CÁCH MẠNG MỸ LÀ NỀN CỘNG HÒA VỮNG CHÃI, NHÂN BẢN!
Nguyễn Chương MT
04/3/2025
Máy chém giết người trong "cách mạng" tại Pháp
Nhiều người nghĩ "Mỹ", "Pháp" (châu Âu) giống nhau ở giá trị tự do, dân chủ. Kỳ thực, có sự KHÁC NHAU! Đây nói chuyện thuở ban đầu (stt khác nói về thời hiện nay).
"CÁCH MẠNG PHÁP": CUỘC CÁCH MẠNG HỤT HƠI, TẮM MÁU!
CÁCH MẠNG MỸ LÀ NỀN CỘNG HÒA VỮNG CHÃI, NHÂN BẢN!
* Cách mạng Mỹ đem lại thiết chế Cộng Hòa ĐẦU TIÊN trên thế giới (trong thời cận-hiện đại), diễn ra trước cách mạng Pháp hơn cả mười năm NHƯNG người Pháp đã không học hỏi được tinh hoa từ Tuyên ngôn Độc lập và, đặc biệt, là Hiến pháp Cộng hòa của Mỹ.
/I/ CÁCH MẠNG PHÁP
Quốc khánh Pháp hàng năm là ngày 14 tháng 7, kỷ niệm "sự kiện phá ngục Bastille" (ngày 14 tháng 7 năm 1789) được xem như biểu tượng lật đổ chế độ quân chủ, để sau đó tiến đến dựng nền cộng hòa.
Nhưng đây là cuộc cách mạng "hụt hơi": nền Đệ nhứt cộng hòa chỉ tồn tại vỏn vẹn 10 năm, rơi vào cuộc tranh giành quyền lực liên tục, và kết thúc vào cuối năm 1799.
1/ Ngay sự kiện phá ngục Bastille, quí bạn biết chuyện gì đã xảy ra không?
Dữ kiện lịch sử ghi rõ rành: phá ngục giải cứu chỉ có ... 7 tù nhân (gồm 4 kẻ phạm tội lừa đảo, 1 kẻ phạm tội sát nhân, 2 gã quí tộc bị giam do đạo đức tồi bại).
"Quần chúng cách mạng" giết nhiều lính gác, chém đầu viên giám ngục rồi cắm cọc mang đi diễu hành quanh thành phố - để giải cứu ... 7 mống tội phạm không ra ôn dịch gì hết.
Sự thật của việc "phá ngục Bastille" là vậy. Giới khảo cứu lịch sử đều biết rõ như vậy (quí bạn vào Google, tìm đọc là thấy ngay). Nhưng cách mạng cần có một biểu tượng, và thế là ... Bastille buộc phải trở thành "biểu tượng".
Rồi giới họa sĩ, thi sĩ được huy động vẽ tranh, làm thơ về "phá ngục Bastille" để ru người vào giấc mộng cách mạng.
2/ Ngay trong năm sau của việc phá ngục Bastille, năm 1790 cách mạng ban hành một bộ luật sung công tài sản của giáo hội Công giáo, bắt bớ và thảm sát các linh mục trên toàn nước Pháp!
Trong suốt thời gian biến động này kia của Cách mạng Pháp, đặc biệt giai đoạn 1793-1794 được gọi "Thời kỳ Khủng bố" (Reign of Terror), có ít nhứt 1.200 người đã phải bước lên máy chém vì bị qui vào tội "phản cách mạng".
Bức vẽ "phá ngục Bastille", mang tính chất tuyên truyền khoa trương
Chỉ cần một biểu hiện nhỏ trong hành vi cũng bị nghi ngờ là "phản cách mạng", và các phiên tòa bao giờ cũng chỉ xử một cách qua loa, sau đó kết tội tống giam ngay lập tức hoặc tử hình!
3/ Một cuộc cách mạng tắm trong máu, thành thử "cây Cộng hòa" không thể nào đơm bông kết trái tốt lành, mà sớm trở thành èo uột!
Với bản Hiến pháp 1791 ban hành lúc bấy giờ, rốt cuộc, nước Pháp vẫn theo chế độ Quân chủ lập hiến chớ không phải chế độ Cộng hòa (theo đó, nhà vua chia sẻ quyền lực với Quốc hội được bầu ra, nhưng nhà vua vẫn được sử dụng quyền phủ quyết và quyền lựa chọn bộ trưởng).
Sự kết liễu nền đệ nhứt Cộng hòa Pháp là chuyện ắt phải đến, với cuộc đảo chính của Napoléon vào năm 1799.
