18/11/2024
Thể chế và con người
Hiệu Minh
18/11/2024
Đã lâu lắm mới thấy một vị lãnh đạo nói về điểm nghẽn của thế chế, một cụm từ khá nhậy cảm. Với nhiều người, thể chế (institutions) và chế độ (regime) như nhau, chê thể chế là chê chế độ.
Mới đây, TBT Tô Lâm đã chỉ ra 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực, và thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn.
Năm 2012 có cuốn sách nổi tiếng "Why Nations Fail – Tại sao các quốc gia thất bại" của hai tác giả là Daron Acemoglu gốc Thổ Nhĩ Kỳ thuộc viện Công nghệ Massachusetts (MIT) và nhà khoa học của Anh là James A. Robinson làm việc tại Đại học Harvard. Cuốn sách này được dịch ra tiếng Việt từ chục năm trước.
Khi giải thưởng Nobel 2024 về Kinh tế được trao cho cho hai ông thì tin đồn về cuốn sách này được dịch ra tiếng Việt không thấy bán nữa vì có thể hai ông kiến giải sự thất bại của quốc gia là do thể chế mà ra.
Cho tới khi TBT Tô Lâm chỉ rõ “điểm nghẽn của điểm nghẽn” thì báo chí mới viết nhiều về “thể chế - institutions”.
Institutions - Thể chế thay đổi mọi thứ
Nhớ những năm 1960-1980 có phong trào hợp tác xã (HTX) trên toàn quốc. Nông dân xứ Việt bỗng trở nên lười biếng.
Khi còn ở cá thể, họ ra đồng từ tờ mờ sáng đến mặt trời đứng bóng, trưa nghỉ vài tiếng, chiều làm tới tối mịt. Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ, muốn không chết đói phải cố mà làm.
Vào HTX, cũng những con người ấy nhưng ra đồng lúc mặt trời đã lên cao, tát nước qua loa và nghỉ, chiều có kẻng nhưng còn chán chê chè thuốc dưới gốc đa, chưa tới giờ đã về. Tay mình làm người khác nhai, nên chẳng quai nữa.
Đương nhiên là đói rã họng, moi đâu ra lúa ngô nếu nông dân lười bởi đồng ruộng không thiết thân với họ.
Năm 1986 có "Đổi mới" thực chất là sửa sai về chính sách HTX, đưa ruộng về tay nông dân.
Cũng những con người ấy, cũng mảnh ruộng ấy, từ một quốc gia phải nhập bo bo ở các nước cho bò ăn để cứu đói, nay thành nước xuất khẩu gạo nhất nhì thế giới khi dân số tăng gần gấp đôi, diện tích cấy trồng vẫn như cũ.
Dân lười nên nghèo hay chăm chỉ có của ăn của để do chính sách nông nghiệp khác nhau tạo ra môi trường khác nhau.
Những năm đầu 1990, khi internet đang tràn ngập trên thế giới thì Việt Nam vẫn lo lắng sợ rác rưởi tràn vào. Mãi tới năm 1997 mới mở cửa. Sau 20 năm phát triển, Việt Nam đứng trong hàng top các nước dùng internet, và tốc độ tăng trưởng tới 24.000% gần như cao nhất thế giới.
Từ một nước thu nhập 100$/người/năm, sau vài thập kỷ, Việt Nam đã vào câu lạc bộ các nước thu nhập trung bình trên 4300$/người/năm.
Chính sách nông nghiệp thay đổi, không bị đói, vẫn có tiền từ xuất khẩu gạo, internet giúp cho thông tin với thế giới và từ đó có bao nhiêu lợi ích.
Từ quan liêu bao cấp, chính phủ quản lý bằng mệnh lệnh, lập kế hoạch duy ý chí, Việt Nam hiểu ra bài học, gần với thị trường hơn.
Ở tầm vĩ mô, những nhà kinh tế thế giới gọi đó là institutions (thể chế) đã thay đổi mọi thứ. Nước mình vẫn theo chế độ XHCN mà.
Về cuốn sách "Why Nations Fail” được giải Nobel
Dựa vào những kiến thức kinh điển về thể chế, phát triển và lịch sử, cuốn sách "Why Nations Fail” đưa ra những kiến giải, tại sao các quốc gia phát triển khác nhau, một số thành công, một số thất bại, một số lại đứng im.
