6g sáng nay 9/3, chen giữa nhiều tin
muộn chúc mừng ngày phu nữ, tôi nhận được tin nhắn của một cô gái trẻ:
“Kỳ này họ làm bài bản, có kế hoạch từng bước để xóa sổ Nước mắm truyền
thống hơn vụ Arsen đợt trước, chắc chết thiệt cô ơi!”
 |
| Hình minh họa |
Cô
gái ấy tên Thùy, con gái chị Nguyễn Thị Tịnh, chủ hãng nước mắm Thanh
Quốc, Phú Quốc. Thanh Quốc là một trường hợp tiêu biểu cho các DN làm
nước mắm cha truyền con nối ở Phú Quốc. Thay vì theo mốt thời thượng làm
giàu nhanh ở Phú Quốc hiện nay là đi mua bán đất, chị Tinh vẫn đeo bám
nghề. Thùy, tốt nghiệp đại học ở SG, thay vì kiếm việc ở đây, đã về hẳn
Phú Quốc làm nghề nước mắm với mẹ. Mấy tháng trước, Thanh Quốc nằm trong
danh sách xem xét cấp chứng nhận “HVNCLC-Chuẩn Hội nhập” nhưng không
được thông qua vì Hội đồng xét duyệt đòi phải điều chỉnh một số tiêu
chí. Mãi đến đợt 20/2 vừa rồi, Thanh Quốc mới lấy được HACCP và mới được
thông qua danh hiệu “HVNCLC-Chuẩn hội nhập” luôn.
Như
vậy, các DN nước mắm truyền thống vẫn đang tự biết phải tập trung khâu
tuân thủ tiêu chuẩn VN và quốc tế để đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng
và xuất khẩu. Họ biết luật làm ăn của thị trường trong nước và thế
giới. Họ dám lấy HACCP thì sợ gì tiêu chuẩn VN, vậy mà khi đọc dự thảo
Quy phạm vừa rồi, họ kêu trời vì thấy toàn những quy định lơ mơ trớt
quớt mà đầy quyền uy, càng đọc càng thấy có đến 50 điểm sai (hoặc không
phù hợp) rất nặng mùi, hoặc mùi tiền, mùi arsen hoặc mùi sa lông phòng
lạnh. Họ không kịp cười do bất ngờ trước những qui định tào lao vì họ
nhận ra ngay, đó là cái bẫy đang tết dần dần thành những sợi thòng lọng
xử gọn tất cả làng nghề nước mắm truyền thống VN trong tương lai gần.
Phủ
dụ rằng “chỉ để tham khảo, theo hay không là tự ngyện” song người đưa
dự thảo không quên “xi mạ” vỏ bọc cao đẹp: bảo vệ sức khỏe người tiêu
dùng, giữ gìn uy tín chất lượng ngành nước mắm.
Nghe
giống y chang hồi cái “Hội tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng”, tay
thì đút tiền khủng vào túi, miệng thì khạc ra toàn những kết quả điều
tra và kết luận giết người. Có người nói, không lẽ chỉ do cạnh tranh,
chỉ có “bọn tư bản hút máu người mới cạnh tranh kiểu ấy”.
Với
những ngành nghề truyền thống, tôi không thấy ở xứ nào mà cứ có từng
đợt tấn công thẳng thừng, bền bỉ, truy cùng đuổi tận đối thủ như vậy?
Trái lại, chính phủ một nước tư bản như Thái Lan, họ thấy giá trị thực
sự của tài nguyên bản địa. Ở Thái Lan, tất cả các “Chỉ dẫn địa lý” sau
khi được trao chứng nhận là cơ quan chức năng đến hướng dẫn để lấy chứng
nhận tiêu chuẩn quốc tế. Thăm khu dành cho “Sản phẩm chỉ dẫn địa lý”
trang trọng trong hội chợ Thaifex liên tiếp 2017, 2018, tôi thấy luôn có
đến 50% các loại sản phẩm được chứng nhận hữu cơ của Mỹ, EU hay của
Thái.
Lý
thú hơn, người Thái cũng nhiệt tình giúp các nông sản địa phương và Chỉ
dẫn địa lý VN. Đó là việc mà Central group đang làm tốt, ngay trên đất
Thái và làm cả ở VN. Mỗi năm Central group tổ chức một “Tuần lễ hàng
Việt tại Thái Lan” ựu tiên tuyển chọn, hỗ trợ các sản phẩm địa phương,
đặc biệt là Chỉ dẫn địa lý. Như nước mắm, tiêu , điều, trái cây Việt
Nam, họ đều tổ chức triển lãm thật là trang trọng. Tại sao? Tại vì họ
hiểu những sản phẩm đó thật là đáng quí, có giá trị cao, và giúp tìm thị
trường là cách giúp phát triển ngành nghề đó bền vững nhất. Họ nói:
chúng tôi cần sản phẩm tốt để bán, và cũng để giúp được VN phát triển.
Tôi
cũng từng làm việc với tổ chức EU, và họ “không hiểu” cách mình đối xử
với sản phẩm truyền thống của mình. Ví dụ, Liên minh châu Âu cấp chứng
nhận bảo hộ tại EU cho nước mắm Phú Quốc từ 2012, thế mà từ bấy đến giờ,
ta đã làm gì thiết thực giúp các nhà thùng? Tỉnh Kiên Giang có giúp
nhưng lực có hạn. Còn những cú vỗ mặt lien mien, từ Arsen, histamine hay
cái Quy phạm này thì là kiểu gì?
Thùy
của Thanh Quốc nói với tôi, “ban ngành đi với họ hết cô ơi!”. Tôi nói
không phải vậy. Văn bản này đáng lẽ được thông qua ban hành lặng lẽ vào
Tết Kỷ Hợi nhưng chính Tổng Cục Tiêu Chuẩn ĐL.CL ra lệnh cho Vụ Tiêu
Chuẩn của Tổng cục gửi cho Hội DN.HVNCLC để xem tình hình doanh nghiệp
góp ý ra sao (thực hiện đúng theo thỏa thuận giữa Hội và Bộ KH&CN đã
ký tháng 9/2018 cùng hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp xây dựng tiêu
chuẩn) và sau đó, Hội gửi cho hàng chục Hiệp hội và Hội khác, ai nấy đọc
mới chưng hửng và mới phản ứng như vừa qua chứ. Vậy nếu cứ theo trình
tự thời gian mà làm như cũ thì…xong rồi.
Cũng
có bạn trẻ inbox cho tôi: “Con thấy bí quá cô. Họ đã quyết đến cùng,
cạnh tranh hủy diệt mà cô cứ nói luật pháp, lẽ phải, đạo đức với quyền
lợi người tiêu dùng là thua hết, đều thua hết, thua một thứ mạnh nhất và
duy nhất: TIỀN”.
Tôi
nói với em, thế giới bây giờ không ai dại mà tận diệt tài nguyên bản
địa là tài sản quí giá nhất của quốc gia mình. Em còn trẻ, đừng chủ bại
quá sớm. Cái quyết liệt của đồng tiền đi hủy diệt đối thủ mạnh lắm,
nhưng ý chí quyết phải sống còn của những kẽ bị săn đuổi đến cùng còn
mãnh liệt hơn gấp trăm lần, em biết không?
Vũ Kim Hạnh
(FB Vũ Kim Hạnh)
Không có nhận xét nào