Risk, rewards and remittances in Vietnam's Nghe An province
39 Vietnamese people died being smuggled into the UK in 2019. Most were from Nghe An province.
https://www.aljazeera.com/news/longform/2023/7/20/in-vietnam-risking-all-in-the-search-for-a-better-life
Anh Khoa dịch /VNTB
03/8/2023
Vietnamese Catholics in Nghe An province light candles - in the shape of the number 39 - to commemorate the 39 Vietnamese who died in the Essex truck tragedy in 2019 [File: Kham/Reuters]
Huyền cho biết cô có ý tưởng đi xuất khẩu lao động ở Hàn Quốc từ năm 12 tuổi.
39 người Việt thiệt mạng ở Essex
39 người Việt chết khi bị đưa lậu vào Anh năm 2019. Hầu hết là người Nghệ An.
Vào cuối tháng 10 năm 2019, các đội cứu thương ở Vương quốc Anh đã được gọi đến một hiện trường kinh hoàng.
Trên một con đường yên tĩnh trong một khu công nghiệp không có gì nổi bật ở Essex, thi thể của 39 người được tìm thấy khi những cánh cửa thép nặng nề của một chiếc xe tải đông lạnh được mở ra.
Các nạn nhân đã bị ngạt thở. 28 người đàn ông, 8 phụ nữ và 3 trẻ em chết từ từ khi lượng oxy bên trong xe container cạn kiệt khi nỗ lực nhập cư lậu vào Vương quốc Anh của họ kết thúc bi thảm.
Người trẻ nhất là hai đứa trẻ 15 tuổi. Tất cả đều là người Việt Nam và phần lớn đến từ một tỉnh – Nghệ An.
“Con xin lỗi Bố Mẹ,” Phạm Thị Trà My, 26 tuổi, gõ tin nhắn cuối cùng cho bố mẹ mình.
“Mẹ ơi, con yêu bố và mẹ rất nhiều. Con sắp chết vì không thể thở được… Con rất xin lỗi mẹ,” cô viết trong một tin nhắn điện thoại được đưa tin rộng rãi vào thời điểm đó.
Tin nhắn đã được gửi từ rất lâu trước khi cái chết của cô được cảnh sát điều tra ở Anh chính thức xác nhận.
Vào năm 2021, bảy người đã bị tổng cộng 93 năm tù giam ở Anh vì vai trò của họ trong vụ 39 người thiệt mạng. Tuần này, nghi phạm thứ tám, được mô tả là “cánh tay phải” trong đường dây buôn lậu, đã bị tòa án Vương quốc Anh kết án 12 năm 7 tháng tù giam.
“28 người đàn ông, 8 phụ nữ và 3 trẻ em đã chết trong đau đớn… do âm mưu ông tham gia”, thẩm phán Neil Garnham nói với Marius Draghici, 50 tuổi, khi tuyên án, hãng tin Reuters cho biết.
Khi thông tin chi tiết về phát hiện rùng rợn ở Grays, Essex – cách trung tâm London khoảng 35km (22 dặm) – các hoạt động buôn lậu người hiếm khi được giới truyền thông chú ý. Những rủi ro mà nhiều người sẵn sàng chấp nhận để có cơ hội có một cuộc sống tốt đẹp hơn cũng vậy.
Thảm kịch cũng đã gây chú ý trong một thời gian ngắn ở tỉnh Nghệ An, miền trung bắc Việt Nam, nơi 21 trong số 39 người thiệt mạng ở Vương quốc Anh.
Khó kiếm được việc làm ở quê nhà, rất nhiều người rời Nghệ An để tìm kiếm cơ hội làm việc ở nước ngoài. Đây không phải là điều tình cờ. Chính quyền địa phương từ lâu đã khuyến khích “xuất khẩu lao động” và chính sách này đã trở nên phổ biến ở Nghệ An đến mức có vẻ như con người là yếu tố chính trong kế hoạch xuất khẩu của tỉnh.
Trong chuyến thăm Nghệ An gần đây, Al Jazeera đã nói chuyện với những người dân địa phương có thân nhân thiệt mạng trong thảm kịch Essex, nhưng đang lên kế hoạch làm việc ở nước ngoài – hợp pháp hoặc bất hợp pháp. Và trong khi nhận thức đầy đủ về những rủi ro liên quan, họ cũng tập trung nhiều hơn vào những phần thưởng tiềm năng mà tất cả những người sống ở Nghệ An, đặc biệt là cư dân của “làng tỷ phú” đều có thể nhìn thấy được.
Ước mơ xuất khẩu lao động
Phạm Thị Thanh Huyền có thể trông giống như một thiếu nữ nhút nhát điển hình, nhưng cô ấy không nói chuyện như vậy. Cô gái 17 tuổi nói một cách thực tế về một vụ đặt cược vào tương lai của mình. Một canh bạc với cuộc đời mà cô chắc chắn sẽ được đền đáp: đi Hàn Quốc làm công nhân nhập cư và kiếm tiền gửi về cho gia đình.