Một ví dụ hoàn hảo về thành phố Nogales ở tiểu bang Arizona (Hoa Kỳ). Nogales được chia làm hai bởi một hàng rào, phía bắc thuộc Hoa Kỳ, phía nam thuộc Mexico.
Phía bên Mỹ thu nhập đầu người, tuổi thọ cao hơn, ít tội phạm, khó tham nhũng, giao thông, y tế, giáo dục đều tốt hơn, bầu cử dân chủ hơn. Trong khi phía do Mexico quản lý có một hình ảnh hoàn toàn trái ngược.
Được biết dân hai bên giống hệt nhau, vùng địa lý, khí hậu cũng vậy, đất sinh sống hay môi trường tự nhiên y chang.
Không thể nói dân Nogales lười biếng, nghĩ ngắn, không có nền tảng triết học hay áp đặt. Giống hệt nhau nhưng một bên thành đạt, một bên thất bại. Thể chế kinh tế và chính trị của Hoa Kỳ và Mexico khác nhau nên kết cục khác nhau.
Chuyện đó đúng với Đông Đức và Tây Đức trong quá khứ, Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên trong hiện tại và nhiều vùng miền trên thế giới. Cùng con người ấy, mảnh đất ấy, điều kiện tự nhiên như nhau, cùng tiếng mẹ, thành bại không thể đổ tại…trời.
Chính sách vĩ mô phải tạo ra môi trường, khích lệ người dân làm việc có hiệu quả để tạo ra tài sản, luật pháp giúp bảo vệ tài sản kiếm được, được làm chủ mảnh đất của mình.
Nếu biết một ngày nào đó tài sản bị tịch thu, phải trả lại nhà nước vì lợi ích nhóm, chẳng ai muốn làm việc hết mình. Lười biếng, không sáng tạo và kéo theo tụt hậu cũng từ đó mà ra.
Sự thành bại của một quốc gia còn có những yếu tố khác như vùng khí hậu, các quốc gia lân bang và thể chế chính trị của láng giềng. Sống cạnh hàng xóm xấu dễ bị mất cắp hay xung đột.
Ở vùng nhiệt đới bệnh tật nhiều hơn, trẻ em bị môi trường làm ảnh hưởng tới trí tuệ do dịch bệnh thường xuyên. Vùng ôn đới dịch bệnh ít hơn do nhiệt độ thấp đã giết bớt các nguồn sâu bệnh. Bão tố ít hơn so với vùng nhiệt đới. Nhưng không vì thế mà nghèo đói lại đổ ấn thiên tai. Nhật Bản với ít tài nguyên, vùng địa lý khắc nghiệt, hay động đất, sóng thần nhưng vẫn phát triển.
Các nước có tài nguyên dồi dào thường sinh ra chính quyền tham nhũng vì kẻ quyền thế tìm cách đào của và đút túi, kệ dân nghèo.
Những nơi có trữ lượng dầu hỏa, kim cương, vàng, titan… nhất thế giới đều nghèo, từ Arab đến châu Phi và Mỹ La tinh, trừ vài nước như Na Uy giầu có vì có thể chế dân chủ, pháp luật công minh.
Vì sao các quốc gia thất bại có nhiều nguyên nhân mà con người chỉ là yếu tố rất nhỏ, phụ thuộc vào môi trường sống.
Chẳng ai thích bị coi là người bình thường, không nổi trội. Bất kỳ dân tộc nào trên thế giới đều thế. Tệ hại hơn nếu lôi toàn khuyết điểm để nói về dân tộc đó dù một số điều khá đúng.
Đến nước Anh với ý nghĩ người Anh keo kiệt hay ích kỷ là rất sai. Tới nước Mỹ mà cho rằng người Mỹ như cao bồi thực dụng là không thể chấp nhận.
Thăm Hà Nội mà nói rằng dân Việt lười, tư duy nhỏ, ngại suy nghĩ… thì dân xứ này sẽ đập vào mặt.
Nhưng nếu ai đó giải thích như tác giả cuốn sách trên rằng, môi trường tạo nên con người và con người tác động ngược trở lại, thì chắc chắn sẽ lọt tai hơn.
Tuy nhiên, một số người không thích đổ cho thể chế mới có chuyện điểm nghẽn vài thập kỷ không ai dám động vào.
HM.
Hiệu Minh Blog
Cách Mạng ôn hòa, Cải Tổ toàn diện, Canh Tân phát triển.
