Mốc quay xe khỏi “Tam giác phát triển Campuchia – Lào – Việt Nam” (CLV – DTA)

Bình luận của Blogger Trần Hiếu Chân

30/9/2024

Campuchia đạt 'mục tiêu kép' khi rút khỏi Tam giác Phát triển với Việt Nam và Lào?

BBC News

30/9/2024

Thủ tướng VN Phan Văn Khải (phải) bắt tay Thủ tướng Campuchia Hun Sen (trái và Thủ tướng Lào Bounahang Vorach (giữa) tại lễ ký Tuyên bố Viêng Chăn về việc thành lập Tam giác phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam hôm 28/11/2024 ở Viêng Chăn, Lào 

AFP PHOTO/RAVEENDRAN 

Quan hệ “gắn bó keo sơn” giữa Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) và Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) có thể chỉ là một ngoại lệ khó lặp lại? CPC rút khỏi Tam giác phát triển ba nước “CLV – DTA” cho thấy việc hóa giải những cơn sóng ngầm để đạt được một nền hòa bình lâu dài giữa hai quốc gia Cam – Việt vẫn là điều khó nắm bắt. 

-------------------------------- 

Không thể xem thường thời điểm “quay xe”  

Khu vực Tam giác Phát triển Campuchia—Lào—Việt Nam (CLV-DTA) được thành lập vào năm 2004 và bao gồm 13 tỉnh biên giới trên cả ba quốc gia. Đó là các tỉnh Ratanakiri, Stung Treng, Kratie và Mondulkiri ở CPC; các tỉnh Attapeu, Salavan, Sekong và Champasak của Lào; các tỉnh Kon Tum, Đắk Lắk, Gia Lai, Đắk Nông và Bình Phước của Việt Nam. Khái niệm CLV-DTA (Dự án) bắt nguồn từ cuộc họp không chính thức được tổ chức tại Viêng Chăn vào ngày 20/10/1999, giữa các Thủ tướng Campuchia (CPC), Lào và Việt Nam thời đó là Hun Sen, Sisavath Keobounphanh và Phan Văn Khải. Kể từ khi thành lập, ba quốc gia đã tổ chức các Cuộc họp cấp bộ trưởng hàng năm và các Hội nghị thượng đỉnh cấp Thủ tướng hai năm một lần, với mục tiêu tăng cường hợp tác ba bên, thúc đẩy ổn định và an ninh, giảm nghèo và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội ở các khu vực biên giới. Điều này đạt được thông qua việc cải thiện mạng lưới giao thông, thúc đẩy thương mại và các nỗ lực chống tội phạm xuyên biên giới và khai thác tài nguyên thiên nhiên (1). 

Vào ngày 20/9/2024, Chủ tịch Thượng viện Hun Sen, cũng là Chủ tịch Đảng Nhân dân CPC và là người khởi xướng Dự án, đã chính thức tuyên bố chấm dứt sự tham gia của CPC vào chương trình hợp tác này sau 25 năm thực hiện. CPC bất ngờ gửi công hàm chính thức thông báo rút khỏi Dự án, gây chấn động dư luận khu vực và quốc tế. Về phía Việt Nam, chắc chắn Hà Nội cũng không lường trước được bước đi này của Phnom Penh, vì mới tháng trước, vào ngày 22/8/2024, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng trả lời trong cuộc họp báo thường kỳ vẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của “Tam giác phát triển”, trong bối cảnh có các cuộc biểu tình phản đối của người CPC cả ở hải ngoại lẫn trong nước. Trải qua 25 năm hình thành và triển khai, hợp tác khu vực CLV-DTA đã đóng góp cho việc phát triển kinh tế – thương mại, giao lưu nhân dân giữa ba nước, đặc biệt là người dân sinh sống ở khu vực này. Chiều 22/8/2024, tại họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng vẫn thông tin về “Hội nghị cấp cao CLV-DTA”. Theo đó, Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với CPC và Lào tổ chức tốt “Thượng đỉnh cuối năm”, dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 12 năm nay tại CPC (2).  

