Các cuộc đàm phán của Hội nghị Liên Hiệp Quốc về khí hậu tại Scotland đã kết thúc vào hôm nay Thứ Bảy 13 Tháng Mười Một với một thỏa thuận toàn cầu về giảm dần việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch như than đá và dầu mỏ, duy trì niềm hy vọng về việc giới hạn sự nóng lên của trái đất ở mức 1.5 độ C nhằm cứu thế giới khỏi thảm họa trái đất nóng lên.
 |
| Bình Phương - Hội nghị COP26 đạt thỏa thuận giảm dần nhiên liệu hóa thạch |
Ông Alok Sharma, Chủ tịch hội nghị COP26, đã rất xúc động khi thông báo không có lá phiếu phủ quyết nào phản đối bản thỏa thuận từ gần 200 phái đoàn quốc gia có mặt tại Glasgow, từ các cường quốc than đá và khí đốt, các nhà sản xuất dầu mỏ đến các đảo quốc ở Thái Bình Dương đang bị sự gia tăng của mực nước biển nhấn chìm.
Thỏa thuận có tính thỏa hiệp
Hội nghị đã kéo dài hai tuần ở Glasgow, kéo dài thêm một ngày so với kế hoạch ban đầu do đàm phán khó khăn, đã lần đầu tiên kêu gọi thế giới cắt giảm việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch như than đá, xăng dầu và khí đốt – loại nhiên liệu không chỉ có vai trò quan trọng trong nền kinh tế thế giới mà còn là nguyên nhân chính gây ra sự nóng lên toàn cầu.
Có một kịch tính vào phút cuối khi Ấn Độ, được sự hậu thuẫn của Trung Quốc và các quốc gia đang phát triển phụ thuộc vào than đá, đưa ra lời phản đối một điều khoản trong văn bản của thỏa thuận và sau đó điều khoản này đã được sửa đổi một cách vội vã, yêu cầu các nước đẩy nhanh nỗ lực “giảm dần” thay vì “loại bỏ dần” việc phát điện bằng than đá. Bộ trưởng Môi trường và Khí hậu Ấn Độ, Bhupender Yadav, nói việc sửa đổi từ ngữ là cần thiết để phản ánh “hoàn cảnh của các nền kinh tế mới nổi.” “Chúng tôi đang trở thành tiếng nói của các nước đang phát triển,” ông Yadav nói với hãng tin Reuters, và thêm rằng các cuộc đàm phán COP26 đã yêu cầu “loại bỏ” than đá trong khi không đưa ra lời kêu gọi tương tự cho việc loại bỏ dầu mỏ hoặc khí tự nhiên, cũng là những loại nhiên liệu hóa thạch.
Sự thay đổi một từ trong thỏa thuận đã gây thất vọng cho các nền kinh tế giàu có của Liên minh châu Âu và Thụy Sĩ, cũng như một nhóm các đảo quốc nhỏ, những quốc gia mà sự tồn tại đang bị đe dọa do mực nước biển dâng cao. Nhưng tất cả đều nói rằng họ chấp nhận thay đổi từ ngữ vì lợi ích của một thỏa thuận chung.
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres nói: “Các văn bản được thông qua là một sự thỏa hiệp. Chúng phản ánh lợi ích, điều kiện, mâu thuẫn và trạng thái của ý chí chính trị trên thế giới ngày nay… Đã có những bước tiến quan trọng, nhưng tiếc là ý chí chính trị tập thể không đủ để vượt qua một số mâu thuẫn sâu sắc.”
Thời của than đá đang kết thúc
Hội nghị COP26 có một nhiệm vụ nặng nề là cân bằng nhu cầu của các quốc gia dễ bị tổn thương về khí hậu, các cường quốc công nghiệp lớn, và những quốc gia như Ấn Độ và Trung Quốc – là những quốc gia mà việc tiêu thụ hoặc xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của họ.
Mục tiêu tổng quát đặt ra trước hội nghị là rất khiêm tốn – cụ thể là “duy trì” mục tiêu của Thỏa thuận Paris năm 2015 (COP21), giới hạn sự nóng lên toàn cầu ở mức 1.5 độ C (2.7 độ F) so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Thỏa thuận mới đạt được thừa nhận cho đến nay việc thực hiện các cam kết của COP21 Paris nhằm cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính làm nóng hành tinh là chưa đủ và yêu cầu các quốc gia đưa ra các cam kết mạnh mẽ hơn. Cho đến nay những biện pháp cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính – chủ yếu là khí carbon dioxide (CO2) sinh ra do đốt than, dầu mỏ và khí đốt – mà các quốc gia cam kết thực hiện sẽ chỉ có tác dụng giới hạn mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu ở mức 2.4 độ C, còn rất xa so với mục tiêu.
Các nhà khoa học nói rằng nếu nhiệt độ trung bình của trái đất vượt quá mức tăng 1.5 độ C sẽ khiến mực nước biển dâng cao và các thảm họa bao gồm hạn hán tàn khốc, các cơn bão khủng khiếp và cháy rừng còn tồi tệ hơn nhiều so với những gì mà thế giới đang phải gánh chịu.
Bà Jennifer Morgan, giám đốc điều hành của nhóm chiến dịch Greenpeace, cho rằng thỏa thuận đạt được hôm nay là một thành công, dù chưa trọn vẹn. “Họ đã thay đổi một từ nhưng không thay đổi được tín hiệu phát ra từ hội nghị COP26 này, rằng thời của than đá đang kết thúc.”
Cam kết tài trợ mỗi năm $100 tỷ
Các nước đang phát triển lập luận rằng các quốc gia giàu có, có lịch sử phát ra nhiều khí thải, phải chịu trách nhiệm chính trong việc trái đất nóng lên, do đó phải trả nhiều tiền hơn để giúp các nước nghèo thích ứng với hậu quả của biến đổi khí hậu cũng như giảm lượng khí thải carbon của các nước nghèo.
Thỏa thuận đưa ra nhiều lời hứa cho các nước nghèo, nhưng không có gì đảm bảo, rằng họ sẽ nhận được nhiều sự trợ giúp tài chính hơn. Thỏa thuận kêu gọi các nước giàu tăng mức hỗ trợ tài chính cho các nước nghèo thích ứng với biến đổi khí hậu năm 2025 lên gấp đôi mức năm 2019. Yêu cầu cung cấp tài trợ là nhu cầu chính của các đảo quốc nhỏ tại hội nghị.
Một ủy ban của Liên Hiệp Quốc cũng sẽ báo cáo vào năm tới về tiến độ cung cấp $100 tỷ mỗi năm trong tổng tài trợ khí hậu hàng năm mà các quốc gia giàu có đã hứa vào năm 2020 nhưng không thực hiện được. Và các chính phủ sẽ được triệu tập họp vào các năm 2022, 2024 và 2026 để thảo luận về tiến độ thực hiện hỗ trợ tài chính để các nước nghèo thích ứng với biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, ngay cả mức $100 tỷ mỗi năm vẫn là rất ít so với nhu cầu thực tế của các nước nghèo, có thể lên tới $300 tỷ vào năm 2030, theo Liên Hiệp Quốc, bên cạnh thiệt hại kinh tế do mất mùa hoặc thiên tai liên quan đến khí hậu.
Không có nhận xét nào