Cô cho biết cô có ý tưởng đi Hàn Quốc từ năm 12 tuổi. Là chị cả trong gia đình có ba anh chị em, Huyền đã là người cai quản và chăm sóc em trai và em gái của mình, cùng một người dì khuyết tật.
Huyền không còn có chọn lựa nào khác với những trách nhiệm trong nhà. Mẹ cô làm việc sáu ngày một tuần tại một xưởng may, còn cha cô làm công nhân xây dựng ở thành phố Đà Nẵng, cách nhà khoảng 600 km.
Cha mẹ của Huyền đang làm mọi cách để có đủ số tiền cần thiết để đưa cô sang Hàn Quốc, với chi phí khoảng 300 triệu đồng Việt Nam (12.700 USD), một khoản tiền quá lớn đối với một gia đình ở nông thôn.
Nhưng số tiền này là một khoản đầu tư cho lợi nhuận trong tương lai của một mô hình kinh doanh đã phát triển mạnh ở tỉnh Nghệ An.
“Chị có thấy ngôi nhà tồi tàn nhỏ bé ở bên cạnh không?” Huyền hỏi, chỉ vào dãy nhà đối diện với đồng lúa cách nhà cô.
“Họ đã có cái đó và sau đó xây cái nhà ngói xanh kế bên,” cô nói, chỉ vào một ngôi nhà hai tầng hiện đại với mái ngói màu xanh lam nổi bật giữa những căn nhà cũ kỹ, tồi tàn.
“Tôi nghĩ người cha đã đến châu Âu nhiều năm trước,” Huyền nói với Al Jazeera, với sự cho phép của mẹ cô. Cô em gái của Huyền im lặng và ngồi sát bên lắng nghe, lắng nghe từng lời chị nói.
Huyền biết nhiều người đã bỏ tiền tu sửa nhà cửa sau khi sang Hàn Quốc làm việc và gửi tiền về.
Bằng chứng là ở khắp nơi những ngôi nhà mới hơn, lớn hơn được xây dựng bằng tiền của công nhân gần xa gửi về – từ Châu Âu, Úc đến Lào, Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Cô cho biết, một người họ hàng làm việc trong công ty môi giới lao động chuyên đưa lao động Việt Nam sang Hàn Quốc có thể giúp Huyền đạt được ước mơ của mình.
Các thủ tục giấy tờ cần thiết để xin thị thực Hàn Quốc, các lớp học tiếng Hàn và một công việc trong lĩnh vực dịch vụ đều có thể được người thân môi giới lao động của cô sắp xếp.
“Tôi không sợ di cư lậu, mà sợ những người môi giới không đáng tin cậy,” cô nói, kể lại nỗi đau tột cùng gần quê Nghệ An vào ngày thi thể các nạn nhân của thảm kịch Essex được đưa về nhà.
Đối với Huyền, những gì xảy ra ở Essex là không bình thường – một sự khác thường.
Cô ấy biết ba người khác trong xã của cô ấy đã sang châu Âu để tìm việc làm và có thể gửi tiền về nhà.
Giờ đây, Huyền đã sẵn sàng rời huyện Yên Thành, cách nơi sinh của vị cha già dân tộc – Chủ tịch Hồ Chí Minh khoảng 90 phút lái xe.
Nghệ An được tôn kính trong lịch sử cách mạng Việt Nam là nơi sinh của Hồ Chí Minh, người đã lãnh đạo cuộc đấu tranh giành độc lập của đất nước chống lại Pháp và sau đó sẽ chiến đấu với cả miền Nam Việt Nam và quân đội Hoa Kỳ đã ủng hộ các chế độ ở Sài Gòn lúc bấy giờ.
Đánh bại Mỹ và thống nhất đất nước vào năm 1975, nền kinh tế Việt Nam đã phát triển mạnh trong hàng chục năm gần đây, mặc dù không phải nơi nào cũng vậy và phát triển không đồng đều.
Sự kết hợp giữa hiếm cơ hội tại địa phương và sự lôi kéo của các công ty môi giới lao động để đi xuất khẩu lao động đã làm thay đổi cảnh quan ở Nghệ An – một tỉnh chủ yếu là đất nông nghiệp, nơi những ngôi nhà khiêm tốn như nhà của Huyền nằm giữa những cánh đồng lúa rộng lớn và những con kênh chằng chịt.
Các công ty môi giới lao động vận động tại các trường trung học của tỉnh, thúc đẩy xuất khẩu lao động và các chương trình du học cho một số người có khả năng chi trả.
Huyền nói, những phía môi giới nhắm đến học sinh năm cuối vì các em thường ở ngã ba đường trong cuộc đời giữa hy vọng vào đại học hoặc đi nước ngoài. Truyền thông nhà nước cũng đã đưa tin về xu hướng trong những năm gần đây thanh niên ở nhiều làng quê ở Nghệ An và các tỉnh lân cận Hà Tĩnh tốt nghiệp trung học phổ thông chỉ để đi xuất khẩu lao động.