(sau đó, năm 1804, Napoléon xưng Hoàng đế)
Tạm dừng lại ở đây, chuyển qua nói về Cách mạng Mỹ được dựa trên nền tảng nhân bản và tự do - với kết quả khác hẳn so với cách mạng Pháp!
/II/ CÁCH MẠNG MỸ
Quốc khánh Mỹ hàng năm là ngày 4 tháng 7, kỷ niệm sự kiện công bố Bản Tuyên ngôn Độc lập (ngày 4 tháng 7 năm 1776, có trước cách mạng Pháp những 13 năm).
1/ Một câu nói thời danh trong Tuyên ngôn Độc lập của nước Mỹ, “Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Đấng Tạo hóa đã ban cho họ những quyền không thể tước bỏ. Trong những quyền ấy có quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.
Đặc biệt, bản Hiến pháp Mỹ ban hành vào năm 1787 xác lập thiết chế Cộng Hòa LẦN ĐẦU TIÊN TRÊN THẾ GIỚI - được minh định là "tam quyền phân lập" gồm Tổng thống (Hành pháp), Tối cao Pháp viện (Tư pháp), Quốc hội lưỡng viện (Lập pháp).
Sự giám sát và cân bằng các nhánh quyền lực (control and balance) đã tạo sức sống dẻo dai và lâu bền cho nền tự do chính trị của Mỹ.
Kể từ năm 1787 kéo dài mãi cho đến nay 2025, nền Cộng hòa Mỹ quốc không lần nào bị gãy ngang / phải thay đổi thể chế như nước Pháp!
Nước Pháp tiến hành cách mạng sau Mỹ cả mười năm, mà không tiếp nhận được những bài học dựng xây nền cộng hòa từ Cách mạng Mỹ.
2/ Hoàn toàn KHÁC với cách mạng Pháp, người Mỹ ngay từ ban đầu lập quốc xác định rõ rành đây là "One Nation Under God".
Trong các buổi lễ thượng kỳ, giới chức chính quyền thường bắt đầu bằng lời thề:
"Tôi xin thề trung thành với lá cờ của Hợp chúng quốc Mỹ, và với nền Cộng hòa mà lá cờ đại diện. Là một quốc gia dưới sự chở che của Thiên Chúa, không bị phân ly, vì Tự do và Công lý cho mọi người"
Và trong tiêu ngữ quốc gia, "IN GOD WE TRUST", cùng với tiêu ngữ "Liberty" (Tự Do), người Mỹ khẳng định quốc gia của họ là quốc gia tôn vinh TỰ DO TÔN GIÁO.
(KHÁC với "Cách mạng Pháp 1789" là truy lùng, thảm sát hàng loạt các tu sĩ, giáo sĩ Công giáo)
3/ Sau khi giành độc lập, những người thân cận đề nghị Tướng George Washington lên làm vua, để ngang vai vế với vua nước Anh trong thể chế Quân chủ lập hiến.
Nhưng ông từ chối. Ông muốn xây dựng nước Mỹ thành một QUỐC GIA CỘNG HÒA.
Rồi, sau khi làm Tổng thống 2 nhiệm kỳ, người ta đề nghị Washington làm tiếp tục, nhưng ông từ chối. “Một người dù tài giỏi đến mấy, làm Tổng thống 2 nhiệm kỳ, thì sáng kiến đã hết. Hãy nhường cho người khác" - G.Washington nói.
4/ Cách mạng Mỹ, nhờ dựng xây một nền Cộng hòa tráng kiện, với tinh thần Tự do & Đức tin, đã tạo ra SỨC SỐNG tới mức đáng kinh ngạc.
Đây là quốc gia CỘNG HÒA ĐẦU TIÊN (thời cận-hiện đại), cũng là quốc gia trẻ tuổi mà đã sớm trở thành SIÊU CƯỜNG SỐ 1.
THAY LỜI KẾT
Mỹ và châu Âu gần gũi trong tôn vinh giá trị tự do, dân chủ nhưng KHÔNG hẳn GIỐNG nhau (trong bài đã diễn giải).
Nếu muốn nói đến mẫu hình (sample) về GIÁ TRỊ TỰ DO, châu Âu cần "học" Mỹ, ngay từ thuở ban đầu!
(thay vì khệnh khạng nhận vơ nhận quàng là Mỹ "học" châu Âu),
Còn hiện tại? Hẹn ghi chú trong một bài khác./.
--------------------------------------------------------------------------
Hình hàng dưới, trái:.
Hình hàng dưới, phải: Bức vẽ "phá ngục Bastille", mang tính chất tuyên truyền khoa trương.
https://www.facebook.com/nguyenchuong158
Không có nhận xét nào