Để đáp ứng đòi hỏi của các hiệp định
tự do mậu dịch, Việt Nam đã buộc phải sửa đổi luật lao động, cho phép
thành lập các công đoàn độc lập ở cấp cơ sở.
Một xưởng may ở Hải Dương, Việt Nam. |
Bộ
luật Lao động sửa đổi đã được các đại biểu Quốc Hội Việt Nam thông qua
ngày 20/11/2019 và đã được đại sứ quán Mỹ ca ngợi là một “đạo luật lịch
sử”, vì đây là một bước quan trọng “đưa hệ thống pháp luật của Việt Nam
đến gần hơn với các tiêu chuẩn lao động quốc tế”.
Bộ
luật Lao động sửa đổi, có hiệu lực vào năm 2021, cho phép thành lập các
công đoàn độc lập, tức là không thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam,
công đoàn duy nhất hiện nay. Đây được coi là một thay đổi quan trọng
nhất trong luật lao động mới. Trong thông cáo đưa ra ngày 20/11, Giám
đốc Tổ chức Lao động Quốc tế ILO Việt Nam, Chang Hee Lee, nhắc lại tự do
hiệp hội là một quyền cơ bản được nêu trong Tuyên bố về các Nguyên tắc
và Quyền cơ bản trong Lao động năm 1998 của ILO. Đối với ông Chang Hee
Lee, Bộ luật Lao động sửa đổi vừa được thông qua là « một tiến bộ quan
trọng » do những sửa đổi trong luật « sẽ cải thiện đáng kể vấn đề việc
làm và quan hệ lao động của Việt Nam, tạo nền tảng vững chắc cho hội
nhập quốc tế và thương mại công bằng. »
Trong
thông cáo đưa ra ngày 20/11, bộ Lao Động Việt Nam cũng nhấn mạnh rằng
việc cho phép thành lập công đoàn độc lập chính là nhằm « bảo vệ quyền,
lợi ích của người lao động trong quan hệ lao động, phù hợp với các Công
ước của ILO, các cam kết quốc tế khác và tạo thuận lợi trong quá trình
hội nhập quốc tế ».
Trên
thực tế, Hà Nội không thể làm khác hơn, vì đó là yêu cầu của các hiệp
định tự do mậu dịch mà Việt Nam đã ký kết, như hiệp định Đối tác Toàn
diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương CPTPP và hiệp định với Liên Hiệp
Châu Âu. Trong các cuộc đàm phán về các hiệp định đó, các vấn đề về lao
động vẫn là những hồ sơ gay go nhất đối với Việt Nam.
Sau
nhiều năm đàm phán, Liên Hiệp Châu Âu đã ký hiệp định thương mại tự do
với Việt Nam vào tháng 6/2019, nhưng hiệp định này còn phải chờ sự phê
chuẩn của các nghị sĩ châu Âu, vốn rất quan tâm đến vấn đề quyền lợi của
người lao động và nhân quyền nói chung.
Ngoài
việc cho phép lập công đoàn độc lập ở cấp cơ sở, Bộ luật Lao động sửa
đổi còn cải thiện quyền thương lượng tập thể của người lao động, tăng
cường bảo vệ người lao động chống phân biệt đối xử trong công việc và
bảo vệ người lao động vị thành niên.
Theo
tổ chức ILO, cùng với quyền tự do hiệp hội, xóa bỏ phân biệt đối xử,
lao động trẻ em và lao động cưỡng bức là bốn nguyên tắc được đặt ra
trong tám Công ước cơ bản của ILO trong khuôn khổ Tuyên bố 1998. Việt
Nam đã phê chuẩn 6 trên 8 công ước này, hai công ước còn lại là Công ước
số 105 về lao động cưỡng bức và Công ước số 87 về tự do hiệp hội dự
kiến sẽ được phê chuẩn lần lượt vào năm 2020 và 2023.
Bộ
luật Lao động sửa đổi đã được thông qua, nhưng còn phải chờ xem luật sẽ
được áp dụng trên thực tế như thế nào. Trong thông cáo đưa ra ngày
20/11/2019, đại sứ quán Mỹ nhấn mạnh đến tầm quan trọng của « việc củng
cố những cải cách trong Luật Lao động, bao gồm cải cách thông qua các
văn bản pháp luật sắp được ban hành về thành lập, đăng ký và hoạt động
của các tổ chức công đoàn độc lập và sự bảo vệ đầy đủ đối với quyền
thương lượng tập thể và quyền đình công. »
Giám
đốc ILO Việt Nam lưu ý là quyền tự do hiệp hội trong Bộ Luật Lao động
sửa đổi hiện chỉ áp dụng đối với người lao động trong doanh nghiệp, nên
sẽ cần phải được mở rộng phạm vi trong những năm tới đây « để song hành
với những nỗ lực của chính phủ hướng tới phê chuẩn Công ước số 87 của
ILO vào năm 2023 ». Tuy nhiên, theo ông, vấn đề cần chú trọng trước mắt
là việc giải thích các điều khoản mới thông qua việc ban hành các nghị
định hướng dẫn và thiết lập các thiết chế thực chất để áp dụng và triển
khai những điều khoản mới đó.
(RFI)
Không có nhận xét nào