Tại nhà tù ở thành phố Marion thuộc tiểu bang Illinois, sống trong một căn phòng giam đặc biệt được giám sát chặt chẽ có biệt danh là "Little Guantánamo" là một người có biệt danh tên "lái buôn tử thần" (merchant of death). Đó là Viktor Bout. Nói được ít nhất sáu thứ tiếng, hắn đang thụ án tù 25 năm vì tội dựng lên một đế chế buôn lậu vũ khí trải dài khắp toàn cầu.
Viktor Bout, 55 tuổi, là tên buôn bán vũ khí khét tiếng nhất nhì thế giới và đã thu về số tiền lời kếch xù nhờ có dự phần vào các cuộc nội chiến ở châu Phi, Trung Đông và châu Á. Ngày 8/12/2022, Bout đã được tự do trong một cuộc trao đổi với Brittney Griner, ngôi sao bóng rổ Mỹ bị giam giữ ở Nga từ tháng 2/2022 về tội mang lén vào một sân bay gần Moscow một hộp bé tí chứa ít hơn một gram dầu cần sa (chất ma túy bị cấm ở Nga). Luật sư của Brittney Griner cho biết đây chỉ là thuốc kê toa điều trị chứng đau mãn tính và các bệnh khác.
Có người xem việc Bout được "quy cố hương" là phần thưởng cao nhất dành cho những viên chức Nga luôn bảo vệ cho Bout khi hắn bị bắt ở Thái Lan vào năm 2008 nhờ cuộc giăng bẫy thành công của Cơ quan Bài trừ Ma túy Hoa Kỳ (DEA). Một câu hỏi đặt ra là, tại sao Nga lại bận tâm nhiều đến Bout? Dù Nga phàn nàn Bout bị DEA gài bẫy, nhưng nhiều giới chức thẫm quyền và giới phân tích Mỹ tin rằng, nguyên nhân đằng sau sự tức giận của Moscow về bản án của Bout là mối liên hệ của Bout với Cơ quan Tình báo Quân sự Nga (GRU).
Lee Wolosky, một giới chức của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ (NSC) dưới chính phủ ông Clinton, người đã tiến hành những nỗ lực ban đầu để vạch trần mạng lưới buôn lậu của Bout, khẳng định, "Bout có mối giao tu đáng kể với giới chính quyền Nga". Dù ít nổi tiếng hơn KGB và FSB (các cơ quan an ninh kế thừa của nó) nhưng GRU thực hiện một số sứ mạng táo bạo và mạo hiểm hơn. GRU đã bị buộc tội trong những năm gần đây về nhiều vụ, từ việc hack các cuộc bầu cử đến các vụ ám sát những người bất đồng chính kiến với Putin.
Ngoài ra, các báo cáo cho thấy Bout còn có dính líu mật thiết với Igor Sechin, cựu Phó Thủ tướng Nga, một đồng minh của Vladimir Putin. Cả Sechin và Bout đều tham gia quân đội Liên Xô ở Châu Phi trong thập niên 1980. Bout bác bỏ mọi liên hệ với GRU và khẳng định không quen biết Sechin!
Simon Saradzhyan thuộc Trung tâm Khoa học và Bang giao Quốc tế Belfer (Center for Science and International Affairs) của Đại học Harvard đưa ra nhận định: "Bout không thể điều hành một tổ chức buôn lậu lớn như vậy mà không có sự bảo trợ của chính phủ Nga. Tuy nhiên ông ta chưa bao giờ nói về điều đó. Vì vậy chính phủ Nga rất muốn Bout trở về Nga để cho mọi bí mật lại chìm vào im lặng".
Bộ Ngoại giao Nga đã ăn mừng việc Bout được trả tự do. Maria Butina, một thành viên thân Putin của viện Duma Quốc gia Nga tuyên bố với hãng truyền thông Zvezda của Bộ Quốc phòng Nga: "Ơn Chúa, cuộc trao đổi này đã diễn ra. Tôi thấy hạnh phúc, trái tim tôi hát. Chúng ta không bỏ rơi đồng bào của mình".
