Chỉ còn non 20 giờ nữa thì ông Joe Biden sẽ tuyên thệ nhậm chức tổng thống Hoa Kì. Nhân dịp này, chúng ta thử đọc qua vài con số về cuộc bầu cử vừa qua, và cuộc đời và sự nghiệp của tân tổng thống.
1. Số phiếu bầu và số hạt
Nước Mĩ có 328.2 triệu dân (số liệu 2019) sống ở 50 tiểu bang và 14 vùng lãnh thổ (territories). Năm 2020, có 159,633,396 công dân Mĩ đi bầu [1], trong số này số phiếu cho 2 ứng viên như sau:
· Biden: 81,283,098, chiếm 51% tổng số phiếu bầu;
· Trump: 74,222,958, chiếm 46.5%.
Nước Mĩ có 3006 hạt (county), nhưng số phiếu đếm được báo cáo là 2974 (tôi không hiểu số còn lại thì sao). Số hạt mà mỗi ứng viên đắc cử là như sau [2]:
· Biden thắng 477 hạt, chiếm khoảng 16% tổng số hạt;
· Trump thắng 2497 hạt còn lại, chiếm 84%.
Thắng nhiều hạt hơn không có nghĩa là mâu thuẫn với số phiếu. Lí do là dân số ở các hạt thường rất khác nhau. Các hạt ở thành phố lớn có nhiều dân hơn các hạt ở vùng nông thôn. Thật vậy, Trump thắng ở vùng nông thôn nhưng thua Biden ở các thành phố. Những hạt Biden thắng cử thường là ở thành phố và có thu nhập cao hơn những hạt Trump thắng cử. Theo tính toán của Brooking Institution, tổng số hạt Trump thắng cử có tỉ trọng GDP quốc gia chỉ 29%.
Do đó, khi ông Trump tuyên bố rằng phe Cộng Hoà thắng 'giòn dã' thì có 2 cách hiểu. Cách hiểu thứ nhứt là ông ... xạo (vì ông kém hơn Biden 7.06 triệu phiếu). Cách hiểu thứ hai là quả thật ông ấy thắng dòn dã ở 84% các hạt trên nước Mĩ. Kẻ ghét và người thương ông Trump có thể dùng con số nào cho phù hợp với thiên kiến của mình.
2. Cuộc đời và sự nghiệp của Joe Biden
Chúng ta biết rằng người thay thế ông Trump là ông Joe Biden. Chúng ta thử tìm hiểu một chút về cuộc đời và sự nghiệp của ông tân tổng thống xem sao.
Joseph Robinette Biden Jr. sanh ngày 20/11/1942 ở hạt Scranton, bang Pennsylvania. Năm nay ông đã 79 tuổi. Ông cho biết ông là người gốc Ái Nhĩ Lan, nơi mà họ "Biden" còn được viết là "Bidon" vào thế kỉ 12.
Thân phụ ông là Joseph Robinette Biden Sr và thân mẫu là Catherine, cả hai đều theo đạo Công Giáo. Ông là con trai trưởng của gia đình. Ông có một người em gái tên là Valerie và 2 em trai Francus và Hames. Má ông là người gốc Ái Nhĩ Lan, nhưng Ba ông có gốc Anh và Pháp.
Gia đình ông không hẳn là giàu có, vì ngay sau khi sanh Biden thì gia đình gặp khó khăn về tài chánh nên ông phải sống với ông bà ngoại nhiều năm. Sau đó, gia đình dời về Delaware, và Ba ông tìm được việc làm như là một người bán xe hơi cũ.
Con đường học vấn của ông tương đối suôn sẻ. Ông theo học trung học ở Archmere Academy (Claymont) và ông chỉ nổi tiếng là học sinh chơi đá banh giỏi và làm sếp lớp. Ông theo học tại Đại học Delaware và tốt nghiệp cử nhân (với major về sử và chánh trị) năm 1965. Ba năm sau (1968) ông tốt nghiệp cử nhân luật từ ĐH Syracuse ở New York. Thành tích học của ông được mô tả là trung bình, điểm C (hạng 506 trong số 688 sinh viên).
