Tiến sĩ, bác sĩ Tom Frieden, cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ đã có bài phân tích trên Think Global Health ngày 18/2 về tình hình diễn biến và kịch bản của việc ngăn chặn dịch Covid-19.
Ba tuần trước, ông đã viết về những gì cần biết để đối mặt với dịch virus corona chủng mới hay COVID-19. Tiếp đó, ông đã tóm tắt những hiểu biết khoa học với các hiện tượng đang diễn ra, bao gồm khả năng dễ dàng lây lan của virus trong các hộ gia đình và bệnh viện, dù với kết quả ít nguy hiểm hơn so với SARS. Và tuần trước ông đã báo động về sự lây lan rộng rãi trong bệnh viện như một dấu hiệu cho thấy dịch bệnh COVID-19 có nguy cơ như thế nào đối với nhân viên y tế và cộng đồng,
Và ngay bây giờ, câu hỏi quan trọng đối với thế giới là liệu virus này có thể được ngăn chặn và loại bỏ, như SARS hay là sẽ tiếp tục lây lan, như các loại virus corona khác gây cảm lạnh thông thường. Ngăn chặn được có nghĩa là virus đã được loại bỏ, như virus SARS đã được loại bỏ và không còn lây lan giữa mọi người. Tuy nhiên với dịch COVID-19, các tỷ lệ ngăn chặn rất nhỏ và hiện gần như là không thể. Đó có thể là lý do tại sao Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) báo trước rằng việc ngăn chặn có thể là không thể.
Số lượng lớn các ca nhiễm được báo cáo ở Trung Quốc, được đánh giá thấp đáng kể so với số ca nhiễm thực tế.
Các mô hình tính toán dịch bệnh cho thấy số ca nhiễm bệnh được công nhận ở các quốc gia ngoài Trung Quốc có thể chỉ là một phần nhỏ trong số những người thực sự nhiễm bệnh COVID-19 đã rời khỏi Trung Quốc.
Trong một báo cáo của Nhật Bản về 454 người có kết quả dương tính trên tàu du lịch Diamond Princess thì 189 người không có triệu chứng bệnh.
Hành khách trên tàu du lịch Diamond Princess tại Nhà ga Du thuyền Daikoku ở thành phố Yokohama, phía nam Tokyo vào ngày 18/2/2020. Nguồn: Athit Perawongmetha/REUTERS. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health).
Tuy nhiên, vẫn còn có hy vọng:
Trung Quốc đang nỗ lực kiểm soát việc ngăn chặn virus lây lan, và ở một số tỉnh, các trường hợp bị nhiễm bệnh dường như đang giảm;
Khả năng xét nghiệm PCR nhanh cho phép xác định các ca bệnh và thực hiện các biện pháp cách ly và kiểm soát, và xét nghiệm di truyền không cho thấy sự tiến hóa tiếp theo của virus;
SARS và MERS, các virus corona tương tự, đều là những loại virus rất dễ lây lan, do vậy việc giảm di chuyển ở các vùng bị ảnh hưởng sẽ làm giảm đáng kể các ca nhiễm mới.
Nhân viên y tế mặc đồ bảo hộ tiến hành xét nghiệm RNA trên các mẫu vật bên trong phòng thí nghiệm ở Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc vào ngày 14/2/2020, khi đất nước này bị tấn công bởi một loại virus corona chủng mới. Nguồn: cnsphoto/REUTERS. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health).
Việc tìm hiểu thêm về căn bệnh này đang diễn ra hàng giờ. Và, tới thời điểm này, có thể đã trở nên rõ ràng hơn rằng việc ngăn chặn là không thể. Nếu việc ngăn chặn là có thể thì cũng sẽ mất vài tuần hoặc vài tháng để xác nhận. Trong cả hai trường hợp, mức độ khẩn cấp và sự đáp ứng sẽ bị ảnh hưởng bởi tỷ lệ tử vong trong thực tế.