Thời gian “hai cha con ông trùm” Hun Sen – Hun Manet tuyên bố rút khỏi Dự án trùng với thời điểm chuyến công du dài ngày của tân TBT—CTN Tô Lâm đến Liên Hợp Quốc (LHQ), càng gây thêm nhiều nghi ngại. Đây không phải đơn giản chỉ là "quyết định trong phạm vi nội bộ" của CPC, mà còn có ảnh hưởng sâu rộng và lâu dài đến các mối quan hệ khu vực và chiến lược ngoại giao của Việt Nam. "Động thái quay xe" này tiềm ẩn nhiều tác động phức tạp, đặc biệt khi nhìn dưới lăng kính chính trị quốc tế. CLV-DTA trước đây vốn là một sáng kiến mang tầm chiến lược của Hun Sen. Nhưng sau 25 năm, việc cha con Hun Sen nay đột ngột rút khỏi Dự án không thể không khiến người ta nghĩ đến các thế lực đứng sau, đặc biệt là sự giật giây của Trung Quốc (3). Dù lấy lý do rằng các đảng đối lập đang lợi dụng Dự án để kích động “Cách mạng màu” tại CPC, nhưng rõ ràng đó là cái cớ phi lý. Thời điểm công hàm được gửi trùng với chuyến công du Tây bán cầu của Tô Lâm để thảo luận về chủ nghĩa đa phương, càng cho thấy đây có thể là một động thái cố ý làm suy yếu vai trò và uy tín quốc tế của Việt Nam.  

“Máu và hoa ấy” dường như vẫn chưa đủ? 

Tố Hữu từng có bài thơ nổi tiếng tháng 1/1973: “Việt Nam ơi, máu và hoa ấy có đủ mai sau thắm những ngày…” (4) Tứ thơ khắc họa hình ảnh dân tộc đã phải đổ biết bao xương máu để giành lấy hòa bình, độc lập của bản thân và của cả các nước Đông Dương. Câu hỏi đặt ra là liệu sự hy sinh lơn lao ấy có đảm bảo được tương lai ổn định cho các mối bang giao hiện hữu? Trong khi Việt Nam tiếp tục nỗ lực theo đuổi chính sách hòa bình, ổn định và hợp tác khu vực, thì CPC ngược lại, dưới tác động của các nhân tố bên ngoài, đang tiến hành nhiều động thái, khiến sự cân bằng chiến lược ở Đông Dương cũng như khu vực có nguy cơ bị đảo lộn. CPC xây dựng căn cứ quân sự Ream (5) và dự án kênh Funan (6) với sự hậu thuẫn của Trung Quốc rõ ràng là những bước đi đẩy Việt Nam vào tình thế khó khăn. Những sự kiện này không chỉ đe dọa an ninh của Việt Nam. Vấn đề đặt ra là: Việt Nam sẽ còn nhượng bộ, lùi bước đến bao giờ trước các động thái ngày càng quyết liệt của CPC? Với áp lực gia tăng từ mọi phía, liệu Việt Nam có đủ khả năng “thắm những ngày” hòa bình và phát triển mà các thế hệ trước đây đã hy sinh để giành lấy, hay sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất đi những thành quả ấy?  

Trước thời điểm cha con Hun Sen “quay xe” như phân tích ở trên, các quan hệ nhiều mặt, trong đó có việc móc nối cả ngầm lẫn công khai về quân sự ngày càng lộ liễu giữa CPC và Trung Quốc đang gióng lên tiếng chuông báo động cho Việt Nam, đặc biệt liên quan đến căn cứ hải quân Ream. Trung Quốc có quyền duy nhất tiếp cận căn cứ quân sự Ream phải chăng, đây là một tiền đồn quân sự nước ngoài thứ hai sau Djibouti ở châu Phi? Từ khóa “Việt Nam” trong bàn cờ chính trị CPC ngày nay càng làm nổi bật vai trò của căn cứ hải quân Ream quan trọng như thế nào, nếu Việt Nam rơi vào một cuộc xung đột quân sự trên biển hoặc trên đất liền với Trung Quốc? (7) Trong khi những “từ khóa”  này, cho đến nay chưa có câu trả lời rốt ráo, nhất là cách Việt Nam lúc nào cũng có xu hướng ngả theo chính sách “quét rác xuống thảm”, càng làm cho dư luận người dân trong nước hoang mang, bạn bè trong khu vực và trên thế giới quan ngại. Đây là bài toán không chỉ về ngoại giao, mà còn là về chiến lược quốc phòng, kinh tế và cả sự đoàn kết quốc gia.  