Sau khi tốt nghiệp trường luật Syracuse, ông làm việc như là một luật sư, nhưng sau đó thì tham gia hoạt động chánh trị. Ông phục vụ trong hội đồng hạt New Castle từ 1970 đến 1972. Năm 1972 ở tuổi 29 ông đắc cử vào thượng viện Mĩ, và trở thành thượng nghị sĩ thứ 5 trẻ nhứt trong lịch sử Hoa Kì. Ông liên tục đắc cử 6 lần sau đó và trở thành thượng nghị sĩ lâu năm nhứt của Delaware.
Sự nghiệp thượng nghị sĩ của Biden tập trung vào những việc đối ngoại và pháp lí. Ông là chủ tịch uỷ ban đối ngoại nhiệm kì 2001–2003 và 2007–2009. Ông cũng không để lại dấu ấn gì nổi bật trong vai trò đó. Ngoài vai trò thượng nghị sĩ, Biden cón là một giáo sư kiêm nhiệm (Adjunct Professor) của trường Wilmington từ 1991–2008.
Năm 2008, ông định ra ứng cử tổng thống, nhưng Obama có nhiều phiếu hơn nên ông trở thành ứng viên phó tổng thống cho Obama. Tháng 11/2008, liên danh Obama - Biden đánh bại McCain - Palin, và Biden chính thức trở thành phó tổng thống Mĩ. Năm 2012, ông cùng Obama đắc cử lần hai, sau khi đánh bại liên danh Rommey - Ryan.
Trong vai trò phó tổng thống, ông chủ yếu là một nhà quản trị và phụ tá cho Obama. Biden rất thân với Obama. Obama hay đề cập đến Biden là "My brother" (anh tôi). Trước khi rời nhiệm sở, ngày 12/1/2017 Obama tặng Biden huân chương "Presidential Medal of Freedom" (mà trước đây ít trao cho ai).
Về gia đình, ông đã qua 2 cuộc hôn nhân và có 4 người con. Năm 1966 (23 tuổi) sau khi tốt nghiệp đại học, ông thành hôn với Neilia Hunter, và hai người có 3 con: Beau, Hunter, và Amy. Năm 1972, chỉ một tháng sau khi đắc cử thượng nghị sĩ, Neila và con gái 1 tháng tuổi Amy bị tai nạn xa và qua đời. Hai người con trai của ông là Beau và Hunter cũng bị thương nặng trong tai nạn đó. Beau sau này trở thành người đứng đầu ngành tư pháp (Attorney General) của bang Delaware, nhưng anh qua đời năm 2015 vì bệnh ung thư não.
Năm 1977, ông thành hôn với Jill Jacobs qua sự giới thiệu của Francus Biden (là em trai của Joe Biden). Trước đó (1970), bà đã thành hôn với Bill Stevenson, một ngôi sao đá banh, nhưng hai người li thân từ năm 1974. Bà và Joe Biden có một người con gái tên là Ashley, nay là một nhân viên xã hội.
Jill Biden xuất thân từ một gia đình có thể nói là 'lao động' (thân phụ là nhân viên ngân hàng), nhưng bà học giỏi hơn ông chồng Biden. Thời trung học Jill giỏi về tiếng Anh. Khi lên đại học, bà chọn học tiếng Anh nhưng có thời gian làm ... người mẫu. Bà tốt nghiệp cử nhân từ ĐH Delaware năm 1975, và sau này trở thành giáo viên dạy tiếng Anh ở một số trường cao đẳng cộng đồng. Hai năm sau tốt nghiệp, bà thành hôn với Joe Biden, nhưng vẫn tiếp tục giảng dạy và học sau đại học. Năm 2007, ở tuổi 55, bà tốt nghiệp tiến sĩ về giáo dục từ ĐH Delaware. Từ năm 2009 bà được bổ nhiệm làm giáo sư Anh văn của trường cao đẳng cộng đồng Northern Virginia. Ngoài ra, bà còn là người sáng lập Quĩ y tế có tên là Biden Breast Health.
Công bằng mà nói, cuộc đời và sự nghiệp của tân tổng thống Mĩ không có gì nổi bật như các tổng thống tiền nhiệm. Ông lớn lên trong một gia đình trung bình, đi học, tham chánh, và trở thành tổng thống. Thành tích học tập của ông xem ra dưới trung bình. Thành tích hoạt động chánh trường có vẻ lu mờ. Cho đến nay, chúng ta biết ông quan tâm đến ô nhiễm môi trường, nhưng biết rất ít về quan điểm và tầm nhìn của ông về China hay thế giới.
