Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung: Đôi bên gia tăng áp lực và mở mặt trận tuyên truyền

Trong cuộc đọ sức thương mại giữa hai siêu cường kinh tế thế giới, Mỹ và Trung Quốc cùng dồn dập gia tăng sức ép và dùng đòn tâm lý. Đâu là những dụng ý của đôi bên ? Đàm phán có nguy cơ thất bại hay đây là chiến thuật thương thuyết để chỉ trong vài tuần nữa, bên nào cũng có thể khoe là đã « ghi được những bàn thắng quan trọng, buộc đối phương phải nhượng bộ » ?

Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer (T) và phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc (Liu He) tại Đại lễ đường Nhân dân, Bắc Kinh, ngày 15/02/2019.

Đầu tháng 05/2019, vào lúc tưởng chừng cuộc đọ sức thương mại Mỹ-Trung sắp tới hồi kết, Washington bất ngờ tăng « hỏa lực ». Trước hết là quyết định tăng thêm thuế nhập khẩu đang từ 10% lên 25% nhắm vào 200 tỷ đô la hàng Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ. Tiếp theo, đó là thông báo « cấm cửa » Hoa Vi và đẩy mạnh vận động các đồng minh cũng tẩy chay tập đoàn viễn thông Trung Quốc.

Báo New York Times số ra ngày 28/05/2019 nêu lên kịch bản : « Bước kế tiếp trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ là Washington cấm các tập đoàn Trung Quốc tham gia thị trường chứng khoán Hoa Kỳ ».

Ở bên kia đấu trường, báo chí Bắc Kinh đột nhiên đăng tải nhiều bài viết về cuộc chiến giữa hai ông khổng lồ thương mại này. Ngay từ đầu tháng 05/2019, các tờ từ Hoàn Cầu Thời Báo đến Nhân Dân Nhật Báo đều quả quyết : Không có chuyện nhượng bộ Hoa Kỳ. Một nhà quan sát được South China Morning Post ấn bản tại Hồng Kông trích dẫn, lưu ý, việc Bắc Kinh để cho báo chí « nhập cuộc » là một thay đổi so với trước đây.

Từ trước tới nay, các phương tiện truyền thông Trung Quốc tránh đả động đến những đòn trừng phạt của chính quyền Trump nhắm vào những tập đoàn như ZTE hay tăng thuế đánh vào nhôm, thép của Trung Quốc… Thêm một dấu hiệu quan trọng khác, cách nay hai ngày, cũng tờ Hoàn Cầu Thời Báo « tiết lộ » là Bắc Kinh đang « cân nhắc » giải pháp dùng đất hiếm để mặc cả với Mỹ. Tin này càng có thêm trọng lượng sau khi chủ tịch Tập Cận Bình, cùng trưởng đoàn đàm phán thương mại là phó thủ tướng Lưu Hạc, đến thăm một nhà máy chế xuất kim loại hiếm.

Những động thái dồn dập từ cả hai phía cho thấy, trước hết là phía Mỹ có vẻ đang nóng ruột muốn tăng tốc các cuộc đàm phán. Tổng thống Trump muốn nhanh chóng có được những kết quả cụ thể trước khi ra tranh cử nhiệm kỳ thứ hai. Vả lại cuộc chiến thương mại kéo dài từ hơn một năm qua bắt đầu tác động đến cỗ máy kinh tế của Hoa Kỳ vốn đang« ngon trớn ». Điển hình là chính phủ đã phải chi ra 12 rồi 16 tỷ đô la hỗ trợ cho các nông gia không bán được lúa mì hay ngũ cốc sang Trung Quốc.

Về phía Bắc Kinh, các chỉ số kinh tế cho thấy « công xưởng sản xuất của thế giới » này bắt đầu thấm đòn. Chỉ số xuất khẩu của Trung Quốc « đột ngột giảm mạnh trong tháng 04/2019 ». Ông Tập Cận Bình có lẽ cũng nôn nóng không kém Donald Trump để tìm ra một giải pháp cho cuộc chiến thương mại đã kéo dài.

Bên cạnh mục tiêu gia tăng áp lực với đối phương để tạo thuận lợi trong đàm phán, đối tượng mà cả Tập Cận Bình lẫn Donald Trump cùng nhắm tới công luận trong nước. Tổng thống Hoa Kỳ ồn ào đe dọa Trung Quốc để rồi, cũng có thể là trong vài tuần nữa, chính ông sẽ thông báo Washington và Bắc Kinh đạt được đồng thuận giải quyết tranh chấp sau khi gặp chủ tịch Tập Cận Bình tại Osaka, Nhật Bản, nhân thượng đỉnh G20. Trong quá khứ, Donald Trump đã nhiều lần khiến công luận phải bất ngờ !

Còn đối với Tập Cận Bình, cứng giọng với chính quyền Trump hay đánh tiếng về những « lá bài » có trong tay để mặc cả với Hoa Kỳ (ngưng xuất khẩu đất hiếm, hay bán công trái phiếu của Mỹ…) cũng là điều cần thiết để xua tan những hoài nghi trong nội bộ đảng Cộng Sản. Ngoài ra, việc Bắc Kinh cho phép báo chí lên tiếng nhiều về đề tài nhậy cảm này là nhằm khơi dậy tinh thần dân tộc của người dân Trung Quốc. Thế nhưng, bài toán đó có thể sẽ là « một nước cờ mạo hiểm ».

Có điều, như ghi nhận của báo Hồng Kông South China Morning Post, ấn bản trên mạng ngày 30/05/2019, trong cuộc « leo thang này », Donald Trump và Tập Cận Bình đều đang « tiến vào một vùng nước sâu đầy nguy hiểm ».

Để minh họa cho bài viết, tờ báo đăng bức hý họa với hình ảnh Donald Trump và Tập Cận Bình mặc áo phao, hai người ngồi quay lưng lại với nhau trên một tấm ván lênh đênh ngoài biển khơi. Những diễn biến gần đây có thể cho thấy là cuộc đọ sức thương mại Mỹ-Trung đã vượt ra ngoài phạm vi mậu dịch. 

(RFI)