Nhiều quốc gia đang áp dụng việc hạn chế đi lại và coi đó là biện pháp cần thiết. Mục đích nhằm kiểm soát các ca nhiễm bệnh và ngăn chặn chúng lây lan ở Trung Quốc và bất cứ nơi nào trên thế giới. Trong kịch bản này, các biện pháp y tế công cộng cốt lõi như xét nghiệm và cách ly sớm, theo dõi việc di chuyển và các tiếp xúc là rất cần thiết. Hiệu quả của việc cách ly công cộng và hạn chế việc đi lại chưa rõ ràng, mặc dù nó có thể làm chậm sự lây lan của virus, đặc biệt là từ tỉnh Hồ Bắc, tâm chấn của dịch bệnh. Ngay cả khi nếu việc ngăn chặn là không thể, các biện pháp kiểm soát tăng cường đang được triển khai ở Trung Quốc và các nơi khác có thể giúp làm chậm và hạn chế tác hại của virus gây ra.
Nếu không thể khống chế virus, thì các biện pháp kiểm soát hợp lý sẽ phụ thuộc vào cả mức độ lây nhiễm và mức độ nghiêm trọng của virus. Trong tất cả các kịch bản, một số biện pháp đơn giản là rất cần thiết như sau:
– Bảo vệ nhân viên y tế và đảm bảo các cơ sở chăm sóc sức khỏe không được trở thành điểm bùng phát.
– Rửa tay thường xuyên;
– Che miệng và mũi bằng khăn giấy (hoặc tay áo, không phải tay) khi bạn ho hoặc hắt hơi;
– Không tiếp xúc với những người khác nếu bạn bị bệnh ho và sốt; đeo khẩu trang y tế khi đi ra ngoài; nếu bạn đến một cơ sở chăm sóc sức khỏe, nếu có thể, hãy thông báo trước cho họ rằng bạn có thể bị nhiễm bệnh.
Người dân ở Hồng Kông đeo khẩu trang bảo vệ khi đi bộ dọc theo đường phố trung tâm thành phố sau khi dịch virus corona chủng mới mới bùng phát vào ngày 17/2/2020. Nguồn: Tyrone Siu/REUTERS. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health).
Trong trường hợp kịch bản xấu nhất xảy ra thì trước tiên hãy cố gắng giảm số người bị nhiễm bệnh, bằng cách đóng cửa hoặc cắt giảm giờ học, hạn chế các cuộc tụ họp công cộng; thường xuyên rửa tay và che miệng khi ho; nhanh chóng cách ly những người bị bệnh hoặc có nguy cơ bị bệnh và lây nhiễm cho người khác; và làm sạch các bề mặt thường xuyên chạm tay vào, và đặc biệt quan trọng là việc giảm lây lan cho nhân viên y tế, bệnh nhân và khách trong bệnh viện.
Nhân viên y tế mặc đồ bảo hộ nhảy với bệnh nhân vào ngày 15/2/2020 bên trong Trung tâm Hội nghị Parlor Vũ Hán Trung Quốc, đã được chuyển đổi thành một bệnh viện tạm thời sau khi dịch virus corona bùng phát. Nguồn: China Daily/REUTERS. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health).
Thứ hai, tận dụng cơ hội sống sót cho những người bị nhiễm bệnh. Điều này sẽ yêu cầu chẩn đoán nhanh, tìm hiểu và áp dụng phương pháp điều trị tối ưu cho bệnh nhân bị nhiễm virus nặng và tăng cường chăm sóc hỗ trợ, bao gồm thở oxy bổ sung và thở máy để hỗ trợ bệnh nhân cho đến khi nhiễm trùng giảm.
Thứ ba, duy trì các dịch vụ thiết yếu, bao gồm cả chăm sóc sức khỏe và hoạt động kinh tế xã hội.
Bất cứ điều gì xảy ra với dịch bệnh COVID-19 này, chúng ta cần các hệ thống y tế công cộng mạnh hơn, để tìm ra nhanh hơn, dừng lại sớm hơn và ngăn chặn tốt hơn các tác hại từ các mối đe dọa của các bệnh truyền nhiễm mới không thể tránh khỏi mà chúng ta sẽ phải đối mặt trong những năm tới. Việc đầu tư vào các hệ thống này là rất cần thiết giúp thế giới có thể tiết kiệm hàng chục tỷ Đô la và cứu hàng triệu mạng sống khi xảy ra dịch bệnh.