Những ngày này, chúng ta càng nhớ đến nhà báo đang trong vòng lao lý Trương Huy San (8), người có thời gian phục vụ quân đội Việt Nam ở CPC, từng nhận định và cảnh báo rằng, Việt Nam "không nên đánh giá Hun Sen dựa trên quá khứ ‘do chúng ta dựng lên’, mà chỉ nên đánh giá Hun Sen dựa trên những gì ông ấy đang làm đối với đất nước CPC và đặc biệt, ông ấy đang đối xử như thế nào với con dân nước Việt". Cũng theo bỉnh bút Sebastian Strangio trên tờ the Diplomat, việc Phnom Penh rút khỏi CLV-DTA đánh dấu sự chuyển dịch quan trọng trong quan hệ Campuchia – Việt Nam (9). Nếu cha con Hun Sen – Hun Manet, chỉ vì chiều theo đòi hỏi của phe đối lập mà rút khỏi thỏa thuận CLV, để “khỏi bị coi là con rối của Hà Nội”, thì đấy quả là một sự ngụy biện trơ trẽn. Nếu nay mai, khi phe đối lập sẽ trở lại với yêu sách lâu nay, đòi lại vùng đất Nam Bộ, thì liệu họ có “dập tắt hẳn đám cháy” như cách họ ứng xử với CLV-DTA, như cách lập luận của người phát ngôn Bộ Ngoại giao CPC? (10) 

* 

Từ những sự kiện đã phân tích như căn cứ hải quân Ream, kênh đào Funan, cho đến quan điểm “không muốn bị coi là con rối của Hà Nội” và quyết định rút khỏi CLV-DTA, có thể thấy rõ một xu hướng đáng lo ngại. Phải chăng, “quan hệ keo sơn” giữa Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) và Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) chỉ là một ngoại lệ trong dòng chảy lịch sử? Điều này tiềm ẩn nguy cơ, quan hệ Campuchia – Việt Nam sẽ dần trở lại trạng thái bình thường hoặc thậm chí kém hơn. Giống như chiếc đuôi thằn lằn “đặc biệt” đã bị rơi rụng, mối quan hệ này cũng có thể dần phai nhạt. Thực tế cho thấy, Trung Quốc với tiềm lực tài chính và mưu kế chiến lược đã làm lu mờ vị thế từng nổi bật của Việt Nam tại Campuchia. Tuy nhiên, mối quan hệ Việt – Cam chưa đột ngột suy giảm thành sự đối kháng công khai; vẫn còn đó những lợi ích chung để hai đảng và hai chính quyền duy trì mức độ cân bằng cần thiết. Dẫu vậy, ngày càng rõ ràng rằng, tình “anh em” giữa Hà Nội và Phnom Penh không còn là điều đương nhiên. Lịch sử đã chứng minh những bài học đắt giá, mong rằng cha con Hun Sen không mắc lại sai lầm như chính quyền Khmer Đỏ trong thập niên 1970. 

--------------------- 

Tham khảo:

(1) https://www.rfa.org/english/news/cambodia/clv-hun-sen-cambodia-withdraws-09202024134113.html 

(2) https://baochinhphu.vn/viet-nam-se-phoi-hop-chat-che-voi-campuchia-va-lao-de-to-chuc-tot-hoi-nghi-cap-cao-clv-102240822185147707.htm 

(3) https://thediplomat.com/2024/09/cambodia-pulls-out-of-economic-agreement-with-vietnam-and-laos/ 

(4) https://www.thivien.net/T%E1%BB%91-H%E1%BB%AFu/Vi%E1%BB%87t-Nam-m%C3%A1u-v%C3%A0-hoa/poem-mXDKUZpgHTE66OhltBCLIw 

(5) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c296xk57w25o 

(6) https://www.voatiengviet.com/a/viet-nam-ung-ho-campuchia-xay-kenh-dao-funan-nhung-keu-goi-hop-tac-danh-gia-tac-dong/7734618.html 

(7) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c72pepdqyk4o 

(8) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cd14052n14no 

(9) https://thediplomat.com/2024/09/cambodia-pulls-out-of-economic-agreement-with-vietnam-and-laos/ 

(10) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c30lqq3jy0jo 

https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/cambodia-withdraws-from-clv-vietnam-china-influence-09302024122818.html

Campuchia đạt 'mục tiêu kép' khi rút khỏi Tam giác Phát triển với Việt Nam và Lào?

