Cù Tuấn biên dịch phân tích của Bloomberg
14/11/2024
Việt Nam đang có thặng dư thương mại với Mỹ lớn thứ tư trên toàn cầu. Trump sẽ muốn thay đổi điều đó và mang việc làm về nước Mỹ.
Các nhà máy của Tập đoàn Công nghệ Foxconn tại Khu công nghiệp Quang Châu, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, Việt Nam.
Nhiệm kỳ trước của Donald Trump làm tổng thống Mỹ, Việt Nam đã hưởng lợi lớn từ cuộc chiến thương mại mà ông khởi xướng với Trung Quốc. Lần này, kết quả có thể khác.
Trump đã đe dọa áp thuế lên tới 60% đối với hàng hóa Trung Quốc trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của mình và thuế lên tới 20% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác. Trong khi Việt Nam chờ xem họ phải đối mặt với những biện pháp cụ thể nào, một số nhà kinh tế cảnh báo rằng đây có thể là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất ở Châu Á do thặng dư thương mại tăng vọt với Mỹ và quyết tâm của Trump trong việc đưa nhiều việc làm trong ngành sản xuất trở lại Mỹ.
“Chúng ta có thể thấy áp lực lớn hơn trong việc áp thuế đối với các sản phẩm của Việt Nam và giám sát chặt chẽ hơn các lô hàng của Việt Nam sang Mỹ”, Lê Đăng Doanh, một nhà kinh tế và cựu cố vấn chính phủ tại Hà Nội cho biết. “Chúng ta cũng có thể thấy các nhà sản xuất Mỹ tăng cường khiếu nại về việc bán phá giá các sản phẩm của Việt Nam”, ông nói thêm.
Kể từ khi Donald Trump áp thuế cao hơn đối với Trung Quốc vào năm 2018, nền kinh tế của quốc gia Đông Nam Á này đã tăng trưởng mạnh, thu hút đầu tư nước ngoài kỷ lục và nổi lên như một cường quốc sản xuất. Các vùng phía bắc của Việt Nam hiện có hàng loạt các nhà máy lớn sử dụng hàng nghìn công nhân sản xuất đồ điện tử cho các nhà cung cấp của Apple Inc. và các thương hiệu toàn cầu khác, nối tiếp các công ty Samsung Electronics Co. và Intel Corp. đã đến nước này trước đó.
Trong một lưu ý vào tháng trước, OCBC cho biết trong một thập kỷ qua, Việt Nam đã thúc đẩy thương mại với Mỹ và hiện chiếm hơn một phần tư tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tính đến năm ngoái. Thuế quan sẽ cắt giảm tăng trưởng của Việt Nam tới 4 điểm phần trăm, báo cáo cho biết thêm, đưa hoạt động kinh tế của nước này trở lại mức đại dịch.
Một trong những mối quan ngại lớn nhất của Việt Nam sẽ là những gì sẽ xảy ra hiện nay với nỗ lực của nước này để Mỹ chính thức phân loại Việt Nam là “nền kinh tế thị trường” nhằm thúc đẩy các nhà xuất khẩu của nước này, và liệu Hiệp định Đối tác Chiến lược Toàn diện, được công bố rầm rộ khi Tổng thống Joe Biden thăm Việt Nam vào năm ngoái, có tiếp tục là ưu tiên hàng đầu của chính quyền Trump sắp tới hay không.
Trong điện chúc mừng gửi tới ông Trump, Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường và Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết họ coi Mỹ là “đối tác chiến lược quan trọng” và ghi nhận “sự ủng hộ mạnh mẽ từ Tổng thống đắc cử Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên và nhiệm kỳ mới”, theo một tuyên bố trên trang web của chính phủ Việt Nam.
Việt Nam là một trong những quốc gia phụ thuộc vào thương mại nhất thế giới, với xuất khẩu chiếm khoảng 85% nền kinh tế và Mỹ chính là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Việt Nam có thặng dư khoảng 100 tỷ đô la với Mỹ vào năm ngoái, là mức chênh lệch cán cân thương mại lớn thứ tư đối với Mỹ sau Trung Quốc, Mexico và Canada, và mức này vẫn tiếp tục tăng. Vào một thời điểm nào đó, điều này có thể đưa Việt Nam vào tầm ngắm của Trump.
Tyler Manh Dung Nguyen, chiến lược gia thị trường trưởng tại Công ty Cổ phần Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết: “Theo truyền thống, các chính sách của Trump đã nhấn mạnh vào việc giảm thâm hụt thương mại và trong nhiệm kỳ trước, Trump đã ban hành các biện pháp tác động đến cán cân thương mại của Việt Nam với Mỹ, chẳng hạn như dán nhãn Việt Nam là quốc gia thao túng tiền tệ và tiến hành điều tra các hoạt động thương mại của nước này”.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, ông đã chỉ trích Việt Nam vì thặng dư thương mại ngày càng tăng với Mỹ. Khi được hỏi trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 6 năm 2019 với Fox Business Network rằng liệu ông có muốn áp thuế đối với Việt Nam không, Trump đã nói: “Vâng, chúng tôi đang thảo luận với Việt Nam. Việt Nam gần như là quốc gia tệ nhất – nhỏ hơn nhiều so với Trung Quốc, nhưng gần như là quốc gia lạm dụng tệ nhất so với tất cả mọi quốc gia khác”.