Nhưng việc đi xuất khẩu lao động đã khiến các gia đình ở Nghệ An ly tán, khiến nhiều thế hệ phải suy ngẫm về cuộc sống của những người lao động xa xứ, có người thương tiếc người thân không bao giờ trở về quê hương – như gia đình của 21 thanh niên xứ Nghệ đã thiệt mạng trong thùng xe tải ở Essex.
‘Không cần biết tiếng, visa dài hạn, thu nhập cao’
Tác động của lao động nhập cư đến Nghệ An có thể thấy rõ ở Vinh.
Là một thành phố hiện đại đang hình thành, ngành thương mại và cơ sở hạ tầng vật chất đang chớm nở của Vinh giống như các thành phố lớn của Việt Nam là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Vinh là một thành phố nhỏ, sôi động với những quán cà phê có thể sử dụng trên Instagram thu hút nhóm khách hàng thuộc thế hệ Millennium và Gen Z. Ô tô nhiều hơn xe máy, một hiện tượng bất thường không chỉ đối với Việt Nam nói chung mà còn đối với một tỉnh có thu nhập bình quân đầu người hàng năm thấp nhất cả nước. Sự phong phú của ô tô phần lớn là do kiều hối tài chính từ người đi xuất khẩu lao động, cũng như sự giàu có thể hiện giữa các khách hàng tại các cửa hàng tiện lợi Lotte Mart của Vinh, rạp chiếu phim CGV và chuỗi BBQ Hàn Quốc Gogi.
Dòng kiều hối do người Nghệ An làm việc ở châu Á, châu Âu và Bắc Mỹ gửi về đã làm nổi bật hồ sơ kinh tế của tỉnh. Nghệ An có 13 dự án đầu tư – trị giá hơn 7 nghìn tỷ đồng (296 triệu USD) – và tập trung vào các lĩnh vực du lịch, giải trí, giáo dục. , sản xuất và bất động sản là do người Việt Nam làm việc ở nước ngoài gửi về. Tỉnh cũng là nơi tập trung các khu công nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn.
Các công ty môi giới lao động rải rác khắp thành phố Vinh với những tấm biển quảng cáo cơ hội đổi đời ở nước ngoài. Quảng cáo được đăng trực tuyến và lời mời tới những người định đi xuất khẩu lao động tiềm năng được đăng trên các diễn đàn kín và công khai cũng như các nhóm truyền thông xã hội.
Một tấm biển quảng cáo “Không cần biết tiếng, thị thực dài hạn, thu nhập cao” để tuyển dụng người đi làm việc ở Slovakia, hay “Tiệp Khắc cũ”.
Việc người già và trẻ nhỏ chăm sóc lẫn nhau trong khi những người đến tuổi lao động ra nước ngoài hoặc các thành phố lớn ở Việt Nam rất phổ biến trong các gia đình ở Nghệ An. Người ta thoải mái bàn luận về kinh nghiệm xuất khẩu lao động của họ, cho dù là về người nhà, người quen hay chính họ, và cũng chỉ cho bạn hướng đi về xã Đô Thành, nơi được người dân địa phương gọi là “làng tỷ phú”.
Ở Đô Thành, những ngôi biệt thự bề thế với những chiếc cổng sắt được thiết kế công phu chiếm ưu thế trong khu phố. Hàng chục ngôi nhà sang trọng với các nhiều ô tô gia đình đan xen nhau ở xã nông thôn này. Những khát vọng mà khu phố mang lại đã ăn sâu vào tâm trí của những thế hệ trẻ, chẳng hạn như của Huyền.
Một tài sản trong “làng tỷ phú” mà Al Jazeera đã xem bao gồm một biệt thự nhiều tầng màu trắng với một con sư tử được đúc công phu ở cổng vào. Đậu ở phía trước nhà là một chiếc xe hơi hạng sang Lexus, có giá bán lẻ mới ở Việt Nam khoảng 340.000 USD, với biển số cá nhân có năm con số giống hệt nhau – một sự bổ sung đáng mơ ước và tốt lành cho những phương tiện giao thông ở Việt Nam có giá cao ngất ngưởng.
Anh Phạm Gia Ngân, quê Nghệ An, hiện sống ở Hà Nội, giải thích việc xây nhà mới cho gia đình là ưu tiên hàng đầu của người trong tỉnh.
Ngân nói: “Chuyện là bất cứ khi nào chúng tôi [người Nghệ An] có tiền, chúng tôi sẽ xây nhà trước tiên, trước bất cứ thứ gì khác,” anh nói với Al Jazeera.
Nhưng sự sang chảnh ở Vinh và Đô Thành chỉ có tới đây.
Càng đi xa khỏi Vinh và “làng tỷ phú” thì khoảng cách giàu nghèo giữa thành phố thủ phủ và các thị trấn và xã của tỉnh càng rõ ràng – hàng chục năm sau khi chính phủ Việt Nam áp dụng chính sách khuyến khích xuất khẩu lao động.
__________
Nguồn: Al Jazeera
Không có nhận xét nào