BBC News

30/9/2024

Nguồn hình ảnh, BBC/Getty Images

Chụp lại hình ảnh, Đảng đối lập Cứu nguy Dân tộc Campuchia (CNRP) do ông Sam Rainsy lãnh đạo từng tố ông Hun Sen nhượng đất cho Việt Nam và gọi ông là “con rối” của Hà Nội. Ông Sam Rainsy thường xuyên lặp lại các khẩu hiệu kêu gọi Campuchia rút khỏi Tam giác Phát triển.

Campuchia dường như đạt được mục tiêu kép khi vừa đảm bảo ổn định chính trị vừa có thể tìm được lựa chọn thay thế cho Tam giác Phát triển với Việt Nam và Lào (CLV-DTA), theo nhận định của các chuyên gia với BBC News Tiếng Việt.

Tuyên bố rút khỏi Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam được công bố trên trang Facebook chính thức của cựu Thủ tướng Hun Sen, hiện là Chủ tịch Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) và Chủ tịch Thượng viện, vào ngày 20/9 và sau đó được đăng tải trên báo Khmer Times, một tờ báo thân chính phủ.

Theo giải thích, ông Hun Sen và Thủ tướng Hun Manet đã quyết định rút Campuchia khỏi khuôn khổ hợp tác này giữa lúc làn sóng bài Việt Nam dâng cao ở trong nước và nước ngoài, bằng cách ấy có thể "tước đi vũ khí chính trị" của phe đối lập.

Vào hôm 18/9, lãnh đạo đối lập Campuchia, ông Sam Rainsy, đã lặp lại các khẩu hiệu bài Việt Nam trên Facebook chính thức, khi nói cựu Thủ tướng Hun Sen đã nhượng đảo Koh Tral (tức đảo Phú Quốc) vào tay Việt Nam.

“Trong tương lai, chúng ta có thể mất bốn tỉnh này [tức bốn tỉnh của Campuchia trong khu vực Tam giác Phát triển]. Hãy tưởng tượng một bản đồ Campuchia mà không có bốn tỉnh này. Chúng ta phải đoàn kết để bảo vệ quốc gia và lãnh thổ của mình. Hãy chấm dứt Tam giác Phát triển ngay lập tức," ông viết trên Facebook.

Những ngày gần đây, sau khi ông Hun Sen tuyên bố rút Campuchia khỏi Tam giác Phát triển, ông Sam Rainsy vẫn tiếp tục giương cao các khẩu hiệu phản đối khuôn khổ hợp tác này.

Rủi ro chính trị lớn hơn lợi ích kinh tế?

Nhận định với BBC News Tiếng Việt về bước đi này của Campuchia, ông David Hutt, nhà nghiên cứu từ Viện Trung Âu về Nghiên cứu châu Á (CEIAS), cho rằng đây là một bước đi "khôn ngoan và dễ dàng" của Phnom Penh.

“Tam giác Phát triển không quá quan trọng về mặt kinh tế và việc rút lui sẽ dập tắt sự chỉ trích của phe dân tộc chủ nghĩa nhằm vào chính phủ do Đảng Nhân dân cầm quyền. Điều này cho thấy ông Hun Manet và ông Hun Sen, người thực sự điều hành đất nước, đặt chính trị trong nước cao hơn việc tham gia các hoạt động kinh tế quốc tế,” ông cho biết.

Ngày 27/9, nhà nghiên cứu Chhengpor Aun từ viện nghiên cứu Future Forum ở Campuchia đánh giá với BBC News Tiếng Việt rằng lý do Campuchia rút khỏi CLV-DTA là vì việc tiếp tục tham gia "sẽ mang rủi ro chính trị lớn hơn so với những lợi ích về kinh tế".

Cho đến nay, những thành tựu về kinh tế xã hội từ Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam (CLV-DTA) sau gần 25 năm vẫn chưa được đánh giá đầy đủ.

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích đánh giá với BBC News Tiếng Việt rằng sáng kiến này chưa đạt được những bước tiến đáng kể.

Nguồn hình ảnh, Giovanni Mereghetti/UCG/Universal Images Group/Getty Images

Chụp lại hình ảnh, Người dân tại tỉnh Ratanakiri của Campuchia, một trong 13 tỉnh thuộc Tam giác Phát triển

Hầu hết 13 tỉnh thuộc khu vực tam giác phát triển đều là vùng núi, cao nguyên và rất cần những đòn bẩy về cơ sở hạ tầng, giao thương để phát triển.

