Trung Quốc nhìn nhận thế giới như thế nào, và chúng ta nên nhìn nhận Trung Quốc ra sao?
Sự
kết hợp giữa tính ưu việt và nỗi bất an của các nhà lãnh đạo Trung Quốc
ngày càng trở nên nguy hiểm. Hoa Kỳ cần một chiến lược mới để ứng phó
với điều đó.
*
I. TỬ CẤM THÀNH
Vào ngày 8 tháng 11 năm 2017, Chuyên cơ Không lực Một [chuyên chở Tổng thống Hoa Kỳ (ND)] đã hạ cánh tại Bắc Kinh, đánh dấu sự khởi đầu của chuyến thăm cấp nhà nước, do ông Tập Cận Bình, Chủ tịch Nước và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc, tổ chức. Kể từ ngày đầu tiên khi tôi làm cố vấn an ninh quốc gia cho Tổng thống Donald Trump, Trung Quốc đã là mối ưu tiên hàng đầu. Đất nước này nổi bật trong những gì mà Tổng thống Barack Obama đã xác định cho người kế nhiệm, đó là vấn đề lớn nhất trước mắt mà chính quyền mới sẽ phải đối mặt, cùng với những gì phải làm về các chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên. Nhưng nhiều câu hỏi khác về bản chất và tương lai của mối quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ cũng đã xuất hiện, phản ánh nhận thức khác biệt cơ bản của Trung Quốc về thế giới.
Kể từ thời kỳ Đặng Tiểu Bình, vào cuối những năm 1970, các giả định chi phối cách tiếp cận của Hoa Kỳ về mối quan hệ của đất nước chúng ta với Trung Quốc là: Sau khi được chào đón vào trật tự chính trị và kinh tế quốc tế, Trung Quốc sẽ chơi theo luật chung, mở cửa thị trường và tư nhân hóa nền kinh tế. Khi đất nước này trở nên thịnh vượng hơn, chính phủ Trung Quốc sẽ tôn trọng các quyền của người dân và tự do hóa chính trị. Nhưng những giả định đó đã được chứng minh là sai.
Trung Quốc đã trở thành mối đe dọa bởi các nhà lãnh đạo của họ đang thúc đẩy một mô hình độc đoán khép kín thay cho nền quản trị dân chủ và kinh tế thị trường tự do. Đảng Cộng sản Trung Quốc không chỉ củng cố một hệ thống nội bộ kìm hãm tự do của con người và mở rộng sự kiểm soát độc đoán của nó; họ cũng đang xuất khẩu mô hình đó và hướng tới sự phát triển của các quy tắc mới và một trật tự quốc tế mới mà sẽ khiến cho thế giới trở nên ít tự do và kém an toàn hơn. Nỗ lực của Trung Quốc để mở rộng ảnh hưởng trở nên hiển nhiên bởi việc quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Biển Đông và triển khai các căn cứu quân sự gần Đài Loan và Biển Đông. Bản chất của các chiến lược quân sự và kinh tế của Đảng Cộng sản Trung Quốc là điều khiến đất nước này trở nên đặc biệt nguy hiểm đối với Hoa Kỳ cũng như các xã hội mở và tự do khác.
Vào năm 1948, John King Fairbank, nhà sử học tại Đại học Harvard và người sáng lập chuyên ngành Trung Hoa học tại Hoa Kỳ, đã lưu ý rằng, quan điểm lịch sử không phải là một điều thừa thãi mà rất cần thiết để hiểu các chính sách và hành động của các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Trong chuyến thăm cấp nhà nước của chúng tôi, Tập và các cố vấn của ông đã dựa rất nhiều vào lịch sử để truyền đạt thông điệp về dự định của họ. Họ nhấn mạnh một số chủ đề lịch sử. Họ tránh những chủ đề khác.
Phái đoàn Hoa Kỳ, trong đó có Tổng thống Trump và đệ nhất phu nhân, Ngoại trưởng Rex Tillerson, và Đại sứ Hoa Kỳ tại Trung Quốc, Terry Branstad, đã nhận được bài học lịch sử đầu tiên khi đi thăm Tử Cấm Thành, nơi ở của các hoàng đế Trung Hoa trong suốt năm thế kỷ. Chúng tôi đi cùng với Tập, vợ ông và một số nhà lãnh đạo cấp cao khác của Trung Quốc. Thông điệp được truyền tải trong các cuộc trò chuyện riêng tư và các tuyên bố công khai, cũng như chính thức trên truyền hình và từ bản chất của chuyến thăm này, phù hợp với bài phát biểu của Tập ba tuần trước đó tại Đại hội toàn quốc lần thứ XIX: Đảng Cộng sản Trung Quốc không ngừng theo đuổi “sự hồi sinh vĩ đại của đất nước Trung Quốc”. Như Tập mô tả, “sự hồi sinh” bao gồm sự thịnh vượng, nỗ lực tập thể, chủ nghĩa xã hội và vinh quang quốc gia – “giấc mơ Trung Quốc”. Tử Cấm Thành là bối cảnh hoàn hảo để Tập thể hiện quyết tâm của mình đối với việc “di chuyển đến gần trung tâm của sân khấu thế giới và đóng góp nhiều hơn cho nhân loại”.
Tử Cấm Thành được xây dựng từ thời nhà Minh, vốn cai trị Trung Quốc từ năm 1368 đến 1644, một thời kỳ được coi là hoàng kim về sức mạnh kinh tế, sự bành trướng lãnh thổ và thành tựu văn hóa của Trung Quốc. Chính trong triều đại này, Trịnh Hòa, một đô đốc trong hạm đội nhà Minh, đã thực hiện bảy chuyến đi vòng quanh Tây Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, hơn nửa thế kỷ trước khi Christopher Columbus giương buồm ra khơi. Những “chiếc tàu chứa kho báu” của ông, một trong số những chiếc tàu gỗ lớn nhất từng được chế tạo, đã chuyên chở đồ cống nạp về Trung Quốc từ tất cả các nơi trên thế giới đã được biết đến vào thời điểm đó. Nhưng bất chấp thành công của bảy chuyến đi, vị hoàng đế này kết luận rằng thế giới không có gì đáng kể để cung cấp cho Trung Quốc. Ông quyết định đánh chìm các tàu chứa kho báu này và ra lệnh đóng cửa cảng biển Trung Quốc. Thời kỳ sau đó - thế kỷ XIX và XX - được Tập và những nhà lãnh đạo khác xem là thời kỳ kỳ bất thường, khi mà các quốc gia châu Âu, và sau đó là Hoa Kỳ, đã thống trị về kinh tế và quân sự.
Giống như chương trình bế mạc Thế vận hội Bắc Kinh 2008, nơi trình diễn sự đổi mới công nghệ hiện đại trong bối cảnh lịch sử 5.000 năm của Trung Quốc, chuyến tham quan Tử Cấm Thành có ý nghĩa như một lời nhắc nhở rằng các triều đại Trung Quốc đã ngự trị ở trung tâm của Trái Đất từ lâu. Phong cách nghệ thuật và kiến trúc của các tòa nhà phản ánh tín ngưỡng xã hội Nho giáo: các thứ bậc và sự hài hòa đó phù hợp và phụ thuộc lẫn nhau. Hoàng đế đã thiết triều trong Điện Thái Hòa, tòa nhà lớn nhất trong Tử Cấm Thành. Ngai vàng được bao quanh bởi sáu cây cột vàng, được chạm khắc hình rồng để gợi lên sức mạnh của một vị hoàng đế với một triều đại đang thống trị thiên hạ.
Trong khi những hình ảnh trong chuyến thăm của chúng tôi được phát đi từ Tử Cấm Thành tới phần còn lại của thế giới, nhằm thể hiện niềm tin vào Đảng Cộng sản Trung Quốc, người ta cũng có thể cảm nhận được sự bất an sâu sắc từ một bài học lịch sử vốn không được đề cập đến. Trong chính thiết kế của mình, Tử Cấm Thành dường như phản ánh sự tương phản giữa sự tự tin mang tính hướng ngoại và sự e ngại mang tính hướng nội. Ba vòng thành lớn tại trung tâm Tử Cấm Thành không chỉ nhằm gây ấn tượng mà còn để bảo vệ khỏi các mối đe dọa có thể đến từ cả bên ngoài và bên trong các bức tường thành. Sau khi kết thúc triều đại nhà Hán, năm 220 SCN, chính quyền trung ương đầy quyền lực Trung Quốc chỉ cai trị các tỉnh lớn khoảng một nửa thời gian [còn lại là thời gian tự trị (ND)]. Và ngay cả khi đó, Trung Quốc đã phải chịu sự xâm lược của nước ngoài và bất ổn ở trong nước. Hoàng đế Minh Thành Tổ, người xây dựng Tử Cấm Thành, quan tâm đến những nguy hiểm bên trong hơn là về khả năng xâm lược của người Mông Cổ. Để xác định và loại bỏ đối thủ, vị hoàng đế này đã thiết lập một mạng lưới gián điệp phức tạp. Để tránh sự phản đối của các sĩ phu và quan lại, ông đã chỉ đạo các vụ hành quyết không chỉ những người bị nghi ngờ là không trung thành, mà còn cả gia đình của họ. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã sử dụng chiến thuật tương tự trong nhiều thế kỷ sau đó. Giống như Tập, các hoàng đế ngồi trên ngai vàng [được trạm trổ] công phu ở trung tâm Tử Cấm Thành đã thực hành một phong cách cai trị độc tài để dễ dàng loại trừ tham nhũng và các mối đe dọa nội bộ.