Lưu-Vĩnh-Lữ
17/11/2024
Tổng Thống Trump đắc cử lần thứ hai là một kỳ công tuyệt kỹ của sự kiên nhẫn, can trường vì Lý Tưởng, quyết " KHÔNG BỎ CUỘC",
Chiến đấu trường kỳ cho đến THẮNG LỢI.
Ít người làm được; một tấm gương sáng cho thế hệ TRẺ học hỏi, thực hành để tiến tới vinh quang.
Nhìn vào thành phần Tổng Thống Trump chọn vào Nội Các thì đây quả thực là một chính phủ CÁCH MẠNG.
Một cuộc đảo chánh không đổ máu; "Cách Mạng ôn hòa" thay đổi cả một chính thể bè đảng, tham nhũng, sử dụng ngân sách bừa bãi.
Chính phủ này đã biết Trump là mối nguy hiểm không lường... Liên tục tìm cách hạ Trump, nhưng không làm được, để rồi bị Trump đập tan những âm mưu, thủ đoạn đê hèn,
Trump vinh quang thắng cử, đoạt luôn Lưỡng Viện.
Một cuộc Cách mạng không tiền khoáng hậu, đảo chính thay đổi cả một chế độ mà không đổ máu, Không biểu tình đốt phá; Không bạo động; Không dùng vũ lực;
Dùng phiếu của Dân:
Lòng Dân là Ý Trời. Thế giới chưa từng có qua.
Song song với cuộc Cách Mạng này, Tổng Thống Trump lại còn chủ trương
" Cải Tổ Toàn Diện" hệ thống rườm rà, tham nhũng, bè phái đã ăn sâu vào Nước Mỹ hàng chục năm nay.
Trump chọn 2 người trụ cốt, chưa hề dính vào hành chính, chính quyền... để không bị ràng buộc dây dưa ân oán với nhiều triều đại trước.
Tỷ Phú ELON Musk cùng doanh nhân Vivek Ramaswamy, sẽ lãnh đạo Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE).
Đây là cơ quan nằm ngoài nội các của Ông , có vai trò tư vấn cải tổ chính phủ và sẽ phối hợp với Phòng Quản lý Ngân sách của Bạch Cung .
Tổng thống Trump nói Musk và Ramaswamy sẽ giúp nước Mỹ "tháo dỡ bộ máy hành chính quan liêu, dọn dẹp những quy định thừa thãi, cắt bỏ các khoản chi phung phí và cải tổ các cơ quan liên bang". Ông kỳ vọng DOGE sẽ mang "tư duy của nhà khởi nghiệp" đến chính phủ.
Musk thời gian qua mô tả DOGE sẽ ưu tiên tư vấn Tổng Thống Trump cải cách chi tiêu khu vực công, thúc đẩy năng suất khu vực tư nhân, nới lỏng kiểm soát ở những lĩnh vực trí thông minh nhân tạo (AI), thám hiểm vũ trụ và xe điện.
Nếu sự cải tổ này thành công, Nước Mỹ hoàn toàn thay đổi ...hy vọng yên bình trong thập niên tới.
Giải quyết xong nhân sự thì việc "Canh Tân Phát Triển" chỉ là bước thêm một bước để Nước Mỹ thịnh vượng phú cường.
Vốn là một quốc gia có nhiều tài nguyên thiên nhiên phong phú, Kỹ thuật tân tiến trong mọi lãnh vực Kỹ Công Thương cho đến "Trí Thông Minh AI, không gian, v.v...
Cánh tả, truyền thông thiên tã cho tới giờ này vẫn chưa "mở mắt", vẫn uất hận, vẫn cố vạch lá tìm sâu, chỉ trích TT Trump trong phần chọn người vào Nội Các; họ quên rằng Ông Trump đã có đầy kinh nghiêm trong sự sắp xếp Nội Các trong nhiệm kỳ 2017 vừa qua:
- chọn " nhân tài" ư ?: để rồi các nhân tài này cho rằng "mình phải dạy Trump" vì Trump "không biết gì " về hành chính, chính trị;
khiến TT Trump phải thay đổi nhân sự lu bù.
Lần này tiêu chuẩn của TT Trump:
Biết làm - Chịu làm - Dám Làm.
Biết Làm: Chỉ cần hiểu biết thông thường, mọi việc sẽ dễ dàng vì có nhiều Chuyên gia, cơ quan tư sẵn sàng nghiên cứu, cố vấn trong mọi lãnh vực.