Tam giác Phát triển hình thành cũng giúp ổn định an ninh, chính trị không chỉ tại các tỉnh biên giới mà còn đối với cả ba quốc gia nói chung.

Bốn tỉnh của Campuchia tham gia vào Tam giác Phát triển bao gồm Ratanakiri, Stung Treng, Mondulkiri và Kratié.

Ông Kimkong Heng, nhà nghiên cứu cấp cao từ Trung tâm Phát triển Campuchia, vào ngày 29/9 nhận định với BBC News Tiếng Việt:

"Tôi nghĩ chính phủ mới cần làm điều gì đó để đạt được sự ủng hộ của công chúng, vì vậy việc rút khỏi Tam giác Phát triển có thể giúp đạt mục tiêu này, vì nhiều người dân Campuchia vẫn hoài nghi về hiệu quả lâu dài của khuôn khổ hợp tác này. Việc phát triển các tỉnh ở vùng đông bắc vẫn tiếp tục như bình thường dù có hoặc không có sự trợ giúp của các quốc gia láng giềng," ông cho biết.

Kêu gọi Tổng hội Hoa kiều ở Campuchia đầu tư

Nguồn hình ảnh, TANG CHHIN SOTHY/AFP/GETTY IMAGES

Chụp lại hình ảnh, Ông Hun Sen lúc đương chức thủ tướng Campuchia và Chủ tịch OCIC, nhà tài phiệt Pung Kheav Se, trong lễ động thổ dự án xây cầu bắc ngang sông Bassac ở thủ đô Phnom Penh vào ngày 26/10/2020

Theo Khmer Times ngày 28/9, Thủ tướng Hun Manet đã lên tiếng kêu gọi Tổng hội Hoa kiều tại Campuchia nghiên cứu đầu tư vào các tỉnh biên giới, đặc biệt là ở các tỉnh vùng đông bắc Campuchia.

Ông Hun Manet đưa ra lời kêu gọi này trong cuộc đón tiếp đoàn do Chủ tịch Tổng hội Hoa kiều tại Campuchia, nhà tài phiệt Lok Neak Oknha Pung Kheav Se, dẫn đầu, theo Khmer Times.

Lời kêu gọi của ông Hun Manet được đưa ra ngay sau khi Campuchia tuyên bố rút khỏi Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam.

Các tỉnh đông bắc Campuchia mà ông Hun Manet kêu gọi Hội Hoa kiều tại Campuchia tìm hiểu đầu tư chính là các tỉnh vừa rút khỏi Tam giác Phát triển.

Trước đó, vào ngày 5/8, tại lễ động thổ dự án lịch sử kênh đào Phù Nam Techo, ông Hun Manet cũng lần đầu tiên đề cập đến tên các công ty tham gia dự án Phù Nam Techo.

Đóng vai trò quan trọng là tập đoàn đầu tư OCIC, bên cạnh đó là các doanh nghiệp nhà nước và một số công ty nước ngoài.

OCIC là một tập đoàn lớn tại Campuchia, hoạt động đa lĩnh vực, đầu tư vào các dự án có quy mô hàng đầu như đảo Kim Cương, sân bay quốc tế Techo, cầu Russey Keo…

Chủ tịch OCIC chính là ông Lok Neak Oknha Pung Kheav Se, Chủ tịch Tổng hội Hoa kiều tại Campuchia.

Về danh nghĩa, OCIC là công ty Campuchia, nhưng các nguồn tin của BBC nhận định rằng có thể đứng đằng sau công ty này là Trung Quốc.

Song song với việc kêu gọi các doanh nhân đầu tư phát triển vùng biên giới, chính phủ của Thủ tướng Hun Manet còn có các sáng kiến khác.

Ngày 23/9, Thủ tướng Hun Manet cho biết đã huy động được 21 triệu USD từ tiền đóng góp từ thiện từ khoảng 700.000 người cho phát triển biên giới, tập trung cho tuyến đường vành đai ở biên giới.

Theo Khmer Times hôm 24/9, ông Hun Manet đã gửi lời cảm ơn đến "những người yêu nước bên trong và bên ngoài đất nước". 

Hôm 26/8, ông Hun Manet đã khởi xướng Quỹ phát triển Cơ sở hạ tầng Biên giới và việc huy động tiền sẽ kéo dài đến cuối tháng 10.

Ông Hun Manet cho biết kể từ năm 1994, Campuchia đã xây một đường vành đai dài 1.300km dọc biên giới.