Người hướng dẫn chỉ cho chúng tôi nơi chủ nhân cuối cùng trong hoàng triều của Tử Cấm Thành, Hoàng đế Phổ Nghi, bị tước quyền lực vào năm 1911, khi ông mới 5 tuổi, trong cuộc cách mạng cộng hòa của Trung Quốc. Phổ Nghi thoái vị vào giữa “thế kỷ nhục nhã”, một giai đoạn lịch sử Trung Quốc mà Tập đã mô tả với Trump khi hai nhà lãnh đạo ăn tối tại Mar-a-Lago, bảy tháng trước chuyến công du của chúng tôi. Thế kỷ của sự sỉ nhục là thời kỳ bất hạnh, trong đó Trung Quốc trải qua sự chia rẽ nội bộ, chịu thất bại trong các cuộc chiến tranh, các nhượng bộ lớn cho các cường quốc nước ngoài và chịu đựng sự chiếm đóng tàn bạo. Sự sỉ nhục bắt đầu từ việc Vương quốc Anh đánh bại Trung Quốc trong cuộc chiến tranh nha phiến đầu tiên vào năm 1842. Nó kết thúc với sự thất bại của quân Đồng minh và Trung Quốc trước đế quốc Nhật Bản năm 1945 và chiến thắng của Cộng sản trong cuộc Nội chiến Trung Quốc vào năm 1949.
Cuộc họp cuối cùng của chúng tôi trong chuyến thăm cấp nhà nước, tại Đại lễ đường Nhân dân, là với Lý Khắc Cường, Thủ tướng của Hội đồng Nhà nước và là người đứng đầu chính phủ Trung Quốc. Nếu bất cứ ai trong phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ có bất kỳ nghi ngờ nào về quan điểm của Trung Quốc về mối quan hệ của họ với Hoa Kỳ, thì cuộc độc thoại của Lý giúp họ loại bỏ sự nghi ngờ này. Ông bắt đầu bằng lời nhận xét rằng Trung Quốc, vốn đã phát triển các nền tảng công nghiệp và công nghệ, không còn cần đến Hoa Kỳ nữa. Ông bác bỏ những lo ngại của Hoa Kỳ đối với các hoạt động kinh tế và thương mại không công bằng, cho thấy vai trò của Hoa Kỳ trong nền kinh tế toàn cầu trong tương lai sẽ chỉ là cung cấp cho Trung Quốc nguyên liệu thô, nông sản và năng lượng để sản xuất các sản phẩm công nghiệp và tiêu dùng tiên tiến của thế giới .
Rời khỏi Trung Quốc, tôi thậm chí còn bị thuyết phục hơn trước đây rằng đã quá muộn cho một sự thay đổi mạnh mẽ trong chính sách của Hoa Kỳ [đối với Trung Quốc]. Tử Cấm Thành được cho là truyền đạt niềm tin vào sự hồi sinh quốc gia của Trung Quốc và sự trở lại vũ đài thế giới với tư cách là Đế quốc Trung Hoa đầy kiêu hãnh. Nhưng đối với tôi, nó đã phơi bày những nỗi sợ hãi cũng như tham vọng thúc đẩy các nỗ lực của Đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc dọc biên giới và xa hơn nữa, và để lấy lại danh dự đã mất trong thế kỷ bị sỉ nhục. Những nỗi sợ hãi và các tham vọng quyện chặt vào nhau. Chúng giải thích lý do tại sao Đảng Cộng sản Trung Quốc bị ám ảnh bởi sự kiểm soát, cả bên trong lẫn bên ngoài.
Các nhà lãnh đạo của Đảng Cộng sản tin rằng họ có một số ít cơ hội chiến lược hiếm hoi để củng cố sự cai trị của họ và sửa đổi trật tự quốc tế theo hướng có lợi cho họ - trước khi nền kinh tế Trung Quốc suy giảm, trước khi dân số già đi, trước khi các nước khác nhận ra rằng họ đang theo đuổi sự hồi sinh của quốc gia, và trước các sự kiện không lường trước được như đại dịch virus corona, vốn đã phơi bày những lỗ hổng mà Đảng tạo ra trong cuộc đua vượt qua Hoa Kỳ và hiện thực hóa Giấc mộng Trung Hoa. Đảng Cộng sản không có ý định thực hiện theo các quy tắc liên quan đến luật pháp, buôn bán hay thương mại quốc tế. Chiến lược tổng thể của Trung Quốc phụ thuộc vào việc cùng lựa chọn và những sức ép cả trong và ngoài nước, cũng như sự che giấu bản chất của ý định thực sự của Trung Quốc. Điều làm cho chiến lược này trở nên mạnh mẽ và nguy hiểm là sự thống nhất của các nỗ lực của Đảng trong toàn bộ chính quyền, các ngành công nghiệp, giới khoa học và quân đội.
Và, trên thực tế, các mục tiêu của Đảng Cộng sản Trung Quốc đang ngược chiều với lý tưởng và lợi ích của Hoa Kỳ.
II. BA CÁI NGẠNH CỦA CHIẾC NĨA
Khi Trung Quốc theo đuổi hai chiến lược song song: ép buộc và che giấu, các can thiệp độc đoán của nó đã trở nên phổ biến. Nói một cách nhẹ nhàng, ở Trung Quốc, sự khoan dung của nhóm đối với biểu hiện tự do và bất đồng chính kiến là tối thiểu. Các chính sách đàn áp và thao túng ở Tây Tạng, với đa số dân chúng theo đạo Phật, đã được biết đến. Giáo hội Công giáo và đặc biệt là các tôn giáo Tin lành đang phát triển nhanh chóng là mối quan tâm sâu sắc đối với Tập và Đảng Cộng sản. Các nhà thờ Tin lành đã tỏ ra khó kiểm soát, bởi sự đa dạng và phân cấp của họ, và Đảng Cộng sản đã mạnh mẽ gỡ bỏ các cây thánh giá khỏi đỉnh của các tòa nhà nhà thờ, thậm chí phá hủy một số tòa nhà để làm gương. Năm ngoái, nỗ lực của Bắc Kinh nhằm siết chặt sự kìm kẹp đối với Hồng Kông đã làm dấy lên các cuộc biểu tình kéo dài đến năm 2020 – các cuộc biểu tình mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc đổ lỗi cho người nước ngoài, như vẫn họ thường làm. Tại Tân Cương, phía Tây Bắc Trung Quốc, nơi người Duy Ngô Nhĩ chủ yếu theo đạo Hồi, Đảng Cộng sản đã buộc ít nhất 1 triệu người vào các trại tập trung. (Chính phủ đã phủ nhận điều này, nhưng năm ngoái tờ The New York Times đã phát hiện ra một bộ phận của các tài liệu liên quan, bao gồm các các tài liệu ghi lại các bài phát biểu kín của Tập, chỉ đạo các quan chức rằng “tuyệt đối không được thương xót” [người Ngô Duy Nhĩ (ND)].
Các nhà lãnh đạo Đảng đã đẩy nhanh việc xây dựng một nhà nước giám sát chưa từng có. Đối với 1,4 tỷ người dân Trung Quốc, tuyên truyền của chính phủ trên truyền hình và các nơi khác là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Các trường đại học đã đàn áp việc giảng dạy các khái niệm “tự do phương Tây” về quyền cá nhân, quyền tự do ngôn luận, chính phủ đại diện và cai trị dựa trên luật pháp. Sinh viên đại học và học sinh trung học phải học những bài học về “Tư tưởng Tập Cận Bình về Chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc cho một kỷ nguyên mới”. Triết lý của 14 điểm của Tập là chủ đề của ứng dụng di động phổ biến nhất ở Trung Quốc, yêu cầu người dùng đăng nhập bằng số điện thoại di động và tên thật trước khi họ có thể kiếm điểm việc học tập bằng cách đọc bài viết, viết bình luận và làm bài kiểm tra trắc nghiệm. Một hệ thống điểm tín dụng xã hội cá nhân của người dùng dựa trên việc theo dõi công dân làm gì trên Internet, cùng các hoạt động khác, để xác định sự thân thiện của họ dành cho các mục tiêu ưu tiên của chính phủ Trung Quốc. Điểm số của người dân xác định điều kiện cho các khoản vay, việc làm trong chính quyền, nhà ở, tham gia giao thông, v.v...
Các nỗ lực của Đảng nhằm kiểm soát xã hội Trung Quốc được biết đến nhiều hơn so với các nỗ lực của họ bên ngoài biên giới Trung Quốc. Ở đây, một lần nữa, sự bất an và tham vọng tiếp tục quấn quyện lẫn nhau. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đặt mục tiêu đưa ra một phiên bản hiện đại của hệ thống chư hầu mà các hoàng đế Trung Quốc sử dụng để thiết lập quyền lực đối với các quốc gia chư hầu. Theo hệ thống đó, các vương quốc có thể giao dịch và tận hưởng hòa bình với đế quốc Trung Hoa để đổi lấy sự phục tùng. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc không ngại ngần khẳng định tham vọng này. Năm 2010, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc đã nói với các đồng sự của mình tại một cuộc họp của ASEAN: “Trung Quốc là một nước lớn, và bạn là một quốc gia nhỏ”. Trung Quốc dự định thiết lập một hệ thống chư hầu mới thông qua một nỗ lực lớn được tổ chức theo ba chính sách chồng chéo nhau, mang tên “Made in China 2025”, “Sáng kiến Vành đai và Con đường", và “Hợp nhất Quân sự-Dân sự”.
“Made in China 2025” được thiết kế để giúp Trung Quốc trở thành một cường quốc độc lập về khoa học và công nghệ. Để đạt được mục tiêu này, Đảng Cộng sản đang tạo ra các công ty độc quyền công nghệ cao tại Trung Quốc và tước bỏ sở hữu trí tuệ của các công ty nước ngoài bằng các biện pháp ăn cắp và chuyển giao công nghệ bắt buộc. Trong một số trường hợp, các công ty nước ngoài buộc phải liên doanh với các công ty Trung Quốc trước khi họ được phép bán sản phẩm của mình tại Trung Quốc. Hầu hết các công ty Trung Quốc này đều có mối quan hệ chặt chẽ với Đảng Cộng sản, tạo tiền lệ chuyển giao sở hữu trí tuệ và kỹ thuật sản xuất cho chính phủ Trung Quốc.