Vanessa Đỗ
Theo Think Global Health
 |
| Bên phải là hình ảnh trên kính hiển vi điện tử quét màu của virus corona mới SARS-CoV-2. Nguồn NIAID-RML. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health). |
Ba tuần trước, ông đã viết về những gì cần biết để đối mặt với dịch virus corona chủng mới hay COVID-19. Tiếp đó, ông đã tóm tắt những hiểu biết khoa học với các hiện tượng đang diễn ra, bao gồm khả năng dễ dàng lây lan của virus trong các hộ gia đình và bệnh viện, dù với kết quả ít nguy hiểm hơn so với SARS. Và tuần trước ông đã báo động về sự lây lan rộng rãi trong bệnh viện như một dấu hiệu cho thấy dịch bệnh COVID-19 có nguy cơ như thế nào đối với nhân viên y tế và cộng đồng,
Và ngay bây giờ, câu hỏi quan trọng đối với thế giới là liệu virus này có thể được ngăn chặn và loại bỏ, như SARS hay là sẽ tiếp tục lây lan, như các loại virus corona khác gây cảm lạnh thông thường. Ngăn chặn được có nghĩa là virus đã được loại bỏ, như virus SARS đã được loại bỏ và không còn lây lan giữa mọi người. Tuy nhiên với dịch COVID-19, các tỷ lệ ngăn chặn rất nhỏ và hiện gần như là không thể. Đó có thể là lý do tại sao Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) báo trước rằng việc ngăn chặn có thể là không thể.
Số lượng lớn các ca nhiễm được báo cáo ở Trung Quốc, được đánh giá thấp đáng kể so với số ca nhiễm thực tế.
Các mô hình tính toán dịch bệnh cho thấy số ca nhiễm bệnh được công nhận ở các quốc gia ngoài Trung Quốc có thể chỉ là một phần nhỏ trong số những người thực sự nhiễm bệnh COVID-19 đã rời khỏi Trung Quốc.
Trong một báo cáo của Nhật Bản về 454 người có kết quả dương tính trên tàu du lịch Diamond Princess thì 189 người không có triệu chứng bệnh.
Hành khách trên tàu du lịch Diamond Princess tại Nhà ga Du thuyền Daikoku ở thành phố Yokohama, phía nam Tokyo vào ngày 18/2/2020. Nguồn: Athit Perawongmetha/REUTERS. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health).
Tuy nhiên, vẫn còn có hy vọng:
Trung Quốc đang nỗ lực kiểm soát việc ngăn chặn virus lây lan, và ở một số tỉnh, các trường hợp bị nhiễm bệnh dường như đang giảm;
Khả năng xét nghiệm PCR nhanh cho phép xác định các ca bệnh và thực hiện các biện pháp cách ly và kiểm soát, và xét nghiệm di truyền không cho thấy sự tiến hóa tiếp theo của virus;
SARS và MERS, các virus corona tương tự, đều là những loại virus rất dễ lây lan, do vậy việc giảm di chuyển ở các vùng bị ảnh hưởng sẽ làm giảm đáng kể các ca nhiễm mới.
Nhân viên y tế mặc đồ bảo hộ tiến hành xét nghiệm RNA trên các mẫu vật bên trong phòng thí nghiệm ở Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc vào ngày 14/2/2020, khi đất nước này bị tấn công bởi một loại virus corona chủng mới. Nguồn: cnsphoto/REUTERS. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health).
Việc tìm hiểu thêm về căn bệnh này đang diễn ra hàng giờ. Và, tới thời điểm này, có thể đã trở nên rõ ràng hơn rằng việc ngăn chặn là không thể. Nếu việc ngăn chặn là có thể thì cũng sẽ mất vài tuần hoặc vài tháng để xác nhận. Trong cả hai trường hợp, mức độ khẩn cấp và sự đáp ứng sẽ bị ảnh hưởng bởi tỷ lệ tử vong trong thực tế.
