Nguồn hình ảnh, GIANCARLO CASEM/US AIR FORCE
Chụp lại hình ảnh,
B-52H Stratofortress thực hiện thử nghiệm tên lửa siêu thanh AGM-183A, California, 2020
Năm 2021 chứng kiến sự biến chuyển cơ bản trong chính sách an ninh và quốc phòng của nước Anh. Ngân sách cho công nghệ kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo và không gian mạng tăng lên. Trong khi các khoản chi cho vũ khí truyền thống và quân số bị giảm đi.
Tất cả điều này xảy ra khi lực lượng của Nga đang tập trung đông ở khu vực biên giới vơi Ukraine, và Trung Quốc đang ngày càng lớn tiếng về việc chiếm lại Đài Loan - bằng vũ lực trong trường hợp cần thiết.
Các xung đột nhỏ trong khu vực vẫn nổ ra trên khắp thế giới. Ethiopia xảy ra nội chiến, xung đột ly khai ở Ukraine đã giết chết hơn 14.000 người kể từ năm 2014, tình trạng nổi loạn ở Syria tiếp tục bùng phát và nhóm Nhà nước Hồi giáo IS đang hoành hành khắp châu Phi.
Nhưng chiến tranh giữa các cường quốc trong tương lai sẽ như thế nào và phương Tây có phải là đối thủ cho những thách thức phía trước?
Trước hết, "chiến tranh tương lai" đã xảy ra rồi. Nhiều khía cạnh của một cuộc xung đột lớn giữa phương Tây với Nga hoặc Trung Quốc, đã đang phát triển, diễn tập và triển khai.
Ngày 16/11, Nga tiến hành vụ thử tên lửa trong không gian, phá hủy một trong những vệ tinh của họ.
Vào mùa hè, Trung Quốc đã tiến hành các cuộc thử nghiệm tên lửa siêu thanh tiên tiến của nước này, có thể nhanh gấp nhiều lần tốc độ âm thanh. Các cuộc tấn công mạng nổ ra, cho dù là phá hủy hay đánh cắp, đã trở thành việc diễn ra thường xuyên hàng ngày, thỉnh thoảng còn được gọi là "chiến tranh dưới ngưỡng".
Chụp lại hình ảnh,
Hai loại tên lửa siêu thanh
Michele Flournoy từng là Giám đốc điều hành chính sách của Lầu Năm Góc về chiến lược của Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Clinton và Obama. Bà tin rằng sự tập trung của phương Tây vào Trung Đông trong hai thập kỷ qua đã cho phép các đối thủ của họ bắt kịp nhiều thứ về mặt quân sự.
"Chúng ta đang thực sự ở vào một điểm khi Mỹ, Anh và các đồng minh của chúng tôi - đang bước ra khỏi 20 năm tập trung vào chống khủng bố và chống nổi dậy, các cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan, và chuyển hướng quan sát để nhận ra rằng chúng tôi hiện đang trong một cuộc cạnh tranh quyền lực lớn rất nghiêm trọng," bà nói.
Tất nhiên, bà đang ám chỉ Nga và Trung Quốc, được mô tả trong Đánh giá Tích hợp của chính phủ Anh là "mối đe dọa nguy hiểm" và "đối thủ chiến lược" lâu dài của phương Tây.
"Trong khi chúng tôi tập trung vào khu vực Trung Đông rộng lớn hơn," bà nói, "những quốc gia này đã tranh thủ các cuộc chiến tranh của phương Tây. Và họ bắt đầu đầu tư ồ ạt vào một loạt các công nghệ mới."
Nguồn hình ảnh, J.M. EDDINS JR/US AIR FORCE
Chụp lại hình ảnh,
Không quân Hoa Kỳ tiến hành các hoạt động không gian mạng tại Căn cứ Vệ binh Quốc gia Warfield Air, Maryland, 2017
Phần lớn công nghệ mới này nhằm trực tiếp vào các cuộc tấn công gây rối loạn hoạt động mạng nhằm phá hoại kết cấu của xã hội phương Tây, gây ảnh hưởng đến bầu cử, đánh cắp dữ liệu nhạy cảm. Hành động này chưa đạt đến ngưỡng chiến tranh và hầu hết đều bị phủ nhận.