Đối với các nước đang phát triển có nền kinh tế mong manh, Sáng kiến Vành đai và Con đường đặt ra một bẫy nợ đầy tàn nhẫn. Khi một số quốc gia không thể trả các khoản vay của mình, Trung Quốc đổi các khoản nợ này lấy cổ quần để giành quyền kiểm soát cảng biển, sân bay, đập thủy điện, nhà máy điện và mạng lưới thông tin liên lạc. Tính đến năm 2018, nguy cơ khó khăn về nợ nần đang gia tăng ở 23 quốc gia tham gia Vành đai và Con đường. Tám quốc gia nghèo nhận tài trợ từ Sáng kiến Vành đai và Con đường gồm Pakistan, Djibouti, Maldives, Lào, Mông Cổ, Montenegro, Tajikistan và Kyrgyzstan hiện đang phụ thuộc vào Trung Quốc bởi các khoản nợ.
Chiến thuật của Trung Quốc là khác nhau với tùng quốc gia, dựa trên sức mạnh hoặc điểm yếu tương đối của các quốc gia này. Khi thực hiện các dự án đầu tư quy mô lớn, nhiều quốc gia có thể chế chính trị yếu kém đã ngập trong tham nhũng, khiến họ càng dễ bị tổn thương hơn trước các chiến thuật của Trung Quốc.
Tại Sri Lanka, tổng thống lâu năm và thủ tướng đương nhiệm, Mahinda Rajapaksa, đang phải gánh chịu các khoản nợ vượt xa những gì quốc gia của ông có thể chịu được. Ông chấp nhận một loạt các khoản vay lãi suất cao để tài trợ cho việc xây dựng cảng của Trung Quốc, mặc dù không có nhu cầu thật sự về các khoản vay này. Trước đó, mặc dù Trung Quốc đảm bảo rằng cảng biển sẽ không được sử dụng cho mục đích quân sự, nhưng một tàu ngầm Trung Quốc đã cập cảng cùng ngày với chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tới Sri Lanka vào năm 2014. Năm 2017, sau thất bại về thương mại của cảng biển này, Sri Lanka đã bị buộc phải ký hợp đồng cho thuê 99 năm cho một doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc trong một vụ hoán đổi nợ bằng cổ phần.
Đội quân tiên phong mới của Đảng Cộng sản Trung Quốc là một phái đoàn gồm các chủ ngân hàng và các quan chức của Đảng Cộng sản với những chiếc túi đầy tiền mặt. Tham nhũng cho phép [Trung Quốc có được] một hình thức kiểm soát thuộc địa kiểu mới, vượt xa các tuyến vận tải chiến lược ở Ấn Độ Dương và Biển Đông hay các nơi khác.
Chính sách Hợp nhất Quân sự-Dân sự là mang tính toàn trị nhất trong bộ ba chính sách. Năm 2014, và sau đó là năm 2017, Đảng Cộng sản tuyên bố rằng tất cả các công ty Trung Quốc phải hợp tác trong việc thu thập thông tin tình báo. Điều 7 của Luật Tình báo Quốc gia của Trung Quốc quy định: “Bất kỳ tổ chức hay công dân nào sẽ ủng hộ, hỗ trợ và cộng tác với lực lượng tình báo nhà nước theo luật pháp, và phải giữ bí mật về công việc tình báo quốc gia với người dân”. Các công ty Trung Quốc làm việc cùng với các trường đại học và tổ chức nghiên cứu của quân đội Trung Quốc. Hợp nhất Quân sự-Dân sự khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân mua lại các công ty có công nghệ tiên tiến hoặc nắm cổ phần chi phối trong các công ty đó, để các công nghệ này có thể phục vụ các lợi ích kinh tế, quân sự và tình báo của Trung Quốc. Các công nghệ bị đánh cắp cho quân đội gồm các lĩnh vực như công nghệ không gian, an ninh mạng, sinh học, trí tuệ nhân tạo và năng lượng. Ngoài hoạt động gián điệp và ăn cắp qua mạng của Bộ An ninh Nhà nước, Đảng Cộng sản còn giao nhiệm vụ đánh cắp công nghệ cho một số sinh viên và nhà nghiên cứu Trung Quốc tại Hoa Kỳ và tại các trường đại học và phòng thí nghiệm tại các nước khác.
Đôi khi, tài trợ quốc phòng của Hoa Kỳ lại hỗ trợ sự chuyển giao công nghệ cho Trung Quốc. Một trong nhiều ví dụ là Tập đoàn Kuang-Chi, được mô tả trên truyền thông Trung Quốc là “một doanh nghiệp quân sự-dân sự”. Tập đoàn Kuang-Chi được thành lập chủ yếu dựa trên nghiên cứu được tài trợ bởi Không quân Hoa Kỳ về các vật liệu siêu dẫn tại Đại học Duke.
Ăn cắp trên mạng của Trung Quốc là nguyên nhân chính của cái mà Tướng Keith Alexander, cựu giám đốc Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ từng mô tả, là "vụ chuyển nhượng tài sản lớn nhất trong lịch sử”. Bộ An ninh Nhà nước Trung Quốc đã sử dụng một nhóm hacker được gọi là APT10 để hướng tới các công ty Hoa Kỳ trong lĩnh vực tài chính, viễn thông, điện tử tiêu dùng và y tế, cũng như các phòng thí nghiệm của NASA và Bộ Quốc phòng, đánh cắp tài sản trí tuệ và dữ liệu nhạy cảm. Tin tặc đã thu được thông tin cá nhân, bao gồm số An sinh xã hội, của hơn 100.000 quân nhân thuộc Hải quân Hoa Kỳ.
Quân đội Trung Quốc đã sử dụng các công nghệ đánh cắp được để theo đuổi các khả năng quân sự tiên tiến và đẩy các công ty quốc phòng của Hoa Kỳ ra khỏi thị trường. Nhà sản xuất máy bay không người lái Trung Quốc Dà-Jiāng (DJI) kiểm soát hơn 70% thị trường toàn cầu trong năm 2017, nhờ giá thấp chưa từng có. Các hệ thống không người lái của nó thậm chí đã trở thành máy bay không người lái thương mại được sử dụng thường xuyên nhất trong Quân đội Hoa Kỳ, cho đến khi chúng bị cấm vì lý do an ninh.
Hoạt động gián điệp của Trung Quốc thành công một phần vì Đảng Cộng sản có thể tạo ra sự hợp tác, một cách khéo léo hoặc vô tình, từ các cá nhân, công ty và các nhà lãnh đạo chính trị. Các công ty ở Hoa Kỳ và các nền kinh tế thị trường tự do khác thường không báo cáo hành vi trộm cắp công nghệ của họ, vì họ sợ mất quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc, gây tổn hại đến mối quan hệ với khách hàng hoặc thúc đẩy các cuộc điều tra của Liên bang Hoa Kỳ.
Trung Quốc vẫn đang ép buộc các công ty thực hiện chiến lược song song này, khi yêu cầu các công ty này tuân thủ quan điểm Đảng Cộng sản và từ bỏ những chỉ trích về các chính sách đàn áp hung hăng của nó. Khi một nhân viên của Khách sạn Marriott [tại Trung Quốc] sử dụng tài khoản truyền thông xã hội của công ty và bấm “thích” một tweet ủng hộ Tây Tạng vào năm 2018, lập tức trang web và ứng dụng của Marriott đã bị chặn ở Trung Quốc trong một tuần, và nhân viên này đã bị chính phủ Trung Quốc sa thải. Tháng 10 năm ngoái, khi Daryl Morey, tổng giám đốc của đội bóng rổ Houston Rockets, đã tweet ủng hộ người biểu tình ở Hồng Kông, truyền hình nhà nước Trung Quốc đã hủy bỏ việc phát sóng các trận đấu bóng rổ.
Đảng Cộng sản Trung Quốc cũng đã theo đuổi một loạt các nỗ lực gây ảnh hưởng để thao túng các quá trình chính trị trong các quốc gia đang ở trong tầm ngắm của nó. Những nỗ lực tinh vi của Trung Quốc đã được phát hiện ở Úc và New Zealand để dùng tiền mua ảnh hưởng trong các trường đại học, mua chuộc các chính trị gia, và quấy rối cộng đồng người di cư Trung Quốc để khiến họ trở trở thành những người ủng hộ Bắc Kinh.
III. ĐỒNG CẢM CHIẾN LƯỢC
Người Mỹ, như Hans Morgenthau đã lưu ý từ lâu, có xu hướng chỉ quan sát thế giới liên quan đến Hoa Kỳ và cho rằng tiến trình của các sự kiện trong tương lai phụ thuộc chủ yếu vào các quyết định hoặc kế hoạch của Hoa Kỳ, hoặc sự chấp nhận theo cách nghĩ của chúng ta từ những người khác. Thuật ngữ cho xu hướng này là “lòng tự ái chiến lược”, và nó nhấn mạnh những giả định đã có từ lâu mà tôi đã đề cập trước đó: về việc hội nhập của Trung Quốc vào trật tự quốc tế sẽ có tác động như thế nào đối với tiến trình tự do hóa và thay đổi hành vi của Trung Quốc trên thế giới.
Nhưng có một cách suy nghĩ khác về cách hành xử của các quốc gia: “sự đồng cảm chiến lược”. Theo nhà sử học Zachary Shore, sự đồng cảm chiến lược bao gồm sự cố gắng hiểu thế giới nhìn người khác như thế nào, và những nhận thức đó, cũng như cảm xúc và khát vọng đó, sẽ ảnh hưởng đến chính sách và hành động của họ như thế nào. Một triển vọng của sự đồng cảm chiến lược, có tính đến lịch sử và kinh nghiệm, dẫn đến một loạt các giả định rất khác nhau về Trung Quốc.
Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ không tự do hóa nền kinh tế hoặc hình thức vận hành của chính phủ. Nó sẽ không tuân thủ quy tắc quốc tế vốn được chấp nhận rộng rãi, thay vào đó, nó sẽ cố gắng làm suy yếu và cuối cùng thay thế chúng bằng các quy tắc có lợi hơn cho lợi ích của Trung Quốc. Trung Quốc sẽ tiếp tục kết hợp hình thức xâm lược kinh tế, bao gồm các hoạt động thương mại không công bằng, với một chiến dịch gián điệp công nghiệp bền bỉ. Về phô trương sức mạnh, Trung Quốc sẽ tiếp tục tìm kiếm quyền kiểm soát các vị trí địa lý chiến lược và thiết lập các khu vực ưu tiên mang tính loại trừ.
Bất kỳ chiến lược nào để giảm bớt mối đe dọa từ các chính sách xâm lược của Trung Quốc phải dựa trên sự đánh giá thực tế về mức độ ảnh hưởng của Hoa Kỳ và các cường quốc khác đối với sự phát triển bên trong của Trung Quốc. Ảnh hưởng của những thế lực bên ngoài đó có giới hạn về cấu trúc, bởi vì Đảng Cộng sản sẽ không từ bỏ các hoạt động mà họ cho là quan trọng để duy trì sự kiểm soát. Nhưng chúng ta có các công cụ quan trọng, ngoài sức mạnh quân sự và chính sách thương mại.
Có một điều là, những phẩm chất “tự do phương Tây” mà người Trung Quốc coi là điểm yếu, thì trên thực tế lại thực sự là điểm mạnh. Tự do trao đổi thông tin và ý tưởng là một lợi thế cạnh tranh phi thường, một động cơ tuyệt vời của sự đổi mới và thịnh vượng. (Một lý do Đài Loan được coi là mối đe dọa đối với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là vì nó đưa ra một ví dụ, tuy nhỏ về quy mô nhưng đầy thuyết phục, về một hệ thống chính trị và kinh tế thành công dựa trên tự do và cởi mở thay vì độc đoán và khép kín.) Tự do báo chí và tự do ngôn luận, kết hợp với việc thực thi pháp quyền mạnh mẽ , đã vạch trần các chiến thuật kinh doanh mang tính cướp bóc của Trung Quốc tại mọi quốc gia, và cho thấy Trung Quốc là một đối tác không đáng tin cậy. Sự đa dạng và khoan dung trong các xã hội tự do và cởi mở đôi khi có thể đi quá giới hạn, nhưng chúng phản ánh khát vọng cơ bản nhất của con người của chúng ta, và chúng cũng có ý nghĩa thực tế. Nhiều người Mỹ gốc Hoa vẫn ở lại Hoa Kỳ sau vụ thảm sát Thiên An Môn và đang đi đầu trong các nỗ lực đổi mới ở Thung lũng Silicon.
Ngoài việc tập trung vào các điểm mạnh mà Đảng Cộng sản Trung Quốc coi là điểm yếu của chúng, còn có các nhiệm vụ rõ ràng mà chúng ta phải thực hiện để bảo vệ mình. Chúng bao gồm những điều sau đây:
1) Nhiều trường đại học, phòng thí nghiệm và các công ty ở các quốc gia coi trọng luật pháp và quyền cá nhân đang đồng hành hoặc vô tình sử dụng công nghệ Trung Quốc để đàn áp người dân và cải thiện khả năng của quân đội Trung Quốc. Đối với các công nghệ sử dụng kép [cho cả mục đích dân sự và quân sự (ND)], khu vực tư nhân nên tìm kiếm sự hợp tác mới với những người có chung cam kết với các nền kinh tế thị trường tự do, chính phủ đại diện và pháp quyền, chứ không phải với những hành động chống lại các nguyên tắc này. Nhiều công ty đang tham gia vào các liên doanh hoặc hợp tác giúp Trung Quốc phát triển các công nghệ phù hợp với an ninh nội bộ, như giám sát, trí tuệ nhân tạo và sinh học. Ví dụ, một công ty có trụ sở tại Massachusetts đã bán thiết bị lấy mẫu DNA đã giúp chính phủ Trung Quốc theo dõi người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương. (Công ty này đã chấm dứt bán hàng cho Trung Quốc.) Công ty nào cố tình hợp tác với Trung Quốc để giúp đất nước này nỗ lực trấn áp người dân của chính họ hoặc xây dựng sức mạnh quân sự nhằm đe dọa các quốc gia khác sẽ bị trừng phạt.
2) Nhiều công ty Trung Quốc trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến vi phạm nhân quyền trong nước và vi phạm các điều ước quốc tế hiện đàn được niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán Mỹ. Những công ty này được hưởng lợi từ Hoa Kỳ và các nhà đầu tư phương Tây khác. Sàng lọc các thị trường vốn của Hoa Kỳ, châu Âu và Nhật Bản sẽ giúp hạn chế sự đồng lõa giữa các công ty và nhà đầu tư với tham vọng của nhà nước Trung Quốc độc tài. Các nền kinh tế thị trường tự do như của chúng ta kiểm soát phần lớn vốn của thế giới, và chúng ta có nhiều đòn bẩy hơn nhiều so với những gì chúng ta đang sử dụng.
3) Sự sử dụng các công ty viễn thông lớn để kiểm soát các mạng truyền thông và Internet ở nước ngoài của Trung Quốc phải bị chống lại. Không còn nghi ngờ gì đối với sự cần thiết chống lại công ty công nghệ đa quốc gia Huawei và vai trò của nó trong bộ máy an ninh của Trung Quốc. Năm 2019, một loạt các cuộc điều tra đã tiết lộ bằng chứng không thể chối cãi về mối nguy hiểm nghiêm trọng đến an ninh quốc gia liên quan đến một loạt các thiết bị viễn thông Huawei. Nhiều nhân sự của Huawei đồng thời làm việc cho Bộ An ninh Nhà nước Trung Quốc và bộ phận tình báo của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Các kỹ thuật viên của Huawei đã sử dụng dữ liệu di động bảo mật để giúp các nhà lãnh đạo chuyên quyền ở châu Phi theo dõi, định vị và bịt miệng các đối thủ chính trị. Một lĩnh vực ưu tiên cho hợp tác đa quốc gia giữa các xã hội tự do nên là phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là truyền thông 5G, để hình thành các mạng đáng tin cậy bảo vệ dữ liệu nhạy cảm và có tính bảo mật.
4) Chúng ta phải đoàn kết để chống lại các cơ quan Trung Quốc đang tiến hành hoạt động ở ngoài nước như Bộ An ninh Nhà nước, Bộ Công tác Mặt trận Thống nhất và Hiệp hội Sinh viên và Nghiên cứu viên Trung Quốc. Đồng thời, chúng ta nên cố gắng tối đa hóa các tương tác và trải nghiệm tích cực với người dân Trung Quốc. Hoa Kỳ và các xã hội tự do và cởi mở khác nên xem xét cấp thêm thị thực và cơ hội nhập quốc tịch cho nhiều người Trung Quốc hơn với các biện pháp bảo vệ thích hợp. Người Trung Quốc tham gia với công dân của các quốc gia tự do là những người có nhiều khả năng nghi ngờ đối với chính sách của chính phủ của họ - cả khi họ ở nước ngoài lẫn khi họ trở về nước.
5) Hoa Kỳ và các quốc gia tự do khác nên xem các cộng đồng nước ngoài là một thế mạnh. Nếu các Hoa kiều được bảo vệ khỏi sự can thiệp và các hoạt động gián điệp của chính phủ Trung Quốc, họ có thể cung cấp các phản biện quan trọng đối với tuyên truyền và thông tin sai lệch của Bắc Kinh. Các cuộc điều tra và trục xuất của Bộ An ninh Nội địa và các cơ quan khác [của Hoa Kỳ] cần được định hướng không chỉ hướng tới bảo vệ quốc gia mà còn hướng tới bảo vệ các Hoa kiều.
Nếu không có sự phản kháng hiệu quả từ Hoa Kỳ và các quốc gia có cùng chí hướng, Trung Quốc sẽ trở nên hung hăng hơn nữa trong việc thúc đẩy nền kinh tế trung ương tập quyền và mô hình chính trị độc tài. Đối với tôi, chuyến thăm cấp nhà nước tới Bắc Kinh và tiếp xúc với sự quấn quyện chặt chẽ giữa nỗi bất an và tham vọng của Trung Quốc đã củng cố niềm tin của tôi rằng, việc Hoa Kỳ và các quốc gia khác không còn phải tuân thủ quan điểm của Trung Quốc, là chủ yếu dựa trên khát vọng của phương Tây. Nếu chúng ta cạnh tranh mạnh mẽ, chúng ta có lý do để tự tin. Hành vi của Trung Quốc đang thúc đẩy sự phản kháng giữa các quốc gia không muốn trở thành các quốc gia chư hầu. Trong nội bộ Trung Quốc, việc thắt chặt kiểm soát cũng đang khơi gợi sự phản kháng. Sự tỏ ra dũng cảm của Lý Khắc Cường và các quan chức khác có thể nhằm gợi lên ý tưởng về Trung Quốc là chủ “của mọi thứ bên dưới thiên đường”, nhưng nhiều người bên dưới thiên đường sẽ không đồng ý, và sẽ không thể đồng ý.
(Trích từ cuốn sách sắp ra mắt Battlegrounds: The Fight to Defend the Free World [Các chiến trường: Cuộc chiến đấu bảo vệ thế giới tự do] của H. R. McMaster (HarperCollins, 2020). Trích dẫn với sự cho phép. Bài viết này xuất hiện trong phiên bản in tháng 5 năm 2020 của "The Atlanatic" với tiêu đề 'What China wants'.)
