Vào ngày chủ nhật và thứ hai [13-14/3/2022], nhà phân tích an ninh quốc gia đài CNN Peter Bergen phỏng vấn tướng hồi hưu David Petraeus, nguyên Giám đốc CIA, từng giữ chức Tư Lệnh quân Mỹ trong chiến tranh Iraq và Afghanistan, về cuộc chiến Nga Ukraine. Chúng tôi xin lược dịch dưới đây:
PETER BERGEN: Phải chăng Nga thi thố quân sự tại Ukraine làm ông ngạc nhiên?
DAVID PETRAEUS: Chỉ một phần nào thôi, chứ không hoàn toàn. Có rất nhiều lý do giải thích tại sao Nga thi thố kém: Trước tiên họ chống lại đạo quân Ukraine quyết chiến và hoàn toàn có khả năng; bao gồm các đơn vị hành quân đặc biệt, lực lượng hiện đại, lực lượng lãnh thổ, và ngay cả dân thường; tất cả những người này cương quyết không cho Nga đạt được mục tiêu. Họ chiến đấu cho sự sống còn của quốc gia, cho đất nhà, và cả cách sống của mình ; họ có lợi điểm giữ đất, biết địa thế và dân chúng.
Riêng quân đội Nga chứng tỏ thiếu chuyên nghiệp một cách ngạc nhiên. Rõ ràng họ rất nghèo nàn về tiêu chuẩn khi thi hành những chiến thuật căn bản như hành quân phối hợp giữa thiết giáp, bộ binh, kỹ thuật, pháo binh và súng cối. Họ rất kém trong việc bảo trì xe cộ, súng ống; phải bỏ đi rất nhiều những thứ đó. Họ cũng rất tồi trong việc tiếp tế và hậu cần.
Chúng ta biết rõ hàng mấy chục năm vào thời Liên bang Xô Viết cho đến Nga ngày nay; họ luôn luôn thiếu sức mạnh cốt lõi mà quân Mỹ và Tây phương có, đó là sĩ quan chuyên nghiệp về hành quân và huấn luyện.
Và một phần của sự khó khăn là trong quân đội Nga có tỷ số lớn lính quân dịch. Khó mà biết được có bao nhiêu trong chiến tranh với Ukraine; nhưng chúng ta biết được quân đội Nga có vào khoảng 20% đến 25% lính quân dịch. Đặc biệt phần lớn lính quân dịch phải phục vụ tại các đơn vị nhạy cảm như hậu cần bao gồm lái xe vận tải, xe chở xăng, và các đơn vị sửa chữa.
Quân Nga khó khăn khi ra khỏi đường; vì xe sẽ bị sa lầy. Lúc này đất không đóng băng đến độ xe có thể di chuyển dể dàng. Những xe bánh răng cưa bị kẹt trong bùn. Hơn nữa quân Nga không thực hiện bảo trì xe cộ một cách hữu hiệu.
Ngoài ra, trang bị của quân Nga không hoàn toàn tối tân, sản xuất từ hàng chục năm về trước; họ chắc chắn không có trang bị tốt như của Mỹ.
Vũ khí chiến lược thiếu chính xác. Cần nhấn mạnh sự kiện rằng trong giờ đầu của cuộc chiến, họ không oanh tạc phá đường bay tại phi trường Ukraine như chúng ta đã làm trong chiến tranh Iraq vào năm 2003. Sự thực, hiện nay không quân Ukraine vẫn còn hoạt động.
Họ còn có khó khăn trong việc tản quân. Một đoàn xe không thể nằm bịt đường trên xa lộ chính, để làm mồi cho máy bay không người lái hoặc pháo binh, như vừa mới thấy. Một đoàn xe dài 40 miles bị kẹt ngoài thủ đô Kyiv; đây là bằng chứng sự kiểm soát lưu thông không hiệu quả, do bởi kỷ cương và cấu trúc.
Quân họ cũng thiếu khả năng trong lợi điểm kết hợp giữa bộ binh và không quân. Họ không thực sự yểm trợ phía trước cho bộ binh; chỉ chuyên về việc oanh kích mà thôi.
Về chiến tranh trên mạng lần này Nga cũng thiếu hiệu quả, có lẽ họ đã dùng quá nhiều trong quá khứ; và người Ukraine với sự giúp đỡ, biết cách đương đầu. Bằng cớ Nga không đánh gục được hệ thống chỉ huy trên mạng của Ukraine, không ngăn cản được Tổng thống Volodymyr Zelensky dùng truyền thông xã hội và internet.