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu căng thẳng hiện tại giữa phương Tây và Nga về vấn đề Ukraine, hoặc giữa Mỹ và Trung Quốc về vấn đề Đài Loan bùng phát thành thù địch? Điều đó sẽ như thế nào?
Meia Nouwens, nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) chuyên nghiên cứu về việc Trung Quốc sử dụng dữ liệu cho lợi thế quân sự, cho biết: "Tôi nghĩ điều này sẽ diễn ra trong một môi trường thay đổi nhanh chóng mà phụ thuộc nhiều vào miền thông tin."
"Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã xây dựng một cơ quan mới gọi là Lực lượng Hỗ trợ Chiến lược chuyên nghiên cứu các khả năng về không gian, chiến tranh điện tử và không gian mạng."
Điều này có ý nghĩa gì trên thực tế? Hầu hết những điều đầu tiên sẽ xảy ra trong bất kỳ cuộc đối đầu thù địch nào là các cuộc tấn công mạng quy mô lớn của cả hai bên. Sẽ có những nỗ lực "làm mù" đối phương bằng cách phá hủy thông tin liên lạc, bao gồm vệ tinh, hoặc thậm là chí cắt cáp quang quan trọng dưới biển thực hiện truyền tải dữ liệu.
Tôi hỏi Franz-Stefan Gady, một chuyên gia về chiến tranh trong tương lai tại IISS, điều này có ý nghĩa gì đối với chúng ta, ở đây trên mặt đất. Liệu điện thoại của chúng ta có thể đột ngột ngừng hoạt động, các trạm xăng dầu cạn kiệt và việc phân phối thực phẩm trở nên hỗn loạn?
"Trong tất cả khả năng có thể xảy ra, là có", ông nói. "Bởi vì các cường quốc đang ồ ạt đầu tư không chỉ vào các khả năng tấn công mạng mà còn vào khả năng tác chiến điện tử mà có thể gây nhiễu vệ tinh và phá hỏng thông tin liên lạc. Vì vậy, không chỉ quân đội mà cả xã hội nói chung sẽ là một mục tiêu chính của cuộc xung đột trong tương lai."
Nguồn hình ảnh, Huw Evans picture agency
Chụp lại hình ảnh,
Một tên lửa SpaceX mang vệ tinh cho Không quân Hoa Kỳ phóng từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy ở Florida, 2019
Mối nguy hiểm quân sự lớn nhất ở đây là sự leo thang không theo kế hoạch. Nếu vệ tinh của bạn không liên lạc được và các nhà thiết lập của bạn ngồi trong boongke chỉ huy dưới lòng đất của họ không thể chắc chắn điều gì đang xảy ra, thì việc điều chỉnh nước đi tiếp theo sẽ trở nên vô cùng khó khăn.
Meia Nouwens tin rằng điều này khiến họ phải lựa chọn phản ứng theo phong cách "tối giản hóa" hoặc "tối đa hóa", điều này mang lại nguy cơ căng thẳng leo thang vốn có.
Một yếu tố có khả năng đóng vai trò quan trọng trong chiến tranh tương lai là trí tuệ nhân tạo - AI. Điều này có thể tăng tốc đáng kể thời gian ra quyết định và phản ứng của các chỉ huy, cho phép họ xử lý thông tin nhanh hơn rất nhiều.
Ở đây, Mỹ có lợi thế về chất so với các đối thủ tiềm năng và Michele Flournoy tin rằng họ có thể bù đắp những khu vực nơi mà phương Tây đông quân hơn so với quy mô khổng lồ của PLA.