The New Yorker, May 2020
https://www.facebook.com/nguyentrung.kien.338/posts/2980098798733457
 |
| H. R. McMaster – Trung Quôc muốn gì?H. R. McMaster – Trung Quôc muốn gì? |
*
I. TỬ CẤM THÀNH
Vào ngày 8 tháng 11 năm 2017, Chuyên cơ Không lực Một [chuyên chở Tổng thống Hoa Kỳ (ND)] đã hạ cánh tại Bắc Kinh, đánh dấu sự khởi đầu của chuyến thăm cấp nhà nước, do ông Tập Cận Bình, Chủ tịch Nước và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc, tổ chức. Kể từ ngày đầu tiên khi tôi làm cố vấn an ninh quốc gia cho Tổng thống Donald Trump, Trung Quốc đã là mối ưu tiên hàng đầu. Đất nước này nổi bật trong những gì mà Tổng thống Barack Obama đã xác định cho người kế nhiệm, đó là vấn đề lớn nhất trước mắt mà chính quyền mới sẽ phải đối mặt, cùng với những gì phải làm về các chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên. Nhưng nhiều câu hỏi khác về bản chất và tương lai của mối quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ cũng đã xuất hiện, phản ánh nhận thức khác biệt cơ bản của Trung Quốc về thế giới.
Kể từ thời kỳ Đặng Tiểu Bình, vào cuối những năm 1970, các giả định chi phối cách tiếp cận của Hoa Kỳ về mối quan hệ của đất nước chúng ta với Trung Quốc là: Sau khi được chào đón vào trật tự chính trị và kinh tế quốc tế, Trung Quốc sẽ chơi theo luật chung, mở cửa thị trường và tư nhân hóa nền kinh tế. Khi đất nước này trở nên thịnh vượng hơn, chính phủ Trung Quốc sẽ tôn trọng các quyền của người dân và tự do hóa chính trị. Nhưng những giả định đó đã được chứng minh là sai.
Trung Quốc đã trở thành mối đe dọa bởi các nhà lãnh đạo của họ đang thúc đẩy một mô hình độc đoán khép kín thay cho nền quản trị dân chủ và kinh tế thị trường tự do. Đảng Cộng sản Trung Quốc không chỉ củng cố một hệ thống nội bộ kìm hãm tự do của con người và mở rộng sự kiểm soát độc đoán của nó; họ cũng đang xuất khẩu mô hình đó và hướng tới sự phát triển của các quy tắc mới và một trật tự quốc tế mới mà sẽ khiến cho thế giới trở nên ít tự do và kém an toàn hơn. Nỗ lực của Trung Quốc để mở rộng ảnh hưởng trở nên hiển nhiên bởi việc quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Biển Đông và triển khai các căn cứu quân sự gần Đài Loan và Biển Đông. Bản chất của các chiến lược quân sự và kinh tế của Đảng Cộng sản Trung Quốc là điều khiến đất nước này trở nên đặc biệt nguy hiểm đối với Hoa Kỳ cũng như các xã hội mở và tự do khác.
Vào năm 1948, John King Fairbank, nhà sử học tại Đại học Harvard và người sáng lập chuyên ngành Trung Hoa học tại Hoa Kỳ, đã lưu ý rằng, quan điểm lịch sử không phải là một điều thừa thãi mà rất cần thiết để hiểu các chính sách và hành động của các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Trong chuyến thăm cấp nhà nước của chúng tôi, Tập và các cố vấn của ông đã dựa rất nhiều vào lịch sử để truyền đạt thông điệp về dự định của họ. Họ nhấn mạnh một số chủ đề lịch sử. Họ tránh những chủ đề khác.
Phái đoàn Hoa Kỳ, trong đó có Tổng thống Trump và đệ nhất phu nhân, Ngoại trưởng Rex Tillerson, và Đại sứ Hoa Kỳ tại Trung Quốc, Terry Branstad, đã nhận được bài học lịch sử đầu tiên khi đi thăm Tử Cấm Thành, nơi ở của các hoàng đế Trung Hoa trong suốt năm thế kỷ. Chúng tôi đi cùng với Tập, vợ ông và một số nhà lãnh đạo cấp cao khác của Trung Quốc. Thông điệp được truyền tải trong các cuộc trò chuyện riêng tư và các tuyên bố công khai, cũng như chính thức trên truyền hình và từ bản chất của chuyến thăm này, phù hợp với bài phát biểu của Tập ba tuần trước đó tại Đại hội toàn quốc lần thứ XIX: Đảng Cộng sản Trung Quốc không ngừng theo đuổi “sự hồi sinh vĩ đại của đất nước Trung Quốc”. Như Tập mô tả, “sự hồi sinh” bao gồm sự thịnh vượng, nỗ lực tập thể, chủ nghĩa xã hội và vinh quang quốc gia – “giấc mơ Trung Quốc”. Tử Cấm Thành là bối cảnh hoàn hảo để Tập thể hiện quyết tâm của mình đối với việc “di chuyển đến gần trung tâm của sân khấu thế giới và đóng góp nhiều hơn cho nhân loại”.
Tử Cấm Thành được xây dựng từ thời nhà Minh, vốn cai trị Trung Quốc từ năm 1368 đến 1644, một thời kỳ được coi là hoàng kim về sức mạnh kinh tế, sự bành trướng lãnh thổ và thành tựu văn hóa của Trung Quốc. Chính trong triều đại này, Trịnh Hòa, một đô đốc trong hạm đội nhà Minh, đã thực hiện bảy chuyến đi vòng quanh Tây Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, hơn nửa thế kỷ trước khi Christopher Columbus giương buồm ra khơi. Những “chiếc tàu chứa kho báu” của ông, một trong số những chiếc tàu gỗ lớn nhất từng được chế tạo, đã chuyên chở đồ cống nạp về Trung Quốc từ tất cả các nơi trên thế giới đã được biết đến vào thời điểm đó. Nhưng bất chấp thành công của bảy chuyến đi, vị hoàng đế này kết luận rằng thế giới không có gì đáng kể để cung cấp cho Trung Quốc. Ông quyết định đánh chìm các tàu chứa kho báu này và ra lệnh đóng cửa cảng biển Trung Quốc. Thời kỳ sau đó - thế kỷ XIX và XX - được Tập và những nhà lãnh đạo khác xem là thời kỳ kỳ bất thường, khi mà các quốc gia châu Âu, và sau đó là Hoa Kỳ, đã thống trị về kinh tế và quân sự.
Giống như chương trình bế mạc Thế vận hội Bắc Kinh 2008, nơi trình diễn sự đổi mới công nghệ hiện đại trong bối cảnh lịch sử 5.000 năm của Trung Quốc, chuyến tham quan Tử Cấm Thành có ý nghĩa như một lời nhắc nhở rằng các triều đại Trung Quốc đã ngự trị ở trung tâm của Trái Đất từ lâu. Phong cách nghệ thuật và kiến trúc của các tòa nhà phản ánh tín ngưỡng xã hội Nho giáo: các thứ bậc và sự hài hòa đó phù hợp và phụ thuộc lẫn nhau. Hoàng đế đã thiết triều trong Điện Thái Hòa, tòa nhà lớn nhất trong Tử Cấm Thành. Ngai vàng được bao quanh bởi sáu cây cột vàng, được chạm khắc hình rồng để gợi lên sức mạnh của một vị hoàng đế với một triều đại đang thống trị thiên hạ.
Trong khi những hình ảnh trong chuyến thăm của chúng tôi được phát đi từ Tử Cấm Thành tới phần còn lại của thế giới, nhằm thể hiện niềm tin vào Đảng Cộng sản Trung Quốc, người ta cũng có thể cảm nhận được sự bất an sâu sắc từ một bài học lịch sử vốn không được đề cập đến. Trong chính thiết kế của mình, Tử Cấm Thành dường như phản ánh sự tương phản giữa sự tự tin mang tính hướng ngoại và sự e ngại mang tính hướng nội. Ba vòng thành lớn tại trung tâm Tử Cấm Thành không chỉ nhằm gây ấn tượng mà còn để bảo vệ khỏi các mối đe dọa có thể đến từ cả bên ngoài và bên trong các bức tường thành. Sau khi kết thúc triều đại nhà Hán, năm 220 SCN, chính quyền trung ương đầy quyền lực Trung Quốc chỉ cai trị các tỉnh lớn khoảng một nửa thời gian [còn lại là thời gian tự trị (ND)]. Và ngay cả khi đó, Trung Quốc đã phải chịu sự xâm lược của nước ngoài và bất ổn ở trong nước. Hoàng đế Minh Thành Tổ, người xây dựng Tử Cấm Thành, quan tâm đến những nguy hiểm bên trong hơn là về khả năng xâm lược của người Mông Cổ. Để xác định và loại bỏ đối thủ, vị hoàng đế này đã thiết lập một mạng lưới gián điệp phức tạp. Để tránh sự phản đối của các sĩ phu và quan lại, ông đã chỉ đạo các vụ hành quyết không chỉ những người bị nghi ngờ là không trung thành, mà còn cả gia đình của họ. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã sử dụng chiến thuật tương tự trong nhiều thế kỷ sau đó. Giống như Tập, các hoàng đế ngồi trên ngai vàng [được trạm trổ] công phu ở trung tâm Tử Cấm Thành đã thực hành một phong cách cai trị độc tài để dễ dàng loại trừ tham nhũng và các mối đe dọa nội bộ.