Bout, trong các cuộc phỏng vấn, nói rằng ông ta sinh ra ở Tajikistan năm 1967, học ngôn ngữ tại Học viện Ngoại ngữ Quân sự Liên Xô ở Moscow và học tiếng Bồ Đào Nha để được gửi sang Angola làm phiên dịch cho Không quân Liên Xô. Theo các giới quan sát, các viện nghiên cứu quân sự là môi trường tốt để tuyển dụng chính cho GRU, trong khi KGB chỉ tập trung vào các trường đại học để kiếm người thu nạp.
Trong khi mối liên hệ của Bout với Sechin chưa được phanh phui rõ, cả hai đều học tiếng Bồ Đào Nha và cùng làm việc trong quân đội Liên Xô ở Mozambique. Ngay sau khi Liên Xô sụp đổ, Bout, như nhiều kẻ "đánh hơi tiền" khác, đã nhìn thấy cơ hội làm giàu trong bối cảnh hỗn loạn này. Hắn trở thành tay kinh doanh chuyên buôn bán vũ khí và thành lập một công ty vận tải hàng không gồm những máy bay nhỏ Antonov An-8 do Liên Xô sản xuất để chơi trò may rủi: Bay đến các vùng chiến sự của các quốc gia đang xảy ra chiến tranh.
___________
"Lái buôn tử thần" Viktor Bout
Viktor Bout trong phòng xử của Tối Cao Pháp Viện Thái Lan ngày 28/7/2008 (Ảnh: Chumsak Kanoknan/ Getty Images)
Bout có quyền được tiếp cận một thứ có giá trị hơn máy bay quân sự: Nắm được số phận của kho vũ khí khổng lồ nằm rải rác sau khi khối Liên Xô bị tan rã. Đến năm 2000, ông ta là một trong ít kẻ buôn vũ khí khét tiếng nhất thế giới, được Quốc hội Anh quốc mệnh danh là tên "lái buôn tử thần số một". Các báo cáo của Liên Hợp Quốc nêu tên ông ta là kẻ cung cấp vũ khí hạng nặng cho phe nổi dậy ở Angola và cho tên Charles Taylor của Liberia trước khi hỗ trợ cuộc nội chiến đẫm máu ở Sierra Leone láng giềng.
"Bout đã thu hút sự chú ý của chính phủ ông Bill Clinton vì hắn tìm cách phá hoại các tiến trình hòa bình mà Tổng thống Mỹ ủng hộ trên khắp châu Phi. Trong một số trường hợp, Bout đã trang bị vũ khí cho cả hai bên xung đột. Khi Bout tạm rời công việc buôn bán thần chết, ông ta về sống ở Golitsyno, một thị trấn nhỏ nằm ở ngoại ô Moscow". Một người bạn khi đến thăm vào năm 2008 phát hiện trong nhà hắn có chứa đầy sách và một đĩa DVD với bộ phim "Lord of War" phát hành năm 2005 do tài tử Nicolas Cage đóng vai chính được cho là đã lấy cảm hứng từ cuộc đời của Bout.
Vị khách đó thật ra là cựu nhân viên tình báo Nam Phi Andrew Smulian đang làm việc cho DEA. Bout bị bắt tại Thái Lan, sau khi bị DEA bí mật ghi âm cuộc thương lượng (do nhân viên của DEA đóng giả làm đại diện của Lực lượng Vũ trang Cách mạng Colombia-FARC) để mua của ông ta 100 hỏa tiển đất đối không; 20,000 khẩu súng trường AK-47; 20,000 quả lựu đạn; 740 khẩu súng cối; 350 khẩu súng bắn tỉa; 5 tấn C- 4 chất nổ và 10 triệu viên đạn.
Cuộc giăng bẫy được thực hiện công phu vì Bout không vi phạm bất cứ luật lệ nào của Hoa Kỳ nên không có lý do chính đáng để bắt hắn ta. Vào năm 2011, một tòa án liên bang ở New York đã kết án Bout với nhiều tội danh, kể cả ý định giết hại các công dân Mỹ, theo The Washington Post cho biết.
Không có nhận xét nào