Ngoài chánh trị ra hình như ông không có hoạt động nào khác. Tính đến nay, ông đã hoạt động trong chánh trường gần nửa thế kỉ, kể cả 36 năm trong vai trò thượng nghị sĩ. Do đó, có thể nói ông chuyên làm nghề chánh trị theo kiểu sự nghiệp (career). Có thể nói ông là một chánh trị gia chuyên nghiệp (professional politician) -- hiểu theo cả 2 nghĩa tích cực và tiêu cực.
3. Lại bàn về ông Trump, và đây chỉ là ý kiến rất cá nhân thôi.
Rất nhiều điều chúng ta không biết về Trump, vì có quá nhiều thông tin giả về ông ấy. Ngay cả cuốn sách của cháu gái ông ấy viết về Trump cũng khó tin được vì chẳng có chứng cớ gì cả, nhưng được những người ghét ông ấy khai thác triệt để. Sự khai thác của họ làm cho câu nói của ông tổ tuyên truyền Đức Quốc Xã Joseph Goebbels (một lời nói dối lặp lại nhiều lần sẽ thành sự thật) nó đúng như thế nào.
Mấy tuần nay, tôi đọc cuốn “Speaking for Myself” của Sarah Hackabee (cựu thư kí báo chí Toà Bạch Cung) và thấy tác giả cho chúng ta một cái nhìn trong cuộc về ông Trump. Trái lại với những cách nói bạt mạng, những phát biểu mà báo chí trích dẫn là khinh thường phụ nữ, cuốn sách này cho chúng ta thấy một khía cạnh khác của Trump: đó là một người tinh tế, hào hoa phong nhã, trọng phụ nữ, và sẵn sàng đấu tay đôi với những ai khinh thường nhân viên của ông ấy. Cuốn sách của Hackebee cho thấy một Trump có vẻ tình cảm và nhân hậu hơn những gì báo chí mô tả.
Nếu các bạn từng sống ở vùng Trung Tây nước Mĩ, bạn sẽ thấy Trump là hiện thân của người Mĩ trung bình (average American), hiểu theo nghĩa bình dân, thô kệch, đơn giản, sẵn sàng đấu tranh, và không tin vào giới trí thức. Họ nghĩ rằng Mĩ là số 1 —America First. Thành ra, những gì phe cánh tả ghét Trump cũng chính là những gì họ ghét Mĩ. Dĩ nhiên, không phải người phe cánh tả nào cũng ghét Mĩ. Nhưng những kẻ ghét cái vụng về, cái tâm thế sẵn sàng cãi lộn, cái thẳng thừng, sự hoài nghi giới trí thức, sự ưa chuộng đơn giản. Trump không đóng kịch, có thể nói những câu chữ huỵch toẹt mà người có học như ông không thể nói ra vì sợ đánh giá là ‘không trí thức’.
Tệ nhứt là ông ấy chẳng có ý thức hệ nào cả, mà chỉ muốn làm được việc (get the job done) và đó chính là tâm thế của người Mĩ trung bình. Nói Trump bình dân hoá cái chức vị tổng thống Hoa Kì cũng đúng, nhưng nói Trump đem cái ghế tổng thống đến gần dân thì cũng đúng. Kẻ thù lớn nhứt của Trump chẳng ai khác hơn là ông ấy.
Trump còn là biểu tượng và là tiếng nói giận dữ của những người Mĩ bị bỏ quên và thiệt thòi trong thời toàn cầu hoá. Những người này là dân nông thôn, và có lẽ điều này giải thích tại sao ông ấy thu hút nhiều phiếu từ nông dân.