Người hướng dẫn chỉ cho chúng tôi nơi chủ nhân cuối cùng trong hoàng triều của Tử Cấm Thành, Hoàng đế Phổ Nghi, bị tước quyền lực vào năm 1911, khi ông mới 5 tuổi, trong cuộc cách mạng cộng hòa của Trung Quốc. Phổ Nghi thoái vị vào giữa “thế kỷ nhục nhã”, một giai đoạn lịch sử Trung Quốc mà Tập đã mô tả với Trump khi hai nhà lãnh đạo ăn tối tại Mar-a-Lago, bảy tháng trước chuyến công du của chúng tôi. Thế kỷ của sự sỉ nhục là thời kỳ bất hạnh, trong đó Trung Quốc trải qua sự chia rẽ nội bộ, chịu thất bại trong các cuộc chiến tranh, các nhượng bộ lớn cho các cường quốc nước ngoài và chịu đựng sự chiếm đóng tàn bạo. Sự sỉ nhục bắt đầu từ việc Vương quốc Anh đánh bại Trung Quốc trong cuộc chiến tranh nha phiến đầu tiên vào năm 1842. Nó kết thúc với sự thất bại của quân Đồng minh và Trung Quốc trước đế quốc Nhật Bản năm 1945 và chiến thắng của Cộng sản trong cuộc Nội chiến Trung Quốc vào năm 1949.
Cuộc họp cuối cùng của chúng tôi trong chuyến thăm cấp nhà nước, tại Đại lễ đường Nhân dân, là với Lý Khắc Cường, Thủ tướng của Hội đồng Nhà nước và là người đứng đầu chính phủ Trung Quốc. Nếu bất cứ ai trong phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ có bất kỳ nghi ngờ nào về quan điểm của Trung Quốc về mối quan hệ của họ với Hoa Kỳ, thì cuộc độc thoại của Lý giúp họ loại bỏ sự nghi ngờ này. Ông bắt đầu bằng lời nhận xét rằng Trung Quốc, vốn đã phát triển các nền tảng công nghiệp và công nghệ, không còn cần đến Hoa Kỳ nữa. Ông bác bỏ những lo ngại của Hoa Kỳ đối với các hoạt động kinh tế và thương mại không công bằng, cho thấy vai trò của Hoa Kỳ trong nền kinh tế toàn cầu trong tương lai sẽ chỉ là cung cấp cho Trung Quốc nguyên liệu thô, nông sản và năng lượng để sản xuất các sản phẩm công nghiệp và tiêu dùng tiên tiến của thế giới .
Rời khỏi Trung Quốc, tôi thậm chí còn bị thuyết phục hơn trước đây rằng đã quá muộn cho một sự thay đổi mạnh mẽ trong chính sách của Hoa Kỳ [đối với Trung Quốc]. Tử Cấm Thành được cho là truyền đạt niềm tin vào sự hồi sinh quốc gia của Trung Quốc và sự trở lại vũ đài thế giới với tư cách là Đế quốc Trung Hoa đầy kiêu hãnh. Nhưng đối với tôi, nó đã phơi bày những nỗi sợ hãi cũng như tham vọng thúc đẩy các nỗ lực của Đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc dọc biên giới và xa hơn nữa, và để lấy lại danh dự đã mất trong thế kỷ bị sỉ nhục. Những nỗi sợ hãi và các tham vọng quyện chặt vào nhau. Chúng giải thích lý do tại sao Đảng Cộng sản Trung Quốc bị ám ảnh bởi sự kiểm soát, cả bên trong lẫn bên ngoài.
Các nhà lãnh đạo của Đảng Cộng sản tin rằng họ có một số ít cơ hội chiến lược hiếm hoi để củng cố sự cai trị của họ và sửa đổi trật tự quốc tế theo hướng có lợi cho họ - trước khi nền kinh tế Trung Quốc suy giảm, trước khi dân số già đi, trước khi các nước khác nhận ra rằng họ đang theo đuổi sự hồi sinh của quốc gia, và trước các sự kiện không lường trước được như đại dịch virus corona, vốn đã phơi bày những lỗ hổng mà Đảng tạo ra trong cuộc đua vượt qua Hoa Kỳ và hiện thực hóa Giấc mộng Trung Hoa. Đảng Cộng sản không có ý định thực hiện theo các quy tắc liên quan đến luật pháp, buôn bán hay thương mại quốc tế. Chiến lược tổng thể của Trung Quốc phụ thuộc vào việc cùng lựa chọn và những sức ép cả trong và ngoài nước, cũng như sự che giấu bản chất của ý định thực sự của Trung Quốc. Điều làm cho chiến lược này trở nên mạnh mẽ và nguy hiểm là sự thống nhất của các nỗ lực của Đảng trong toàn bộ chính quyền, các ngành công nghiệp, giới khoa học và quân đội.
Và, trên thực tế, các mục tiêu của Đảng Cộng sản Trung Quốc đang ngược chiều với lý tưởng và lợi ích của Hoa Kỳ.
II. BA CÁI NGẠNH CỦA CHIẾC NĨA
Khi Trung Quốc theo đuổi hai chiến lược song song: ép buộc và che giấu, các can thiệp độc đoán của nó đã trở nên phổ biến. Nói một cách nhẹ nhàng, ở Trung Quốc, sự khoan dung của nhóm đối với biểu hiện tự do và bất đồng chính kiến là tối thiểu. Các chính sách đàn áp và thao túng ở Tây Tạng, với đa số dân chúng theo đạo Phật, đã được biết đến. Giáo hội Công giáo và đặc biệt là các tôn giáo Tin lành đang phát triển nhanh chóng là mối quan tâm sâu sắc đối với Tập và Đảng Cộng sản. Các nhà thờ Tin lành đã tỏ ra khó kiểm soát, bởi sự đa dạng và phân cấp của họ, và Đảng Cộng sản đã mạnh mẽ gỡ bỏ các cây thánh giá khỏi đỉnh của các tòa nhà nhà thờ, thậm chí phá hủy một số tòa nhà để làm gương. Năm ngoái, nỗ lực của Bắc Kinh nhằm siết chặt sự kìm kẹp đối với Hồng Kông đã làm dấy lên các cuộc biểu tình kéo dài đến năm 2020 – các cuộc biểu tình mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc đổ lỗi cho người nước ngoài, như vẫn họ thường làm. Tại Tân Cương, phía Tây Bắc Trung Quốc, nơi người Duy Ngô Nhĩ chủ yếu theo đạo Hồi, Đảng Cộng sản đã buộc ít nhất 1 triệu người vào các trại tập trung. (Chính phủ đã phủ nhận điều này, nhưng năm ngoái tờ The New York Times đã phát hiện ra một bộ phận của các tài liệu liên quan, bao gồm các các tài liệu ghi lại các bài phát biểu kín của Tập, chỉ đạo các quan chức rằng “tuyệt đối không được thương xót” [người Ngô Duy Nhĩ (ND)].
Các nhà lãnh đạo Đảng đã đẩy nhanh việc xây dựng một nhà nước giám sát chưa từng có. Đối với 1,4 tỷ người dân Trung Quốc, tuyên truyền của chính phủ trên truyền hình và các nơi khác là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Các trường đại học đã đàn áp việc giảng dạy các khái niệm “tự do phương Tây” về quyền cá nhân, quyền tự do ngôn luận, chính phủ đại diện và cai trị dựa trên luật pháp. Sinh viên đại học và học sinh trung học phải học những bài học về “Tư tưởng Tập Cận Bình về Chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc cho một kỷ nguyên mới”. Triết lý của 14 điểm của Tập là chủ đề của ứng dụng di động phổ biến nhất ở Trung Quốc, yêu cầu người dùng đăng nhập bằng số điện thoại di động và tên thật trước khi họ có thể kiếm điểm việc học tập bằng cách đọc bài viết, viết bình luận và làm bài kiểm tra trắc nghiệm. Một hệ thống điểm tín dụng xã hội cá nhân của người dùng dựa trên việc theo dõi công dân làm gì trên Internet, cùng các hoạt động khác, để xác định sự thân thiện của họ dành cho các mục tiêu ưu tiên của chính phủ Trung Quốc. Điểm số của người dân xác định điều kiện cho các khoản vay, việc làm trong chính quyền, nhà ở, tham gia giao thông, v.v...
Các nỗ lực của Đảng nhằm kiểm soát xã hội Trung Quốc được biết đến nhiều hơn so với các nỗ lực của họ bên ngoài biên giới Trung Quốc. Ở đây, một lần nữa, sự bất an và tham vọng tiếp tục quấn quyện lẫn nhau. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đặt mục tiêu đưa ra một phiên bản hiện đại của hệ thống chư hầu mà các hoàng đế Trung Quốc sử dụng để thiết lập quyền lực đối với các quốc gia chư hầu. Theo hệ thống đó, các vương quốc có thể giao dịch và tận hưởng hòa bình với đế quốc Trung Hoa để đổi lấy sự phục tùng. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc không ngại ngần khẳng định tham vọng này. Năm 2010, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc đã nói với các đồng sự của mình tại một cuộc họp của ASEAN: “Trung Quốc là một nước lớn, và bạn là một quốc gia nhỏ”. Trung Quốc dự định thiết lập một hệ thống chư hầu mới thông qua một nỗ lực lớn được tổ chức theo ba chính sách chồng chéo nhau, mang tên “Made in China 2025”, “Sáng kiến Vành đai và Con đường", và “Hợp nhất Quân sự-Dân sự”.
“Made in China 2025” được thiết kế để giúp Trung Quốc trở thành một cường quốc độc lập về khoa học và công nghệ. Để đạt được mục tiêu này, Đảng Cộng sản đang tạo ra các công ty độc quyền công nghệ cao tại Trung Quốc và tước bỏ sở hữu trí tuệ của các công ty nước ngoài bằng các biện pháp ăn cắp và chuyển giao công nghệ bắt buộc. Trong một số trường hợp, các công ty nước ngoài buộc phải liên doanh với các công ty Trung Quốc trước khi họ được phép bán sản phẩm của mình tại Trung Quốc. Hầu hết các công ty Trung Quốc này đều có mối quan hệ chặt chẽ với Đảng Cộng sản, tạo tiền lệ chuyển giao sở hữu trí tuệ và kỹ thuật sản xuất cho chính phủ Trung Quốc.