Chịu làm:
Đây là quan điểm tiêu chuẩn cho việc chọn người của TT Trump kỳ này.
Có nhiều "nhân tài" được mời vào Nội các ; khi hữu sự họ không chịu làm, hay chỉ làm lấy lệ; đó là sự thất bại của Trump ở nhiệm kỳ đầu; nên lần này chọn người không những " CHỊU LÀM" mà còn "DÁM LÀM' thì mới
mong tát cạn được cái Đầm DC này - "DRAIN THE SWAMP" .
-Không phải ai cũng DÁM LÀM! mà phải có niềm tin vững mạnh vào người Lãnh Đạo và ý chí cùng hành động thể hiện được trong công việc hằng ngày.
Chỉ mới đắc cử trong 10 ngày, TT Trump đã đem lại niềm tin mới, một tương lai hứa hẹn HUY HOÀNG.
Mặt Trời vừa ló dạng ở Phương Đông báo hiệu sẽ đem lại vinh quang thanh bình cho Dân Mỹ:
"Anh nghe chăng cung kèn rạng đông
Ðang uy linh lừng vang trên không
Ðang thiết tha hùng hồn
Sáng lên rạng muôn ánh hồng...
TẠ ÂN THƯỢNG ĐẾ.
Lưu-Vĩnh-Lữ
Nguyễn Thị Bích Hậu - 27 tuổi làm được gì?
17/11/2024
Cô Karoline Leavitt, 27 tuổi vừa được tổng thống đắc cử Trump chọn làm phát ngôn viên Nhà Trắng. Cô được coi là người trẻ nhất từng nắm chức vụ này ở Mỹ. Cô rất xinh đẹp, và tràn đầy sức sống.
Cô Leavitt là dân tiểu bang New Hampshire. Cha mẹ cô làm kinh doanh nhỏ nên cô đã theo phụ cha mẹ ở đây trước khi vào đại học.
Thích làm nhà chính trị nên cô đã theo học tại Saint Anselm College, một đại học ngay tại bang với bằng chính trị và truyền thông. Cô làm tình nguyện tại Học viện Chính trị New Hampshire trực thuộc đại học của cô cho tới khi tốt nghiệp đại học.
Học xong cô vào làm việc tại Fox News, sau đó làm việc cho ông Trump lúc còn là cựu tổng thống, đảm nhiệm vai trò là cây bút viết bài cho cựu tổng thống, và trợ lý thư ký báo chí tại văn phòng báo chí.
Viện Chính trị New Hampshire và đại học của cô vốn là một cơ sở hoạt động chính trị sôi nổi của nước Mỹ.
Trường này đã tổ chức nhiều cuộc tranh luận toàn quốc và các cuộc mít tinh vận động tranh cử kể từ những năm 1950. Hàng trăm ứng viên tổng thống Mỹ đã tới đây thuyết trình và phát biểu. Điển hình như Barack Obama, George W. Bush, Bill Clinton, George HW Bush, Ronald Reagan, Gerald Ford, Richard Nixon, và John F. Kennedy. Ngoài ra còn có các vị ngoại trưởng, tướng lĩnh cao cấp, các thượng nghị sĩ, nhà báo, nhà chính trị khác.
Cô Karoline vì vậy có một môi trường rất tốt cho nghề nghiệp của mình. Karoline Leavitt đã ra tranh cử vào Hạ viện Hoa Kỳ để đại diện cho Quận số 1 của New Hampshire vào năm 2022, nhưng đã thất bại.
Nay cô được đề cử làm phát ngôn viên Nhà Trắng là một bước tiến mới của cô. "Leavitt thông minh, cứng cỏi và đã chứng tỏ bản thân là một nhà giao tiếp hiệu quả cao. Tôi đặt niềm tin lớn ở Leavitt, rằng cô ấy sẽ là phát ngôn viên xuất sắc trên bục phát biểu, giúp truyền tải các thông điệp của chính phủ đến người dân", ông Trump cho nhận xét về cô như vậy.
NGUYỄN THỊ BÍCH HẬU 16.11.2024
Nguyễn Văn Tuấn: ‘Wumao’ là gì?
17/11/2024
Là ‘mạ thủ’.
Danh từ này xuất phát từ thời Hán Sở tranh hùng và Tam Quốc Chí bên Tàu.