Tyler Nguyen của Ho Chi Minh City Securities cho biết: “Dự đoán các biện pháp bảo hộ của Mỹ có thể tái diễn, làm gia tăng rủi ro bất lợi cho các nhà xuất khẩu Việt Nam có mức độ tiếp xúc đáng kể với thị trường Mỹ, đặc biệt là trong các lĩnh vực như dệt may, điện tử và đồ nội thất”.
Các công ty như Samsung, vốn phụ thuộc nhiều vào các nhóm công nhân lắp ráp lớn, khó có thể bị thuế quan ngăn cản và dự kiến sẽ duy trì hoạt động tại Việt Nam, vì được hưởng lợi từ chi phí lao động thấp, Tyler Nguyen nói thêm. Tuy nhiên, tham vọng thu hút sản xuất công nghệ cao của Việt Nam có thể gặp trở ngại nếu các công ty đa quốc gia có quy trình tự động hóa cao hơn quyết định di dời hoặc ở lại Mỹ.
Đối với các nhà lãnh đạo Việt Nam, một cách để điều chỉnh tình trạng mất cân bằng thương mại ngày càng gia tăng là mua các mặt hàng có giá trị lớn như khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) từ các nhà sản xuất Mỹ.
“Việt Nam đang có kế hoạch xây dựng nhiều nhà máy LNG, vì vậy họ sẽ phải mua khí đốt”, John Rockhold, người đứng đầu Nhóm công tác về Điện và Năng lượng của Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam cho biết. “Trump sẽ nói, ‘Tôi có LNG tốt nhất, rẻ nhất và sạch nhất và tôi có thể bán cho bạn công nghệ có thể giúp các nhà máy của bạn chạy sạch hơn. Bạn cần ký một thỏa thuận dài hạn để mua LNG từ tôi’. Và tôi nghĩ Việt Nam sẽ làm điều đó”.
Việt Nam cũng có thể khiến chính quyền Trump tức giận vì các nhà máy và hoạt động xuất khẩu của nước này phụ thuộc khá nhiều vào thiết bị, vật liệu và linh kiện của Trung Quốc. Cựu Cố vấn An ninh Quốc gia của Trump, Robert O’Brien, đã nói với các nhà lãnh đạo Việt Nam rằng họ phải hạn chế việc điều hướng bất hợp pháp hàng xuất khẩu của Trung Quốc trong chuyến thăm Hà Nội vào cuối năm 2020.
Để đáp lại sức ép từ phía Mỹ, chính phủ Việt Nam cho biết họ sẽ tăng cường trấn áp các nhà xuất khẩu Trung Quốc chuyển sản phẩm qua quốc gia Đông Nam Á này để tránh mức thuế quan cao hơn của Mỹ.
Ngoại giao cây tre
Các quan chức Việt Nam, vốn có kinh nghiệm lâu năm trong nghệ thuật ngoại giao cân bằng quan hệ và xoa dịu các siêu cường, đang chuẩn bị ứng phó với một chính quyền Trump đầy hiếu chiến.
“Việt Nam đang ở vị thế tốt”, Fred Burke, cố vấn cấp cao tại công ty luật Baker McKenzie ở thành phố Hồ Chí Minh cho biết. “Họ không liên kết chặt chẽ với bất kỳ bên nào trong căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc”. Ông cho biết chính phủ Việt Nam “đã kiểm soát được vấn đề này và nhận ra mức độ nghiêm trọng của nó và sẽ quản lý được nó”.
Ông Phạm Lưu Hưng, chuyên gia kinh tế trưởng của SSI Securities Corp., cho biết ngay cả khi bị áp thuế mới, một số ngành như may mặc và dệt may vẫn có thể giành được lợi thế xuất khẩu so với đối thủ cạnh tranh Trung Quốc, quốc gia đang có nguy cơ bị áp thuế cao hơn.
Các hành động thương mại cứng rắn hơn và căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn có thể mang lại lợi thế cho Việt Nam khi các công ty đa quốc gia tiếp tục tìm kiếm nơi sản xuất bên kia biên giới.
Elon Musk, một trong những người ủng hộ Trump lớn nhất, người được kỳ vọng sẽ đóng vai trò chính thức trong chính quyền mới, đã bày tỏ sự ủng hộ đối với Việt Nam. SpaceX của Musk đang đề xuất đầu tư 1,5 tỷ đô la vào quốc gia này, với dịch vụ vệ tinh Starlink của mình trong tương lai gần.
Trump, người đã đến thăm Việt Nam hai lần trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình, cũng có thể đã phát triển một tình cảm mới đối với quốc gia Đông Nam Á này. Chỉ tháng trước, Trump Organization đã công bố kế hoạch xây dựng một khu phức hợp khách sạn, sân golf và nhà ở trị giá 1,5 tỷ đô la ở miền Bắc Việt Nam trong một liên doanh với một nhà phát triển khu công nghiệp địa phương.
“Việt Nam có tiềm năng to lớn về dịch vụ giải trí sang trọng”, Eric Trump, phó chủ tịch điều hành và là con trai của vị tổng thống đắc cử, cho biết trong một tuyên bố.
Nguồn bản dịch: FB Cù Tuấn
Không có nhận xét nào