Nhiều quốc gia đang áp dụng việc hạn chế đi lại và coi đó là biện pháp cần thiết. Mục đích nhằm kiểm soát các ca nhiễm bệnh và ngăn chặn chúng lây lan ở Trung Quốc và bất cứ nơi nào trên thế giới. Trong kịch bản này, các biện pháp y tế công cộng cốt lõi như xét nghiệm và cách ly sớm, theo dõi việc di chuyển và các tiếp xúc là rất cần thiết. Hiệu quả của việc cách ly công cộng và hạn chế việc đi lại chưa rõ ràng, mặc dù nó có thể làm chậm sự lây lan của virus, đặc biệt là từ tỉnh Hồ Bắc, tâm chấn của dịch bệnh. Ngay cả khi nếu việc ngăn chặn là không thể, các biện pháp kiểm soát tăng cường đang được triển khai ở Trung Quốc và các nơi khác có thể giúp làm chậm và hạn chế tác hại của virus gây ra.
Nếu không thể khống chế virus, thì các biện pháp kiểm soát hợp lý sẽ phụ thuộc vào cả mức độ lây nhiễm và mức độ nghiêm trọng của virus. Trong tất cả các kịch bản, một số biện pháp đơn giản là rất cần thiết như sau:
– Bảo vệ nhân viên y tế và đảm bảo các cơ sở chăm sóc sức khỏe không được trở thành điểm bùng phát.
– Rửa tay thường xuyên;
– Che miệng và mũi bằng khăn giấy (hoặc tay áo, không phải tay) khi bạn ho hoặc hắt hơi;
– Không tiếp xúc với những người khác nếu bạn bị bệnh ho và sốt; đeo khẩu trang y tế khi đi ra ngoài; nếu bạn đến một cơ sở chăm sóc sức khỏe, nếu có thể, hãy thông báo trước cho họ rằng bạn có thể bị nhiễm bệnh.
Người dân ở Hồng Kông đeo khẩu trang bảo vệ khi đi bộ dọc theo đường phố trung tâm thành phố sau khi dịch virus corona chủng mới mới bùng phát vào ngày 17/2/2020. Nguồn: Tyrone Siu/REUTERS. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health).
Trong trường hợp kịch bản xấu nhất xảy ra thì trước tiên hãy cố gắng giảm số người bị nhiễm bệnh, bằng cách đóng cửa hoặc cắt giảm giờ học, hạn chế các cuộc tụ họp công cộng; thường xuyên rửa tay và che miệng khi ho; nhanh chóng cách ly những người bị bệnh hoặc có nguy cơ bị bệnh và lây nhiễm cho người khác; và làm sạch các bề mặt thường xuyên chạm tay vào, và đặc biệt quan trọng là việc giảm lây lan cho nhân viên y tế, bệnh nhân và khách trong bệnh viện.
Nhân viên y tế mặc đồ bảo hộ nhảy với bệnh nhân vào ngày 15/2/2020 bên trong Trung tâm Hội nghị Parlor Vũ Hán Trung Quốc, đã được chuyển đổi thành một bệnh viện tạm thời sau khi dịch virus corona bùng phát. Nguồn: China Daily/REUTERS. (Ảnh chụp màn hình Think Global Health).
Thứ hai, tận dụng cơ hội sống sót cho những người bị nhiễm bệnh. Điều này sẽ yêu cầu chẩn đoán nhanh, tìm hiểu và áp dụng phương pháp điều trị tối ưu cho bệnh nhân bị nhiễm virus nặng và tăng cường chăm sóc hỗ trợ, bao gồm thở oxy bổ sung và thở máy để hỗ trợ bệnh nhân cho đến khi nhiễm trùng giảm.
Thứ ba, duy trì các dịch vụ thiết yếu, bao gồm cả chăm sóc sức khỏe và hoạt động kinh tế xã hội.
Bất cứ điều gì xảy ra với dịch bệnh COVID-19 này, chúng ta cần các hệ thống y tế công cộng mạnh hơn, để tìm ra nhanh hơn, dừng lại sớm hơn và ngăn chặn tốt hơn các tác hại từ các mối đe dọa của các bệnh truyền nhiễm mới không thể tránh khỏi mà chúng ta sẽ phải đối mặt trong những năm tới. Việc đầu tư vào các hệ thống này là rất cần thiết giúp thế giới có thể tiết kiệm hàng chục tỷ Đô la và cứu hàng triệu mạng sống khi xảy ra dịch bệnh.
Vanessa Đỗ
Theo Think Global Health
Không có nhận xét nào