Thương mại Mỹ - Trung : Trump ào ạt tung đòn, Tập lì lợm đáp trả

Một lần nữa thương mại lại là trong tâm thượng đỉnh của nhóm G20 bao gồm 20 nền kinh tế có trọng lượng nhất của thế giới. Từ thượng đỉnh Buenos Aires hồi tháng 12/2018 đến Osaka lần này, chưa thấy có dấu hiệu chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sớm kết thúc.

Chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tăng thêm một nấc.

Sáu tháng trước, tại thủ đô Achentina, tổng thống Donald Trump và chủ tịch Tập Cận Bình sau một bữa tiệc tối, đã đặt bút ký "thỏa thuận ngưng bắn" có hiệu lực 90 ngày trước khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung bùng lên trở lại vào mùa xuân năm 2019.

Trong hai ngày nữa tổng thống Mỹ, Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp lại nhau bên lề thượng đỉnh G20 Nhật Bản để "giải quyết nốt" những khúc mắc còn đọng lại sau hơn 12 vòng đàm phán về mậu dịch.

Trước khi lên đường đến Osaka, chủ nhân Nhà Trắng tin tưởng buổi làm việc được dự trù mở ra vào sáng Thứ Bảy 28/06/2019 sẽ đem lại kết quả tích cực. Bởi vì, theo ông Trump, "kinh tế Trung Quốc đang sụp đổ, Bắc Kinh cần đạt được thỏa thuận" với Mỹ và ông tin rằng đó sẽ là một "thỏa thuận tốt".

Cao hứng khi trả lời Fox News, kênh truyền hình Donald Trump ưa thích nhất, tổng thống Hoa Kỳ dọa luôn đối thủ : nếu không san bằng được những bất đồng lần này, Washington sẽ "đánh thuế tiếp" và đó sẽ là những "khoản thuế khá nặng" đánh vào 300 tỷ đô la hàng Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ.

Giới phân tích dù đã bắt đầu làm quen với cung cách đàm phán và chiến thuật hù dọa của nguyên thủ Mỹ nhưng vẫn không khỏi ngạc nhiên khi Donald Trump khẳng định rằng kinh tế Trung Quốc đang "sụp đổ". Điều này không hoàn toàn phản ánh sự thực như thống kê của cả phía Trung Quốc lẫn của các cơ quan nghiên cứu quốc tế cùng cho thấy.

Nhìn lại cuộc đọ sức được khơi mào từ tháng 3/2018 giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, căng thẳng thương mại không hề thuyên giảm. Ban đầu, Washington đánh thuế nhôm và thép của Trung Quốc, rồi áp thuế 10 %, 25 % nhắm vào 50 tỷ đô la, 100 tỷ đô la, rồi 200 tỷ đô la hàng của Trung Quốc bán sang thị trường Mỹ. Bắc Kinh đương nhiên cũng đã có những biện pháp trả đũa. Song song với những đòn đánh qua đánh lại này, đôi bên đã mở ra tổng cộng là 12 vòng đàm phán. Gần đây nhất là vào đầu tháng 5/2019.

Với báo chí, cả Mỹ lẫn Trung Quốc cùng lạc quan cho rằng một thỏa thuận đang trong "tầm tay". Bộ trưởng Tài Chính Hoa Kỳ, Steve Mnuchin thậm chí còn tuyên bố đôi bên đã "đi được 90 % đoạn đường" trước khi đạt đến đích. Nhưng rồi vào giờ chót, Nhà Trắng tố cáo Bắc Kinh "bội ước" : Xóa bỏ các cam kết sẽ thay đổi luật pháp chấm dứt nạn đánh cắp bằng sáng chế và công nghệ của các doanh nghiệp Mỹ, chấm dứt cạnh tranh không lành mạnh, đối xử bất bình đẳng với các công ty nước ngoài vào Trung Quốc hoạt động.

Cũng từ sau cáo buộc Trung Quốc nuốt lời hứa này, Washington tăng mức áp thuế đang từ 10 lên thành 25 % nhắm vào 200 tỷ đô la hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Nhà Trắng để ngỏ khả năng sẽ áp thuế lên thêm 300 tỷ đô la hàng hóa – tức là hầu như toàn bộ kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ.

Đáng chú ý hơn nữa là từ hơn một tháng qua, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đã trở thành một cuộc chiến về công nghệ. Chính quyền Washington cấm Hoa Vi tiếp cận với công nghệ của Mỹ, cấm tập đoàn viễn thông này tham gia vào dự án kết nối mạng 5G tại Hoa Kỳ, cấm các doanh nghiệp Mỹ sử dụng và cung cấp trang thiết bị cho tập đoàn do một cựu quân nhân trong quân đội Trung Quốc này lập ra. Nhưng Hoa Vi không là trường hợp riêng lẻ. Hoa Kỳ đã đưa thêm nhiều tập đoàn Trung Quốc khác vào danh sách đen. Chính quyền Trump cũng đã liên tục vận động các đồng minh để thuyết phục các nước này tẩy chay công nghệ Trung Quốc.

Bắc Kinh không khoanh tay ngồi nhìn. Trung Quốc dọa "phản ứng một cách tương xứng". Trong những tuần lễ gần đây các phương tiện truyền thông nước này nêu lên một số những công cụ mà chính quyền của ông Tập Cận Bình đang có trong tay để phản công. Đó có thể là đất hiếm, là viễn cảnh Bắc Kinh bán bớt một khối lượng khá lớn công trái phiếu của Hoa Kỳ đang có trong tay.

Có điều giới phân tích nhận thấy rằng, cả phía Mỹ lẫn Trung Quốc cùng cứng giọng với nhau. Đối với Trung Quốc đây có thể là dấu hiệu kinh tế nước này tuy không bị suy sụp như lời Donald Trump nhưng đang thực sự thấm đòn. Hơn thế nữa, Washington có lẽ cũng đang chĩa mũi dùi vào một điểm nhậy cảm đó là công nghệ cao của Trung Quốc mà ở thời điểm này, thì ngay cả tập đoàn được coi là thành công nhất là Hoa Vi cũng còn lệ thuộc vào các trang thiết bị của Mỹ và nhiều đối tác châu Âu. Tham vọng của Bắc Kinh làm chủ công nghệ cao và trở thành một ngọn hải đăng trong công nghệ số ở thế kỷ 21 đang bị đe dọa.

Về phía Donald Trump, thái độ cứng rắn của lãnh đạo Nhà Trắng tương đối dễ hiểu khi ông vừa chính thức lao vào cuộc vận động tranh cử thêm một nhiệm kỳ thứ hai và cần ghi được những bàn thắng cụ thể nhằm thuyết phục cử tri.

Nhưng không chắc là chiến thuật "gây áp lực tối đa", bắt đối phương "đầu hàng vô điều kiện" luôn được tổng thống Trump khai thác giúp ông nhanh chóng giành được thắng lợi dù chỉ là những thắng lợi bề ngoài.

Thanh Hà

(RFI)