Ông nói rằng kế hoạch hiện nay là hoàn tất phần còn lại của con đường này trong 10 năm với kinh phí hơn 200 triệu USD.

Thời gian gần đây, quan hệ láng giềng giữa Việt Nam và Campuchia đã xuất hiện thêm các mâu thuẫn mới liên quan đến các dự án có vai trò nổi bật của Trung Quốc, như kênh đào Phù Nam Techo và quân cảng Ream.

Hồi đầu tháng 8, sau lễ động thổ dự án lịch sử Phù Nam Techo, ông Hun Sen đã lên tiếng bác bỏ chuyện rời xa Việt Nam và xích lại gần Trung Quốc. 

Tuy nhiên, khi nhắc đến "người bạn" Trung Quốc, ông Hun Sen viết trên Facebook:

"Campuchia không từ bỏ bất kỳ người bạn nào! Quan hệ với các quốc gia bạn bè cũng phong phú như những bông hoa đầy sắc màu."

"Chúng tôi có mối quan hệ kinh doanh với nhiều nước trên thế giới và nhiều quốc gia đã giúp Campuchia. Tuy nhiên, những người bạn Trung Quốc đã đáp ứng nhu cầu của Campuchia mà không ai khác làm được."

Trong một diễn biến khác liên quan đến mối quan hệ ngày càng sắt son giữa Phnom Penh và Bắc Kinh, vào đầu tháng 9, Bộ Quốc phòng Campuchia nói Trung Quốc sẽ tặng Campuchia hai tàu hộ vệ mới Type 056, sớm nhất là vào năm sau.

Nguồn hình ảnh, Ouyang Kaiyu/China News Service/VCG/Getty Images

Chụp lại hình ảnh, Ông Hun Sen, khi còn làm thủ tướng Campuchia, và ông Vương Văn Thiên khi đương chức đại sứ Trung Quốc tại Campuchia, trong lễ khánh thành một cây cầu bắc qua sông Mekong vào ngày 2/1/2023 tại tỉnh Kratié của Campuchia

Về khả năng Trung Quốc có thể đầu tư vào các tỉnh đông bắc của Campuchia sau khi Phnom Penh rút khỏi khuôn khổ hợp tác với Việt Nam và Lào, Phó Giáo sư kinh tế chính trị Sophal Ear từ trường Quản lý toàn cầu Thunderbird (Thunderbird School of Global Management), Đại học bang Arizona (Mỹ) nói với BBC News Tiếng Việt vào ngày 29/9:

"Trung Quốc có lịch sử đầu tư chiến lược trên khắp Đông Nam Á và các lợi ích ở những tỉnh đông bắc thuộc khuôn khổ Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam không là ngoại lệ."

"Thậm chí khi Campuchia rút khỏi khuôn khổ này, Trung Quốc có thể tiếp tục xem khu vực này là một phần quan trọng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), xét về khoảng cách gần Trung Quốc và tiềm năng để phát triển hạ tầng cho các tuyến giao thương rộng hơn trong khu vực."

Trung Quốc đầu tư rất nhiều vào Lào và Campuchia, đặc biệt trong các lĩnh vực như nhà máy thủy điện, hệ thống đường sá và các dự án hạ tầng khác. 

Đặc biệt Lào phụ thuộc rất nhiều vào các khoản đầu tư của Trung Quốc để phát triển kinh tế. 

Bên cạnh quân sự, Lào đã và đang tiếp tục tăng cường quan hệ với Trung Quốc để phát triển cơ sở hạ tầng.

Xét về tầm ảnh hưởng của Sáng kiến Vành đai và Con đường, kể từ khi ra đời từ năm 2013 đến nay, có thể thấy Lào và Campuchia là hai nước trong khu vực hạ lưu sông Mekong "nhiệt tình đón nhận" các dự án BRI nhất.

Hồi tháng 12/2021, Lào đã gây chú ý khi khai trương tuyến đường sắt kết nối thủ đô Viêng Chăn và thủ phủ Côn Minh của tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) với kinh phí 6 tỷ USD, với chiều dài hơn 1.000 km và được xây dựng trong 5 năm.

Việt Nam, mặc dù thận trọng về sức ảnh hưởng của Trung Quốc, vẫn tham gia vào các hợp tác chung.

