Chuyến ghé thăm và giao lưu tại cảng
Đà Nẵng giữa thuỷ thủ và nhân viên trên tàu sân bay USS Theodore
Roosevelt với phía Việt Nam hồi đầu tháng 3 như là một minh chứng cho
bước phát triển của quan hệ quốc phòng Việt - Mỹ.
 |
| Hình minh hoạ. Tàu sân bay của Mỹ USS Theodore Roosevelt ở biển Philippines hôm 18/3/2020 |
Bỏ
qua những khác biệt về chính thể cũng như ý thức hệ, Việt Nam và Hoa Kỳ
có thể được coi là “các đồng minh tự nhiên”, khi tìm thấy quan điểm
chung về việc duy trì hoà bình và an ninh trên khu vực biển Đông, đồng
thời cùng đối mặt trước một nhân tố gây bất ổn tại khu vực biển này, đó
chính là Trung Quốc.
Cũng
chính vì mối đe doạ qua các hành động hung hăng của Trung Quốc tại biển
Đông, đặc biệt giai đoạn từ 2007 tới nay, quan hệ Việt - Mỹ đã có bước
phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, cũng chính vì sự cản trở từ Trung
Quốc, quan hệ Việt - Mỹ vẫn còn chưa đạt đến những bước đi như mong đợi.
Nhận
xét về chuyến viếng thăm này của tàu USS Theodore Roosevelt, có nhiều ý
kiến khác nhau. Có nhà nghiên cứu người Nga cho rằng “Bắc Kinh không
bận tâm” vì điều này quá bình thường.
Vậy quả thực Bắc Kinh thực sự không bận tâm trước vì điều này theo Trung Quốc xảy ra là bình thường?
Tờ
Global Times, một ấn phẩm phụ bản của Nhân dân Nhật báo, chuyên thể
hiện quan điểm “diều hâu”, có bài viết của chuyên gia Cheng Hanping từ
Đại học Nam Kinh viết về vấn đề này: “Mỹ và Việt Nam có hệ tư tưởng cực
kỳ khác nhau và giữa họ tồn tại nhiều tranh cãi về nhân quyền, dân chủ
và tự do ngôn luận. Điều này không thể đột ngột thay đổi vì tìm thấy một
mục tiêu chiến lược chung. Quan hệ đối tác Mỹ-Việt sẽ không giống như
quan hệ đối tác mà Mỹ có với Nhật Bản, Hàn Quốc và thậm chí là
Philippines. Và có lẽ sẽ không bao giờ được như vậy”. Trong một ấn phẩm
khác của Global Times, Li Haidong thuộc Đại học Ngoại giao Trung Quốc
viết: “Chuyến thăm của tàu sân bay Mỹ tới Việt Nam sẽ khó có thể thay
đổi chính sách hợp tác của Việt Nam với Trung Quốc. Với sự tin tưởng lẫn
nhau về chính trị, hợp tác kinh tế và hội nhập khu vực, một bên thứ ba
sẽ khó có thể tác động đến mối quan hệ ổn định chung giữa Bắc Kinh và Hà
Nội”.
Trung
Quốc đã chính thức xác nhận những bình luận của chuyên gia Li Haidong
trên trang China Military Online: “Tăng cường kết nối quân sự Mỹ-Việt là
một hiện tượng bình thường, nhưng mối quan hệ quân sự chặt chẽ hơn, thể
hiện trong chuyến thăm của tàu sân bay Mỹ tới Việt Nam, sẽ không thay
đổi chính sách hợp tác của Việt Nam với Trung Quốc”.
Như
vậy, quan điểm của Trung Quốc được thể hiện là việc tàu sân bay thăm
Việt Nam không phải là điều đáng ngại? Sự đáng ngại (nếu có) là việc
thay đổi quan hệ Việt - Trung, mà điều đó khó có thể xảy ra vì nhiều lý
do.
Thêm nữa, trên tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, Mark Valencia viết rằng “Liên minh chiến lược Mỹ - Việt khó mà tồn tại lâu”.
Mark Valencia là một trường hợp khá đặc biệt vì ông ta là một nhà nghiên cứu tên tuổi của người Mỹ.