Một cách đơn giản, mạ thủ là những kẻ chửi mướn.
Họ chỉ có một việc đơn giản là chửi bới và nhục mạ đối phương của người mướn họ.
Thời Hán Sở tranh hùng, nhà cầm quyền huy động những người có lá phổi lớn, tiếng nói vang, và có cách chửi độc địa để làm ‘mạ thủ’.
Họ có khi trong tư thế trần truồng, xông lên phía trước, sát cổng thành của đối phương, và phun ra những lời chửi bới tục tĩu và dơ bẩn nhứt nhắm vào đối phương.
Mục đích là hạ nhục và khiêu khích đối phương bằng cách thoá mạ ông bà tổ tiên của đối phương, sao cho họ mở cửa thành để lính xông vào.
Điều trớ trêu là mạ thủ là những người bị chết đầu tiên vì họ không có vũ khí khi xông trận.
Họ có thể xem như là những con chốt thí cho bọn cầm quyền.
Những mạ thủ ngày nay bị biến dạng thành “wumao” hay 五毛.
Báo chí phương Tây gọi họ là “50 cent Army” (“Đội quân 50 cent”).
Tại sao là ’50 cent’?
Tại vì mỗi mạ thủ được trả lương 50 cent cho mỗi ‘bình luận’ họ viết trên mạng.
Ai là những mạ thủ thời nay?
Theo nghiên cứu của Gs Gary King (ĐH Harvard), họ là những nhân viên, cán bộ của Nhà nước Tàu.
Nhưng họ không phải cán bộ bình thường, mà phải qua một quá trình tẩy não sao cho họ không còn khả năng suy nghĩ một cách logic.
Nói tóm lại, mạ thủ là những kẻ mà cái não của họ bị làm biến dạng sao cho họ không còn khả năng phân biệt đúng sai.
Wumao hay mạ thủ chỉ đơn giản là những cái máy có hình dạng con người.
Theo ước tính của Gs King [1], Tàu có chừng 500,000 đến 2 triệu mạ thủ, túc trực 24/24 trên mạng để theo dõi và … chửi.
Chiến trận của họ là trên mạng.
Phương tiện của họ không còn là tiếng nói mà là chữ viết.
Mỗi năm, đội quân bán chánh thống này tung lên mạng 450 triệu thông tin giả.
Họ đặc biệt nhắm đến thoá mạ những cá nhân và nhóm chỉ trích đảng cộng sản Tàu.
Họ tận dụng nguỵ biện tối đa để tấn công đối phương, thay vì bàn luận.
Thật ra, mạ thủ không có khả năng nghị luận, vì mục đích tồn tại của họ đơn giản là chửi bới và nhục mạ đối phương.
Họ trong thực tế là những tên hề rẻ tiền, những kẻ tâm bệnh.
Bọn mạ thủ cũng rất thích làm ra vẻ ‘worldly’ bằng những bình luận về quan hệ quốc tế.
Đối với họ, biến cố Thiên An Môn là không có thật, mà chỉ là sản phẩm tưởng tượng của bọn phản động phương Tây.
Đài Loan phải là của Tàu.
Biển Đông là của Tàu, còn bọn “nước nhỏ” như Việt Nam và Phi Luật Tân chỉ là đám thừa cơ hội gậm nhấm lãnh hải của Đại Quốc.
Ngoài chửi, các mạ thủ cũng có khi tung ra những thông tin đánh trống tinh thần quốc gia và giấc mơ một Trung Hoa Vĩ Đại.
Họ rất thích chỉ trích nhạo báng các nền dân chủ phương Tây, các giá trị phương Tây, nhưng hết lời ca ngợi các lãnh đạo cộng sản Tàu.
Họ cũng thích lan truyền những bản tin về hoạt động thường ngày của các cấp cán bộ cộng sản như là những kẻ yêu nước thương dân.
Những bài viết ca ngợi cán bộ và quảng bá sự tiến bộ của Tàu chiếm chừng 60% tổng số tin tức do bọn mạ thủ tung ra.
Mạ thủ / wumao là một quái thai xã hội.
Sự hiện diện của họ là một căn bệnh ung thư xã hội.
Nguyễn Văn Tuấn
_____
[1] Nghiên cứu về đội quân wumao – mạ thủ:
https://gking.harvard.edu/files/gking/files/50c.pdf
Không có nhận xét nào