Ba vấn đề Mỹ đối mặt khi tập hợp liên minh chống Trung Quốc

Hiện là thời điểm khó khăn đối với các quốc gia châu Á-Thái Bình Dương khi họ bị cuốn vào cuộc cạnh tranh ngày càng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc. Một đồng minh lâu năm của Mỹ là Philippines đang thay đổi cách tiếp cận với Washington và Bắc Kinh.

Singapore phải đối mặt với một thách thức tương tự khi Thủ tướng Lý Hiển Long thừa nhận điều này trong một cuộc trả lời phỏng vấn hồi tuần trước. Những lời nhận xét của ông Lý Hiển Long có thể khiến một số nhà phân tích Mỹ bức xúc. Tuy nhiên, điều này nhấn mạnh những vấn đề nan giải mà các quốc gia yếu hơn phải đối mặt - và chỉ ra một số con đường thành công cho nước Mỹ.

Dưới thời nhà lãnh đạo huyền thoại Lý Quang Diệu và nay là con trai cả của ông là Lý Hiển Long, Singapore đã thực hiện một hành động cân bằng khôn khéo trong một khu vực lân cận đầy bất ổn. Nền kinh tế năng động của Singapore đã bị ảnh hưởng bởi đầu tư và thương mại của Trung Quốc, và dân số của nước này chủ yếu là người gốc Hoa. Tuy nhiên, việc xích lại gần một Trung Quốc hùng mạnh có thể nguy hiểm, vì vậy chính phủ Singapore từ lâu đã coi Washington là một đối trọng quan trọng với sức mạnh của Bắc Kinh. Khi sức mạnh của Trung Quốc tăng lên trong những thập kỷ gần đây, sự hợp tác an ninh của Singapore với Mỹ cũng gia tăng. Các lực lượng vũ trang của Singapore thường xuyên huấn luyện với (và tại) Mỹ, và Singapore là nơi hỗ trợ hậu cần cho các lực lượng Mỹ ở Tây Thái Bình Dương cũng như triển khai các tàu tuần duyên và máy bay do thám hàng hải P-8. Các tàu sân bay Mỹ thực hiện các chuyến thăm cảng ở Singapore, điều này nhắc nhở rằng Washington rất quan tâm đến an ninh của nước này. Về mặt chính thức, Singapore duy trì chính sách trung lập; không giống như Philippines, họ không có mối quan hệ hiệp ước với Mỹ. Tuy nhiên, nếu Philippines là một đồng minh hành động như một đối tác, như một quan chức cấp cao Mỹ từng nói, thì Singapore là một đối tác hành động như một đồng minh.

Hành động cân bằng này đã được nhấn mạnh trong một cuộc trả lời phỏng vấn của ông Lý Hiển Long với tờ Washington Post. Dựa trên bài phát biểu của mình tại Đối thoại Shangri-La thường niên hồi tháng 5 vừa qua, ông Lý Hiển Long đã đưa ra một lời cảnh báo cho cả Mỹ và Trung Quốc. Ông nói: “Xu hướng nhìn nhận sự cạnh tranh Mỹ-Trung như một cuộc xung đột giữa hai hệ thống hay gần như hai nền văn minh là rất sai lầm. Mỹ không nên ảo tưởng rằng áp lực có thể dẫn đến sự sụp đổ của đảng Cộng sản Trung Quốc. Cần lưu ý rằng một cuộc "li hôn" về kinh tế và công nghệ giữa các cường quốc hàng đầu thế giới sẽ tạo ra tình huống bất khả thi cho những người bạn của Mỹ, vốn dính sâu vào Trung Quốc. Nếu Mỹ khẳng định rằng những nước này phải lựa chọn, thì họ có thể không thích kết quả: 'Bạn ở đâu trên thế giới và ai sẽ nằm trong hệ thống của bạn?'”. Đồng thời, ông Lý Hiển Long thừa nhận rằng hành vi của Trung Quốc đã trở nên quyết đoán hơn, do tham vọng địa chính trị gia tăng và những khó khăn nội bộ ngày càng nhiều. Ông cũng lập luận rằng Trung Quốc không còn có thể hành động như một quốc gia đang phát triển, mà phải chịu “gánh vác trách nhiệm và ủng hộ hệ thống toàn cầu” vốn làm cho họ trở nên giàu có và hùng mạnh.