"Việc Campuchia rút khỏi Tam giác Phát triển có thể tạm thời tạo sự bất ổn, Trung Quốc có thể vẫn đóng vai trò chính trong sự phát triển của khu vực, đặc biệt là các dự án có nguồn vốn tài trợ và chất xám của quốc gia này. Cơ chế hợp tác trong khu vực có thể thay đổi, nhưng chiến lược lâu dài của Trung Quốc ở Đông Nam Á không thể nào thay đổi đáng kể từ việc Campuchia rút khỏi Tam giác Phát triển," Phó Giáo sư Sophal Ear đánh giá.

Nguồn hình ảnh, DAVID KOH/SOPHAL EAR

Chụp lại hình ảnh, (Từ trái sang) Phó Giáo sư kinh tế chính trị Sophal Ear từ Đại học bang Arizona (Hoa Kỳ) và Tiến sĩ David Koh, nhà nghiên cứu từ Viện Hợp tác và Hòa bình Campuchia và Trung tâm Nghiên cứu Khu vực Campuchia

Tiến sĩ David Koh, nhà nghiên cứu từ Viện Hợp tác và Hòa bình Campuchia (Cambodian Institute for Cooperation & Peace) và Trung tâm Nghiên cứu Khu vực Campuchia (Cambodian Center for Regional Studies), vào ngày 26/9 bình luận với BBC News Tiếng Việt rằng nếu Trung Quốc đầu tư thì còn vì mục tiêu chính trị.

"Trung Quốc không thường đầu tư dựa trên tính toán đơn thuần về kinh tế, mà còn có thể vì lý do chính trị. Đối với Campuchia thì bài toán là ai có thể cho họ một giao dịch tốt hơn."

Tiến sĩ David Koh cũng nhắc đến sự chuyển giao thế hệ, cụ thể là từ ông Hun Sen chuyển giao cho người con trai cả Hun Manet.

"Đang có sự chuyển tiếp. Một khi thế hệ lớn tuổi của Campuchia không còn, thì tôi nghĩ chính sách ngoại giao của Campuchia có thể sẽ khác trước".

"Thế hệ trẻ hơn có thể khá cởi mở trước các cường quốc phương Tây. Họ không ngần ngại tiếp xúc tất cả các bên," ông đánh giá về viễn cảnh quan hệ ngoại giao dưới thời ông Hun Manet.

Hợp tác khu vực sẽ trở nên 'phức tạp hơn'

Việt Nam hiện còn tham gia các khuôn khổ hợp tác song phương và đa phương khác trong khu vực, có thể kể đến như Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady-Chao Phraya-Mekong (ACMECS) ra đời vào năm 2003, Hợp tác Campuchia-Lào - Myanmar-Việt Nam (CLMV) với mục tiêu tăng cường thương mại, đầu tư, nông nghiệp và công nghiệp.

Phó Giáo sư kinh tế chính trị Sophal Ear cho rằng quyết định của Campuchia sẽ làm nảy sinh những vấn đề phức tạp khác trong hợp tác khu vực.

"Động thái này có thể giảm những căng thẳng trong nước, nhưng cũng làm nảy sinh những vấn đề phức tạp mới cho hợp tác khu vực. Tam giác Phát triển được thành lập để thúc đẩy phát triển, ổn định và hội nhập kinh tế giữa ba quốc gia. Việc Campuchia rút khỏi khuôn khổ hợp tác này có thể gây tác động đến các dự án đa phương hiện tại, làm gia tăng quan ngại cho cả Việt Nam và Lào về cam kết dài hạn của Campuchia trong hợp tác khu vực."

Phó Giáo sư Sophal Ear đánh giá quyết định của Campuchia "đã làm xấu đi" mối quan hệ song phương với Việt Nam, quốc gia có sức mạnh vượt trội trong thỏa thuận hợp tác này, nhất là khi lý do được đưa ra để giải thích cho việc rút lui là để đối phó tâm lý bài Việt Nam tại Campuchia.

"Tương tự, Lào có thể xem việc rút lui là một bước đi gây bất ổn, mặc dù phản ứng của họ có thể thận trọng hơn, do vị thế địa chính trị khá thấp của họ. Các hàm ý rộng hơn trong khu vực sẽ phụ thuộc vào cách Campuchia xử lý sự thay đổi này về mặt ngoại giao như thế nào và liệu các thỏa thuận hợp tác vẫn còn được duy trì hay không," ông nhận định về viễn cảnh sắp tới.

https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c1wnd19zzd3o