Đối với các nước đang phát triển có nền kinh tế mong manh, Sáng kiến Vành đai và Con đường đặt ra một bẫy nợ đầy tàn nhẫn. Khi một số quốc gia không thể trả các khoản vay của mình, Trung Quốc đổi các khoản nợ này lấy cổ quần để giành quyền kiểm soát cảng biển, sân bay, đập thủy điện, nhà máy điện và mạng lưới thông tin liên lạc. Tính đến năm 2018, nguy cơ khó khăn về nợ nần đang gia tăng ở 23 quốc gia tham gia Vành đai và Con đường. Tám quốc gia nghèo nhận tài trợ từ Sáng kiến Vành đai và Con đường gồm Pakistan, Djibouti, Maldives, Lào, Mông Cổ, Montenegro, Tajikistan và Kyrgyzstan hiện đang phụ thuộc vào Trung Quốc bởi các khoản nợ.
Chiến thuật của Trung Quốc là khác nhau với tùng quốc gia, dựa trên sức mạnh hoặc điểm yếu tương đối của các quốc gia này. Khi thực hiện các dự án đầu tư quy mô lớn, nhiều quốc gia có thể chế chính trị yếu kém đã ngập trong tham nhũng, khiến họ càng dễ bị tổn thương hơn trước các chiến thuật của Trung Quốc.
Tại Sri Lanka, tổng thống lâu năm và thủ tướng đương nhiệm, Mahinda Rajapaksa, đang phải gánh chịu các khoản nợ vượt xa những gì quốc gia của ông có thể chịu được. Ông chấp nhận một loạt các khoản vay lãi suất cao để tài trợ cho việc xây dựng cảng của Trung Quốc, mặc dù không có nhu cầu thật sự về các khoản vay này. Trước đó, mặc dù Trung Quốc đảm bảo rằng cảng biển sẽ không được sử dụng cho mục đích quân sự, nhưng một tàu ngầm Trung Quốc đã cập cảng cùng ngày với chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tới Sri Lanka vào năm 2014. Năm 2017, sau thất bại về thương mại của cảng biển này, Sri Lanka đã bị buộc phải ký hợp đồng cho thuê 99 năm cho một doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc trong một vụ hoán đổi nợ bằng cổ phần.
Đội quân tiên phong mới của Đảng Cộng sản Trung Quốc là một phái đoàn gồm các chủ ngân hàng và các quan chức của Đảng Cộng sản với những chiếc túi đầy tiền mặt. Tham nhũng cho phép [Trung Quốc có được] một hình thức kiểm soát thuộc địa kiểu mới, vượt xa các tuyến vận tải chiến lược ở Ấn Độ Dương và Biển Đông hay các nơi khác.
Chính sách Hợp nhất Quân sự-Dân sự là mang tính toàn trị nhất trong bộ ba chính sách. Năm 2014, và sau đó là năm 2017, Đảng Cộng sản tuyên bố rằng tất cả các công ty Trung Quốc phải hợp tác trong việc thu thập thông tin tình báo. Điều 7 của Luật Tình báo Quốc gia của Trung Quốc quy định: “Bất kỳ tổ chức hay công dân nào sẽ ủng hộ, hỗ trợ và cộng tác với lực lượng tình báo nhà nước theo luật pháp, và phải giữ bí mật về công việc tình báo quốc gia với người dân”. Các công ty Trung Quốc làm việc cùng với các trường đại học và tổ chức nghiên cứu của quân đội Trung Quốc. Hợp nhất Quân sự-Dân sự khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân mua lại các công ty có công nghệ tiên tiến hoặc nắm cổ phần chi phối trong các công ty đó, để các công nghệ này có thể phục vụ các lợi ích kinh tế, quân sự và tình báo của Trung Quốc. Các công nghệ bị đánh cắp cho quân đội gồm các lĩnh vực như công nghệ không gian, an ninh mạng, sinh học, trí tuệ nhân tạo và năng lượng. Ngoài hoạt động gián điệp và ăn cắp qua mạng của Bộ An ninh Nhà nước, Đảng Cộng sản còn giao nhiệm vụ đánh cắp công nghệ cho một số sinh viên và nhà nghiên cứu Trung Quốc tại Hoa Kỳ và tại các trường đại học và phòng thí nghiệm tại các nước khác.
Đôi khi, tài trợ quốc phòng của Hoa Kỳ lại hỗ trợ sự chuyển giao công nghệ cho Trung Quốc. Một trong nhiều ví dụ là Tập đoàn Kuang-Chi, được mô tả trên truyền thông Trung Quốc là “một doanh nghiệp quân sự-dân sự”. Tập đoàn Kuang-Chi được thành lập chủ yếu dựa trên nghiên cứu được tài trợ bởi Không quân Hoa Kỳ về các vật liệu siêu dẫn tại Đại học Duke.
Ăn cắp trên mạng của Trung Quốc là nguyên nhân chính của cái mà Tướng Keith Alexander, cựu giám đốc Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ từng mô tả, là "vụ chuyển nhượng tài sản lớn nhất trong lịch sử”. Bộ An ninh Nhà nước Trung Quốc đã sử dụng một nhóm hacker được gọi là APT10 để hướng tới các công ty Hoa Kỳ trong lĩnh vực tài chính, viễn thông, điện tử tiêu dùng và y tế, cũng như các phòng thí nghiệm của NASA và Bộ Quốc phòng, đánh cắp tài sản trí tuệ và dữ liệu nhạy cảm. Tin tặc đã thu được thông tin cá nhân, bao gồm số An sinh xã hội, của hơn 100.000 quân nhân thuộc Hải quân Hoa Kỳ.
Quân đội Trung Quốc đã sử dụng các công nghệ đánh cắp được để theo đuổi các khả năng quân sự tiên tiến và đẩy các công ty quốc phòng của Hoa Kỳ ra khỏi thị trường. Nhà sản xuất máy bay không người lái Trung Quốc Dà-Jiāng (DJI) kiểm soát hơn 70% thị trường toàn cầu trong năm 2017, nhờ giá thấp chưa từng có. Các hệ thống không người lái của nó thậm chí đã trở thành máy bay không người lái thương mại được sử dụng thường xuyên nhất trong Quân đội Hoa Kỳ, cho đến khi chúng bị cấm vì lý do an ninh.
Hoạt động gián điệp của Trung Quốc thành công một phần vì Đảng Cộng sản có thể tạo ra sự hợp tác, một cách khéo léo hoặc vô tình, từ các cá nhân, công ty và các nhà lãnh đạo chính trị. Các công ty ở Hoa Kỳ và các nền kinh tế thị trường tự do khác thường không báo cáo hành vi trộm cắp công nghệ của họ, vì họ sợ mất quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc, gây tổn hại đến mối quan hệ với khách hàng hoặc thúc đẩy các cuộc điều tra của Liên bang Hoa Kỳ.
Trung Quốc vẫn đang ép buộc các công ty thực hiện chiến lược song song này, khi yêu cầu các công ty này tuân thủ quan điểm Đảng Cộng sản và từ bỏ những chỉ trích về các chính sách đàn áp hung hăng của nó. Khi một nhân viên của Khách sạn Marriott [tại Trung Quốc] sử dụng tài khoản truyền thông xã hội của công ty và bấm “thích” một tweet ủng hộ Tây Tạng vào năm 2018, lập tức trang web và ứng dụng của Marriott đã bị chặn ở Trung Quốc trong một tuần, và nhân viên này đã bị chính phủ Trung Quốc sa thải. Tháng 10 năm ngoái, khi Daryl Morey, tổng giám đốc của đội bóng rổ Houston Rockets, đã tweet ủng hộ người biểu tình ở Hồng Kông, truyền hình nhà nước Trung Quốc đã hủy bỏ việc phát sóng các trận đấu bóng rổ.
Đảng Cộng sản Trung Quốc cũng đã theo đuổi một loạt các nỗ lực gây ảnh hưởng để thao túng các quá trình chính trị trong các quốc gia đang ở trong tầm ngắm của nó. Những nỗ lực tinh vi của Trung Quốc đã được phát hiện ở Úc và New Zealand để dùng tiền mua ảnh hưởng trong các trường đại học, mua chuộc các chính trị gia, và quấy rối cộng đồng người di cư Trung Quốc để khiến họ trở trở thành những người ủng hộ Bắc Kinh.
III. ĐỒNG CẢM CHIẾN LƯỢC
Người Mỹ, như Hans Morgenthau đã lưu ý từ lâu, có xu hướng chỉ quan sát thế giới liên quan đến Hoa Kỳ và cho rằng tiến trình của các sự kiện trong tương lai phụ thuộc chủ yếu vào các quyết định hoặc kế hoạch của Hoa Kỳ, hoặc sự chấp nhận theo cách nghĩ của chúng ta từ những người khác. Thuật ngữ cho xu hướng này là “lòng tự ái chiến lược”, và nó nhấn mạnh những giả định đã có từ lâu mà tôi đã đề cập trước đó: về việc hội nhập của Trung Quốc vào trật tự quốc tế sẽ có tác động như thế nào đối với tiến trình tự do hóa và thay đổi hành vi của Trung Quốc trên thế giới.
Nhưng có một cách suy nghĩ khác về cách hành xử của các quốc gia: “sự đồng cảm chiến lược”. Theo nhà sử học Zachary Shore, sự đồng cảm chiến lược bao gồm sự cố gắng hiểu thế giới nhìn người khác như thế nào, và những nhận thức đó, cũng như cảm xúc và khát vọng đó, sẽ ảnh hưởng đến chính sách và hành động của họ như thế nào. Một triển vọng của sự đồng cảm chiến lược, có tính đến lịch sử và kinh nghiệm, dẫn đến một loạt các giả định rất khác nhau về Trung Quốc.
Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ không tự do hóa nền kinh tế hoặc hình thức vận hành của chính phủ. Nó sẽ không tuân thủ quy tắc quốc tế vốn được chấp nhận rộng rãi, thay vào đó, nó sẽ cố gắng làm suy yếu và cuối cùng thay thế chúng bằng các quy tắc có lợi hơn cho lợi ích của Trung Quốc. Trung Quốc sẽ tiếp tục kết hợp hình thức xâm lược kinh tế, bao gồm các hoạt động thương mại không công bằng, với một chiến dịch gián điệp công nghiệp bền bỉ. Về phô trương sức mạnh, Trung Quốc sẽ tiếp tục tìm kiếm quyền kiểm soát các vị trí địa lý chiến lược và thiết lập các khu vực ưu tiên mang tính loại trừ.
Bất kỳ chiến lược nào để giảm bớt mối đe dọa từ các chính sách xâm lược của Trung Quốc phải dựa trên sự đánh giá thực tế về mức độ ảnh hưởng của Hoa Kỳ và các cường quốc khác đối với sự phát triển bên trong của Trung Quốc. Ảnh hưởng của những thế lực bên ngoài đó có giới hạn về cấu trúc, bởi vì Đảng Cộng sản sẽ không từ bỏ các hoạt động mà họ cho là quan trọng để duy trì sự kiểm soát. Nhưng chúng ta có các công cụ quan trọng, ngoài sức mạnh quân sự và chính sách thương mại.
Có một điều là, những phẩm chất “tự do phương Tây” mà người Trung Quốc coi là điểm yếu, thì trên thực tế lại thực sự là điểm mạnh. Tự do trao đổi thông tin và ý tưởng là một lợi thế cạnh tranh phi thường, một động cơ tuyệt vời của sự đổi mới và thịnh vượng. (Một lý do Đài Loan được coi là mối đe dọa đối với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là vì nó đưa ra một ví dụ, tuy nhỏ về quy mô nhưng đầy thuyết phục, về một hệ thống chính trị và kinh tế thành công dựa trên tự do và cởi mở thay vì độc đoán và khép kín.) Tự do báo chí và tự do ngôn luận, kết hợp với việc thực thi pháp quyền mạnh mẽ , đã vạch trần các chiến thuật kinh doanh mang tính cướp bóc của Trung Quốc tại mọi quốc gia, và cho thấy Trung Quốc là một đối tác không đáng tin cậy. Sự đa dạng và khoan dung trong các xã hội tự do và cởi mở đôi khi có thể đi quá giới hạn, nhưng chúng phản ánh khát vọng cơ bản nhất của con người của chúng ta, và chúng cũng có ý nghĩa thực tế. Nhiều người Mỹ gốc Hoa vẫn ở lại Hoa Kỳ sau vụ thảm sát Thiên An Môn và đang đi đầu trong các nỗ lực đổi mới ở Thung lũng Silicon.
Ngoài việc tập trung vào các điểm mạnh mà Đảng Cộng sản Trung Quốc coi là điểm yếu của chúng, còn có các nhiệm vụ rõ ràng mà chúng ta phải thực hiện để bảo vệ mình. Chúng bao gồm những điều sau đây:
1) Nhiều trường đại học, phòng thí nghiệm và các công ty ở các quốc gia coi trọng luật pháp và quyền cá nhân đang đồng hành hoặc vô tình sử dụng công nghệ Trung Quốc để đàn áp người dân và cải thiện khả năng của quân đội Trung Quốc. Đối với các công nghệ sử dụng kép [cho cả mục đích dân sự và quân sự (ND)], khu vực tư nhân nên tìm kiếm sự hợp tác mới với những người có chung cam kết với các nền kinh tế thị trường tự do, chính phủ đại diện và pháp quyền, chứ không phải với những hành động chống lại các nguyên tắc này. Nhiều công ty đang tham gia vào các liên doanh hoặc hợp tác giúp Trung Quốc phát triển các công nghệ phù hợp với an ninh nội bộ, như giám sát, trí tuệ nhân tạo và sinh học. Ví dụ, một công ty có trụ sở tại Massachusetts đã bán thiết bị lấy mẫu DNA đã giúp chính phủ Trung Quốc theo dõi người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương. (Công ty này đã chấm dứt bán hàng cho Trung Quốc.) Công ty nào cố tình hợp tác với Trung Quốc để giúp đất nước này nỗ lực trấn áp người dân của chính họ hoặc xây dựng sức mạnh quân sự nhằm đe dọa các quốc gia khác sẽ bị trừng phạt.
2) Nhiều công ty Trung Quốc trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến vi phạm nhân quyền trong nước và vi phạm các điều ước quốc tế hiện đàn được niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán Mỹ. Những công ty này được hưởng lợi từ Hoa Kỳ và các nhà đầu tư phương Tây khác. Sàng lọc các thị trường vốn của Hoa Kỳ, châu Âu và Nhật Bản sẽ giúp hạn chế sự đồng lõa giữa các công ty và nhà đầu tư với tham vọng của nhà nước Trung Quốc độc tài. Các nền kinh tế thị trường tự do như của chúng ta kiểm soát phần lớn vốn của thế giới, và chúng ta có nhiều đòn bẩy hơn nhiều so với những gì chúng ta đang sử dụng.
3) Sự sử dụng các công ty viễn thông lớn để kiểm soát các mạng truyền thông và Internet ở nước ngoài của Trung Quốc phải bị chống lại. Không còn nghi ngờ gì đối với sự cần thiết chống lại công ty công nghệ đa quốc gia Huawei và vai trò của nó trong bộ máy an ninh của Trung Quốc. Năm 2019, một loạt các cuộc điều tra đã tiết lộ bằng chứng không thể chối cãi về mối nguy hiểm nghiêm trọng đến an ninh quốc gia liên quan đến một loạt các thiết bị viễn thông Huawei. Nhiều nhân sự của Huawei đồng thời làm việc cho Bộ An ninh Nhà nước Trung Quốc và bộ phận tình báo của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Các kỹ thuật viên của Huawei đã sử dụng dữ liệu di động bảo mật để giúp các nhà lãnh đạo chuyên quyền ở châu Phi theo dõi, định vị và bịt miệng các đối thủ chính trị. Một lĩnh vực ưu tiên cho hợp tác đa quốc gia giữa các xã hội tự do nên là phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là truyền thông 5G, để hình thành các mạng đáng tin cậy bảo vệ dữ liệu nhạy cảm và có tính bảo mật.
4) Chúng ta phải đoàn kết để chống lại các cơ quan Trung Quốc đang tiến hành hoạt động ở ngoài nước như Bộ An ninh Nhà nước, Bộ Công tác Mặt trận Thống nhất và Hiệp hội Sinh viên và Nghiên cứu viên Trung Quốc. Đồng thời, chúng ta nên cố gắng tối đa hóa các tương tác và trải nghiệm tích cực với người dân Trung Quốc. Hoa Kỳ và các xã hội tự do và cởi mở khác nên xem xét cấp thêm thị thực và cơ hội nhập quốc tịch cho nhiều người Trung Quốc hơn với các biện pháp bảo vệ thích hợp. Người Trung Quốc tham gia với công dân của các quốc gia tự do là những người có nhiều khả năng nghi ngờ đối với chính sách của chính phủ của họ - cả khi họ ở nước ngoài lẫn khi họ trở về nước.
5) Hoa Kỳ và các quốc gia tự do khác nên xem các cộng đồng nước ngoài là một thế mạnh. Nếu các Hoa kiều được bảo vệ khỏi sự can thiệp và các hoạt động gián điệp của chính phủ Trung Quốc, họ có thể cung cấp các phản biện quan trọng đối với tuyên truyền và thông tin sai lệch của Bắc Kinh. Các cuộc điều tra và trục xuất của Bộ An ninh Nội địa và các cơ quan khác [của Hoa Kỳ] cần được định hướng không chỉ hướng tới bảo vệ quốc gia mà còn hướng tới bảo vệ các Hoa kiều.
Nếu không có sự phản kháng hiệu quả từ Hoa Kỳ và các quốc gia có cùng chí hướng, Trung Quốc sẽ trở nên hung hăng hơn nữa trong việc thúc đẩy nền kinh tế trung ương tập quyền và mô hình chính trị độc tài. Đối với tôi, chuyến thăm cấp nhà nước tới Bắc Kinh và tiếp xúc với sự quấn quyện chặt chẽ giữa nỗi bất an và tham vọng của Trung Quốc đã củng cố niềm tin của tôi rằng, việc Hoa Kỳ và các quốc gia khác không còn phải tuân thủ quan điểm của Trung Quốc, là chủ yếu dựa trên khát vọng của phương Tây. Nếu chúng ta cạnh tranh mạnh mẽ, chúng ta có lý do để tự tin. Hành vi của Trung Quốc đang thúc đẩy sự phản kháng giữa các quốc gia không muốn trở thành các quốc gia chư hầu. Trong nội bộ Trung Quốc, việc thắt chặt kiểm soát cũng đang khơi gợi sự phản kháng. Sự tỏ ra dũng cảm của Lý Khắc Cường và các quan chức khác có thể nhằm gợi lên ý tưởng về Trung Quốc là chủ “của mọi thứ bên dưới thiên đường”, nhưng nhiều người bên dưới thiên đường sẽ không đồng ý, và sẽ không thể đồng ý.
(Trích từ cuốn sách sắp ra mắt Battlegrounds: The Fight to Defend the Free World [Các chiến trường: Cuộc chiến đấu bảo vệ thế giới tự do] của H. R. McMaster (HarperCollins, 2020). Trích dẫn với sự cho phép. Bài viết này xuất hiện trong phiên bản in tháng 5 năm 2020 của "The Atlanatic" với tiêu đề 'What China wants'.)
The New Yorker, May 2020
https://www.facebook.com/nguyentrung.kien.338/posts/2980098798733457
Không có nhận xét nào