Nay thì Trump sắp rời chánh trường. Các sử gia sẽ bận rộn đánh giá những thành tựu và thất bại của Trump. Trump có nhiều thành tựu nhưng báo chí không cho chúng ta biết, hay cho biết một cách méo mó. Trump cũng có nhiều thất bại, và chúng ta biết quá nhiều vì nhờ báo chí ghét ông ấy. Hiện nay, theo thăm dò ý kiến của NBC thì Trump tuy bị chê bai như thế nhưng vẫn có 43% cử tri đánh giá ông một cách tích cực [3]. Con số 74 triệu cử tri bầu cho ông trong lần bầu cử này sẽ là một khó khăn cho cái 'mandate' của ông Biden trong 4 năm tới.
Trump đã làm cho chánh trị vừa thú vị vừa hào hứng. Và, sự ra đi của ông sẽ để lại một khoảng trống trong đời sống truyền thông. Qua Trump chúng ta biết được hơn về quan điểm và hành vi của những trạm truyền thông danh tiếng như NYTimes, WP, CNN, NBC, v.v. Họ sẽ không có đối tượng để họ thoá mạ và chửi bới mỗi ngày. Người dân sẽ ít đọc báo hơn và ít xem đài truyền hình hơn. Chúng ta cũng đã hiểu tại sao ngày xưa ông Thiệu và ông Kỳ không ưa họ.
Cũng qua Trump chúng ta biết hơn thái độ của các 'bigtech' như Twitter, Facebook, Amazon (và hiểu/thông cảm tại sao China không bao giờ muốn lệ thuộc vào họ). Người Úc cũng hiểu tại sao ông thủ tướng Úc bực mình với twitter. Chúng ta cũng thấy rõ bộ mặt 'evil' và 'double standard' (tiêu chuẩn kép) của họ. Nếu một ngày nào đó, những bigtech này bị sụp đổ thì chúng ta cũng thản nhiên và xem đó như là một 'karma', một tiến triển theo định luật Vô Thường.
Qua Trump và những người Việt ủng hộ / chống ông ấy, chúng ta cũng biết rõ hơn về nhân cách, quan điểm, thái độ và cách hành xử của những người Việt gọi là 'đấu tranh' vì tự do ngôn luận và tiến bộ xã hội cho Việt Nam. Họ hân hoan khi bigtech bịt miệng Trump, nhưng giận dữ khi họ bị nhóm này bịt miệng! Chúng ta sẽ thấy cái nhìn nhị phân theo kiểu trắng/đen của họ (toàn có học) nó đơn giản và nguy hiểm như thế nào. Có nhiều người đã có tuổi, có vẻ có học kha khá (sĩ, sư) mà ăn nói rất hồ đồ, có khi tục tĩu. Qua Trump và những người này, chúng ta mới thấm câu nói của Tản Đà: "Dân hai lăm triệu ai người lớn. Nước bốn ngàn năm vẫn trẻ con."
Ghi chú: Các đường kết nối (link) đã tắt vì cần cho sự an toàn khi gởi bài.
Nếu Bạn muốn mở ( ON) đẻ đọc và xem..thì hight line đường link và chọn Hyperlink
Nguyen Tuan
Lịch sử thường lặp lại. Ngay từ khi ông Trump đắc cử năm 2016, các chánh trị gia phe đảng Dân Chủ đã kêu gọi xuống đường biểu tình. Không những thế, họ còn kêu gọi bạo động, và tất cả lời kêu gọi của họ đều còn trên twitter. Trong một video clip trên twitter, những người như Nancy Pelosi đặt câu hỏi là tại sao không có 'uprising' (nổi dậy) và đoán là sẽ có nổi dậy. Pelosi còn táo tợn hơn, tuyên bố rằng ông Trump là 'Enemy of the State' (kẻ thù của nhà nước), mượn câu nói nổi tiếng của Stalin. (Trớ trêu thay, sau này ông Trump cũng bắt chước bà Pelosi với câu nói này!) Một ông khác thì tuyên bố rằng Trump là một tên độc tài, và người dân cần phải xuống đường. Một bà khác thì nói cần phải có 'unrest' (rối ren) trên đường phố.
https://twitter.com/i/status/1348683594110181380
___
[1] https://www.cfr.org/blog/2020-election-numbers
[2] https://www.usatoday.com/.../fact-check-biden.../3992000001
[3] https://www.nbcnews.com/.../poll-trump-approval-remains...
https://www.facebook.com/t.nguyen.2016/posts/1167038267076822
Không có nhận xét nào