Người
ta biết nhiều đến Mark Valencia khi ông ta là đồng tác giả trong cuốn
sách rất nổi tiếng trong giới nghiên cứu biển Đông: “Chia sẻ tài nguyên
biển Đông” (Sharing the Resources of the South China Sea). Mark Valencia
cũng được mời tham dự rất nhiều lần các Hội thảo biển Đông do Học Viện
Ngoại Giao tổ chức ở Việt Nam. Có một lần trong bữa tiệc chia tay ở Hội
thảo như vậy, người ta nghe thấy Mark Valencia phàn nàn việc ông ta xin
một số tiền để phục vụ việc nghiên cứu một đề tài nào đó, nhưng không
được phía Mỹ chấp thuận. Và cơ hội đã đến với ông ta, Viện Nghiên cứu
Nam Hải của Trung Quốc với Viện trưởng, cũng là một quan chức Trung
Quốc, Ngô Sĩ Tồn (Wu Sicun) đã cung cấp một học bổng nghiên cứu hậu hĩnh
cho Mark Valencia. Và từ đó, quan điểm của Mark Valencia luôn đả kích
Mỹ và ủng hộ Trung Quốc.
Trong
bài viết của Mark Valencia thể hiện rõ một số điểm nguỵ biện. Một trong
những điểm nguỵ biện đó là việc khẳng định quan hệ Mỹ - Việt là liên
minh chiến lược. Việt Nam đã nhiều lần thể hiện một cách chính thức về
chính sách “Ba không”, mà mới nhất là trong Sách trắng quốc phòng được
xuất bản vào hồi tháng 11 năm 2019. Theo đó, Việt Nam không tham gia
liên minh quân sự nào, không cho đặt căn cứ quân sự của nước ngoài tại
Việt Nam và không đi với nước này để chống nước kia. Có lẽ đối với người
quan tâm, chính sách “Ba không” này dường như là “lời nhắn gửi” từ Việt
Nam đối với Trung Quốc.
Trung
Quốc từ lâu không giấu diếm tham vọng chiếm hữu gần như toàn bộ biển
Đông. Cho dù họ không thể đưa ra các bằng chứng cũng như các cơ sở pháp
lý cho việc chiếm hữu ấy.
Có
thể nói, duy nhất chỉ có Hoa Kỳ là có đủ sức để ngăn chặn sự bành
trướng trên biển của Trung Quốc. Và cũng chính vì vậy, Trung Quốc luôn
muốn “gạt” Hoa Kỳ ra ngoài khu vực biển Đông, với lý do “vấn đề biển
Đông thì để cho các quốc gia khu vực biển Đông tự giải quyết”.
Việt
Nam cũng là “cái gai” trong con mắt của Trung Quốc khi nhìn về biển
Đông. Việt Nam với lịch sử hàng ngàn năm luôn chống lại tham vọng lãnh
thổ cường quyền của Trung Quốc, và nay, Việt Nam luôn chống lại tham
vọng độc chiếm biển Đông từ Trung Quốc.
Chính vì vậy, việc quan hệ Việt - Mỹ phát triển, Trung Quốc không thể không “khó chịu”.
Trong
thực tế, Trung Quốc luôn muốn thực hiện chính sách “Phần Lan hoá” đối
với Việt Nam. Nghĩa là giống như Phần Lan trước kia bị Liên Xô khống chế
về chính sách đối ngoại. Trung Quốc muốn rằng, các vấn đề trong nước sẽ
để Việt Nam tự quyết định, nhưng về đối ngoại, phải được sự chuẩn thuận
từ Bắc Kinh.
Chúng
ta đều biết, mỗi khi một lãnh đạo cao cấp của Việt Nam sang thăm Mỹ,
thì luôn luôn trước đó, hoặc là chính lãnh đạo đó hoặc một lãnh đạo cao
cấp khác được phái sang để “trao đổi” với Bắc Kinh.
Và
chính vì vậy, trước các tín hiệu cho thấy sự phát triển quan hệ Việt -
Mỹ không thể là thứ mà Bắc Kinh không quan tâm. Mà sự thực, Trung Quốc
đang rất chú ý đến vấn đề này, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh cao độ
Mỹ - Trung. Trung Quốc vẫn luôn coi Việt Nam như một “chư hầu” nằm
trong vùng ảnh hưởng truyền thống của mình. Có chăng, Bắc Kinh đang dùng
truyền thông, thông qua các luận điệu này, đánh đòn tâm lý để cảnh báo
Việt Nam không nên đi quá xa, vượt ngoài sự cho phép của “thiên triều”.
Huyền Minh
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do
(RFA)
Không có nhận xét nào