm 15/3, khi tiếp Giáo sư Thomas Valley, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề nghị ông ''có tiếng nói với chính quyền Hoa Kỳ về những nỗ lực của Việt Nam trong xử lý những vấn đề phía Hoa Kỳ quan tâm, đặc biệt là cân bằng thương mại, tháo gỡ khó khăn cho các dự án đầu tư, kinh doanh của Hoa Kỳ, hướng tới quan hệ kinh tế cân bằng, hài hòa, bền vững'', theo cổng thông tin điện tử của Đảng Cộng sản Việt Nam. 

Ông Chính cũng kêu gọi ông Valley có tiếng nói để ủng hộ phía Mỹ đưa Việt Nam ''ra khỏi danh sách các nước hạn chế về xuất khẩu công nghệ cao và công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường.''

Tại buổi gặp mặt này, ông Chính đã đề cao dự án Trường Đại học Fulbright Việt Nam và cho biết Việt Nam đang tạo điều kiện thuận lợi nhất cho trường hoạt động và đã có chỉ đạo giúp trường gỡ vướng mắc để có thể triển khai dự án theo kế hoạch. Ông Valley là chủ tịch Hội đồng Tín thác thuộc Ban quản trị của trường đại học này.

Vào tháng 9/2024, BBC News Tiếng Việt đã đưa tin về các cuộc tấn công mạng và cáo buộc 'cách mạng màu' nhằm vào trường này trên mạng xã hội. Sự việc khiến trường phải tuyên bố phối hợp với cơ quan chức năng để điều tra chiến dịch đưa tin sai sự thật, thậm chí mang tính bạo lực nhằm vào trường và các sinh viên của trường.

Trung tuần tháng Ba vừa qua, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên đã có chuyến công du Mỹ và ký kết nhiều thỏa thuận thương mại với tổng giá trị khoảng 4,15 tỷ USD. 

Trước chuyến đi của ông Diên, để chuẩn bị cho cuộc đàm phán thương mại quan trọng với Mỹ, Việt Nam đã thực hiện nhiều bước đi nhằm xoa dịu căng thẳng và thúc đẩy hợp tác. 

Các biện pháp này bao gồm: giảm thuế nhập khẩu ưu đãi (MFN) cho hàng hóa Mỹ, tạo điều kiện đầu tư vào các ngành trọng điểm như năng lượng, thông qua khung pháp lý cho Starlink của SpaceX, áp thuế chống bán phá giá thép Trung Quốc để tránh nghi ngờ trung chuyển hàng hóa, và các hợp đồng của tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo - CEO Vietjet - trong việc mua máy bay boeing từ Mỹ. 

Trong khi đó, hồi đầu tháng 3/2025, trước những diễn biến khó lường của cuộc thương chiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump, trang facebook Thông tin Chính phủ đăng bài viết cho hay chính phủ Việt Nam sẽ rà soát nhằm đưa ra những chính sách mới phù hợp với chính sách của Mỹ hiện nay, qua đó thúc đẩy thương mại theo hướng cân bằng hơn.

"Việt Nam cũng tích cực tháo gỡ các vướng mắc của các đối tác Hoa Kỳ một cách công bằng, hợp lý, đúng quy định, luật pháp của hai bên. Bộ Tài chính đang rà soát các chính sách thuế hợp lý, hài hòa, bảo đảm lợi ích hai bên," trích bài viết. 

Trong một bài viết vào cuối tháng 2/2025, Reuters đưa tin rằng trước áp lực từ các đe dọa áp thuế và trừng phạt thị thực của chính quyền Trump, Việt Nam đã cam kết đẩy nhanh tiến trình hồi hương hàng chục công dân bị giam giữ tại Mỹ và xử lý nhanh chóng các yêu cầu trục xuất mới. 

Theo đó, Việt Nam đồng ý phản hồi các yêu cầu trục xuất trong vòng 30 ngày, nhanh hơn đáng kể so với trước đây, và hứa cấp giấy tờ thông hành cho 30 công dân bị giam giữ ngay trong tháng đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump. 

Động thái này được xem là một trong những nỗ lực của Việt Nam nhằm tránh các biện pháp trừng phạt kinh tế có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Mỹ

Trong một bài viết hôm 26/2, Reuters cũng liệt kê một số biện pháp khác mà Việt Nam đã và có thể áp dụng để xoa dịu Mỹ, trong đó có dự án sân golf của Trump Organization tại tỉnh Hưng Yên - quê của Tổng Bí thư Tô Lâm. 

Hôm 18/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có cuộc gặp gỡ với ông Charles James Boyd Bowman - Tổng Giám đốc dự án của Tập đoàn Trump Organization tại Việt Nam. 

Ông Eric Trump, con thứ ba của Tổng thống Mỹ Donald Trump, là phó Chủ tịch điều hành tại tập đoàn này.

Ông Chính cam kết chính phủ sẽ xem xét toàn diện các khía cạnh liên quan để thúc đẩy dự án một cách nhanh chóng, đồng thời đảm bảo lợi ích cho tất cả các bên liên quan. Ông Bowman bày tỏ hy vọng rằng dự án sẽ hoàn thành trong vòng hai năm tới, kịp thời phục vụ APEC 2027.

https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c70e7g1r413o