Một số bình luận của ông Lý Hiển Long nghe có vẻ khó chịu, theo quan điểm của Mỹ. Ông ta ngụ ý sự tương đương về mặt đạo đức giữa Mỹ và Trung Quốc, và ám chỉ một cách cạnh khóe đến vấn đề người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương. Các khía cạnh khác trong bình luận của ông phản ánh một thái độ phù hợp với hoàn cảnh năm 2005 hơn là năm 2019: Có điều rõ ràng, hiện giờ Trung Quốc sẽ không trở thành một “bên liên quan có trách nhiệm” trong một hệ thống do Mỹ lãnh đạo. Tuy nhiên, những bình luận của ông Lý Hiển Long không nên bị bác bỏ, bởi vì chúng làm sáng tỏ 3 vấn đề quan trọng mà Mỹ sẽ phải đối mặt khi tập hợp một liên minh quốc tế ngăn chặn sức mạnh của Trung Quốc.

Thứ nhất, một cuộc đối đầu lớn với Trung Quốc sẽ gây thiệt hại về kinh tế cho Mỹ - và nó có thể tàn phá kinh tế của các đồng minh và đối tác chủ chốt của Mỹ ở châu Á-Thái Bình Dương, tất cả đều phụ thuộc vào Bắc Kinh về thương mại, tài chính và công nghệ. Triển vọng sắp tới về một Bức Màn Sắt về công nghệ hoặc kinh tế là đáng báo động đối với các nước có lợi ích kinh tế và lợi ích an ninh đi theo những hướng khác nhau. Chắc chắn, Mỹ không thể cạnh tranh thành công với Trung Quốc nếu bạn bè của Mỹ còn phụ thuộc vào Bắc Kinh. Tuy nhiên, cách duy nhất để khiến các quốc gia như Singapore giảm sự phụ thuộc vào Bắc Kinh là tăng cường khả năng hội nhập kinh tế, tài chính và công nghệ vào liên minh do Mỹ đứng đầu. Ở đây, Mỹ hiện tại có vẻ là một đối tác không chắc chắn.

Thứ hai, ông Lý Hiển Long nhấn mạnh sự nguy hiểm của việc kết hợp lời lẽ cứng rắn với chính sách không nhất quán. Nhiều nước trong khu vực khá hài lòng với chính quyền Trump khi thực hiện một biện pháp tiếp cận cứng rắn với Trung Quốc. Ví dụ, Washington đã thuyết phục những người bạn của mình ở châu Á-Thái Bình Dương và những nơi khác tránh phụ thuộc vào công nghệ 5G của Trung Quốc, nhưng những nỗ lực thay thế lại chưa đi đến đâu. Các nước châu Á-Thái Bình Dương đã nhiều lần bất ngờ trước nỗ lực của Mỹ làm tê liệt Công ty công nghệ Huawei và sau đó đánh tín hiệu rằng Washington có thể nới lỏng trừng phạt đối với gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc. Mỹ đã tăng ngân sách quốc phòng của mình và làm hồi sinh Nhóm bộ tứ (một cơ chế an ninh và ngoại giao bao gồm Mỹ, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ), nhưng Trump đã chế giễu các cam kết liên minh của Mỹ với mức độ chưa từng có.

Cuối cùng, Mỹ cần lưu ý rằng các thông điệp khác nhau sẽ thu hút các thành phần khác nhau của một liên minh chống Trung Quốc trong tương lai. Việc giải quyết xung đột ý thức hệ sâu sắc giữa các chính phủ tự do và hẹp hòi sẽ là rất cần thiết để tập hợp các quốc gia vì sự nghiệp chung. Tuy nhiên, các chính phủ khác sẽ thấy lập luận này kém thuyết phục.

Hương Trà

Theo “Bloomberg”

(Nghiên cứu Biển Đông)