Trên hết, ta thấy rõ chiến dịch thiếu hiệu quả do bởi Nga chủ quan với ước tính sai lầm rằng họ có thể chiếm Kyiv được ngay; và đặc biệt họ có thể lật đổ chính quyền hiện hữu rồi thay thế bởi chính quyền thân Nga.
BERGEN: Thời gian và biển người, có đứng về phía Nga không?
PETRAEUS: Tôi không nghĩ như vậy.Rõ ràng họ không đủ lực lượng chiếm hoặc kiểm soát thủ đô Kyiv và một vài thành phố chính. Nhưng họ có hỏa tiễn, bom, pháo; và họ đã dùng để bắn phá bừa bãi.
BERGEN:Chiến tranh nơi thành phố có lợi cho Ukraine không?
PETRAEUS: Có lợi rất nhiều. Thông thường nên dùng qui tắc bấm trên đầu ngón tay; với chiến tranh thành phố, phe tấn công tối thiểu phải mạnh gấp 5 lần phe phòng thủ. Trong trường hợp này chắc phải lớn hơn, vì phía Ukraine tỏ ra rất hiệu quả; họ hợp tác với nhau chặt chẽ để ngăn cản quân Nga chiếm thành thị.
Tấn công một thành phố lớn đòi hỏi phải chiếm mọi chung cư, thanh lọc các phòng, rồi phải để quân đằng sau chung cư để đề phòng quân địch không tái chiếm; vậy phải tăng cường nhiều quân. Quân Nga không có quân dự phòng kế cận để làm điều đó, ngay cả đối với Kyiv và một số thành phố khác.
BERGEN: Ông nghĩ rằng Ukrain cần gì nhất?
PETRAEUS: Rõ ràng cần vũ khí chống tank Javelin. Cũng không phải chỉ riêng Javelin, cũng cần vũ khí chống tank của các nước khác nữa, và hoả tiễn phòng không cầm tay như UK AT thì rất tốt. Đã có 17,000 vũ khí chống tăng đưa vào Ukrain trong một tuần nay; đây là một số lượng khổng lồ.
BERGEN: Theo quan chức Mỹ thì rõ ràng quân Nga bị thiệt hại rất nặng.
PETRAEUS: Đúng, rõ ràng họ đã chết trong 2 tuần đầu tiên nhiều hơn số lính Mỹ chết trong cuộc chiến tranh 20 năm tại Iraq, theo một số nguồn thì vào khoảng 5 000, thực đáng kinh ngạc.
BERGEN: Sau khi cuộc chiến tranh Iraq năm 2003 khởi sự, ông từng hỏi một ký giả “Cho tôi biết chiến tranh sẽ kết thúc như thế nào?” Nay xin hỏi lại, chiến tranh Ukrain sẽ kết thúc ra sao?
PETRAEUS: Tốt, tôi nghĩ có một vài khả năng có thể xảy ra, nhưng không biết khả năng nào đáng tin nhất. Bây giờ rõ ràng chưa kết thúc, quân Nga sa lầy đẫm máu, xấu hơn cả thời Xô Viết tại Afghanistan trong thời 1980. Sự sa lầy cũng gây nên chết người, tiêu hủy, dân Ukrain chạy loạn, tai hoạ cho con người; sự thiệt hại kéo dài đến năm sau.
Có thể có thương thảo sắp đặt, vì cả hai phe Putin và Zelensky nhận thức rằng không bên nào hoàn toàn đạt được điều họ muốn.
Tình thế cũng có thể tiến bộ bởi những người như Tổng thống Phần Lan, Thủ tướng Israel, Tổng thống Pháp, cựu Thủ tướng Đức Angela Merkel, hoặc Chủ tịch Trung Quốc.
Dĩ nhiên còn có khả năng khác là Putin có thể rời bỏ quyền lực, bởi một vài cách. Người kế nhiệm công nhận sự điên rồ của Putin, rồi kéo quân ra khỏi Ukraine; nhận sự thỏa hiệp để khỏi mất mặt…
Cũng có khả năng thứ tư không thể bỏ qua, đó là Ukraine tiếp tục chiến thắng trên chiến trường. Đến lúc Moscow phải cân nhắc thực tại, như chấp nhận đòi hỏi của Ukraine, lấy lại vùng Donbas [đông nam Ukraine] đã mất trước đây.
Không có nhận xét nào