"Một trong những cách để giành lại một số khối lượng định lượng và làm phức tạp kế hoạch phòng thủ hoặc kế hoạch tấn công của đối thủ là ghép nối con người và máy móc", bà nói. "Vì vậy, nếu bạn có một nền tảng vận hành bởi con người có thể kiểm soát 100 nền tảng vận hành tự động, thì bạn bắt đầu mua lại số dư định lượng đó."
Nhưng có một khu vực mà phương Tây đang tụt hậu một cách nguy hiểm sau Nga và Trung Quốc. Đó là tên lửa siêu thanh mà có thể bay ở bất cứ đâu với tốc độ từ 5 đến 27 lần tốc độ âm thanh và mang theo đầu đạn hạt nhân hoặc đầu đạn thường.
Nga đã tyên bố thử thành công tên lửa hành trình siêu thanh Zircon, khẳng định rằng nó có thể đánh bại bất kỳ hệ thống phòng thủ nào trên thế giới.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Tên lửa Dong Feng 17 của Trung Quốc lần đầu được tiết lộ năm 2019
Tên lửa Dong Feng 17 của Trung Quốc, được tiết lộ lần đầu tiên vào năm 2019, mang theo đầu đạn lượn siêu thanh (HGV) có thể di chuyển qua bầu khí quyển với quỹ đạo gần như không thể dự báo được, rất khó bị đánh chặn.
Ngược lại, các cuộc thử nghiệm gần đây của hệ thống tên lửa của Mỹ không diễn ra tốt đẹp. Sự xuất hiện của những vũ khí này trong kho vũ khí của Trung Quốcđang khiến Washington phải suy nghĩ kỹ về việc tiến hành chiến tranh bảo vệ Đài Loan nếu Trung Quốc quyết định xâm lược.
Nguồn hình ảnh, GIANCARLO CASEM/US AIR FORCE
Chụp lại hình ảnh,
Không quân Hoa Kỳ phóng thử tên lửa siêu thanh AGM-183A, ở California, năm 2020
Tuy nhiên, hiện tại, cho đến đầu năm 2022, lực lượng Nga đang tập trung tại biên giới Ukraine chủ yếu bao gồm vũ khí thường, như xe tăng, xe bọc thép và quân đội - giống với những loại vũ khí mà sẽ được triển khai nếu Moscow quyết định quay trở lại các nước Baltic.
Vương quốc Anh đã quyết định cắt giảm lực lượng thường để đầu tư vào công nghệ mới. Franz-Stefan Gady, chuyên gia về chiến tranh trong tương lai, tin rằng điều này chắc chắn sẽ mang lại lợi ích trong thời gian 20 năm, nhưng trước đó sẽ có một khoảng cách đáng lo ngại.
"Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ có một giai đoạn rất nguy hiểm trong vòng 5 đến 10 năm tới khi rất nhiều sự cắt giảm quy mô sẽ được thực hiện. Đồng thời, nhiều khả năng những công nghệ mới nổi này sẽ không đủ khả năng để thực sự có tác động đến hoạt động tác chiến," ông nói.
Và 5 đến 10 năm tới có thể chứng kiến một số thách thức nguy hiểm nhất đối với an ninh phương Tây.
Vậy tất cả có phải là sự diệt vong và u ám không?
Sẽ không như vậy, theo Michele Flournoy, người đã làm việc nhiều năm ngay tại trung tâm của chính sách quốc phòng của Hoa Kỳ. Bà tin rằng giải pháp là tham vấn và phối hợp chặt chẽ với các đồng minh và đầu tư đúng chỗ.
"Nếu chúng ta dồn hết tâm trí và thực sự đầu tư vào những công nghệ phù hợp, những khái niệm phù hợp và chúng ta phát triển những thứ đó với tốc độ và quy mô, thì chúng ta sẽ có thể ngăn chặn được cuộc chiến tranh giữa các cường quốc," bà nói.
"Ví dụ, chúng ta có thể đạt được các mục tiêu của mình và giữ cho Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương được tự do, cởi mở và thịnh vượng trong tương lai."
Không có nhận xét nào