Hai thành ngữ “lợi bất cập hại” và
“họa vô đơn chí” giờ cùng ứng vào việc dời đỉnh đặt ở chân tượng Trần
Hưng Đạo, tọa lạc trước Bến Bạch Đằng, quận 1, TP.HCM, đi nơi khác, đúng
vào ngày 17 tháng 2 năm 2019.
 |
| Tượng Trần Hưng Đạo tại Sài Gòn. (Hình: Dennis Jarvis) |
Nếu
trong ngày 17 tháng 2, chỉ có ông Nguyễn Thiện Nhân – Bí thư Thành ủy
TP.HCM bị công chúng xúm vào nguyền rủa trên mạng xã hội thì hôm sau, 18
tháng 2, có thêm bà Trần Kim Yến, Bí thư quận 1 “đưa đầu chịu báng”.
Cứ
theo tường thuật của báo giới Việt Nam thì việc dời đỉnh đặt ở chân
tượng Trần Hưng Đạo là chủ trương riêng của quận ủy và chính quyền quận
1, không dính dáng gì tới thành ủy, chính quyền TP.HCM và tất nhiên ông
Nhân… vô can.
Cho
dù bà Yến khẳng định, việc dời đỉnh đúng vào ngày 17 tháng 2 – thời
điểm nhiều người cư trú ở TP.HCM dự tính sẽ đến nơi đặt tượng Trần Hưng
Đạo, thắp hương tri ân liệt sĩ và tưởng niệm đồng bào uổng tử trong cuộc
chiến chống Trung Quốc xâm lược cách nay 40 năm - là “bình thường” (vì
theo kế hoạch chỉnh trang các khu vực công cộng ở quận 1) và “hợp lý”
(vì chỉ nên đặt đỉnh ở đình, đền, chùa, miếu), song hành động mà bà Yến
khăng khăng là “bình thường và hợp lý” (1) này đã biến toàn bộ nỗ lực
“rửa mặt” của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam (sắp đặt
để hệ thống truyền thông chính thống đồng loạt lên tiếng về cuộc chiến ở
biên giới Việt – Trung cách nay 40 năm, tổ chức một hội thảo cấp quốc
gia về cuộc chiến,…) thành… công cốc! Sự nghi ngại và bất bình của công
chúng đối với hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam không
những không giảm mà còn cao hơn.
Chưa
kể lập luận của bà Yến còn tạo ra tiền đề và việc dời đỉnh ở chân tượng
Trần Hưng Đạo tại TP.HCM còn tạo ra tiền lệ để công chúng đòi dời hết
đỉnh đặt trước tượng những lãnh tụ như: Hồ Chí Minh (2), Nguyễn Văn Cừ
(3), Trường Chinh (4),… đi nơi khác.
***
Trong
tâm thức của người Việt, đỉnh – nơi dâng hương có tính công cộng - là
vật thiêng chẳng khác gì bát hương trên bàn thờ gia đình – chỗ trú ngụ
của tổ tiên, ông bà, cha mẹ, những thân nhân đã khuất. Khấn vái, cắm vào
đỉnh hay vào bát hương một thẻ nhang không chỉ đơn thuần là bày tỏ sự
tôn kính, nỗi nhớ mong mà còn nhằm tạo lập, gìn giữ mối liên kết giữa
hữu hình với vô hình.
Bởi
xúc phạm, đập phá bát hương có thể dẫn đến những hậu quả đặc biệt
nghiêm trọng, kể cả an ninh, trật tự của cả một khu vực, nên tháng 5 năm
2015, sau khi có hàng trăm bát hương ở Nghĩa trang Kha Lâm (Kiến An,
Hải Phòng) và kế đó là Nghĩa trang Dương Nội (Hà Đông, Hà Nội) bị đập
nát, nhiều luật sư, cựu thẩm phán cùng cho rằng, cần khởi tố, điều tra
hành vi “xâm phạm mồ mả” để an dân (5).
Không
phải tự nhiên mà đỉnh hay bát hương chưa bao giờ là đối tượng cần được
“chỉnh trang”. Đặc biệt là đỉnh trước tượng một nhân vật như Hưng Đạo
Đại Vương Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) không đơn thuần là đỉnh. Với
cha ông người Việt, Trần Hưng Đạo không chỉ là Anh hùng dân tộc, ông còn
là một “Thượng đẳng Phúc thần” phù hộ cho sự nghiệp chống ngoại xâm,
bảo vệ quốc gia, dân tộc, trừ tà, sát quỉ (6).
Thờ
Đức Thánh Trần là tín ngưỡng dân gian. Một khảo luận của Đại học Quốc
gia Hà Nội năm 2004, cho biết, riêng Việt Nam hiện có khoảng 1.000 cơ sở
tín ngưỡng thờ “Đức Thánh Trần” (7). Đền thờ Đức Thánh Trần không chỉ
có ở Hải Dương, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Hà Nội, Hải Phòng, Thanh
Hóa, Thừa Thiên – Huế, Khánh Hòa, Đồng Nai, Vũng Tàu, Bình Dương,
TP.HCM,… mà còn ở cả bên ngoài Việt Nam.
***
Đỉnh
mới bị dời khỏi chân tượng Trần Hưng Đạo đối diện Bến Bạch Đằng, TP.HCM
đã nằm ở đó từ giữa thập niên 1960. Ai cũng biết lý do chính dẫn tới
dời đỉnh không phải do “chưa đúng vị trí, chưa trang nghiêm” mà vì còn
đỉnh thì còn người đổ đến thắp hương, tri ân liệt sĩ, tưởng niệm đồng
bào uổng tử ở biên giới Việt Trung hồi 1979, ở Hoàng Sa 1974, ở Trường
Sa 1988.
Dưới
mắt hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam, tri ân liệt sĩ
nguy hại cho “di sản quý báu là sự tương đồng ý thức hệ giữa Việt Nam và
Trung Quốc với đặc trưng là một đảng cộng sản lãnh đạo”, nền tảng của
“mối quan hệ đặc biệt giữa Việt Nam và Trung Quốc”, “chi phối cách ứng
xử của cả hai”, bởi giới lãnh đạo Việt Nam cần có “một người bạn xã hội
chủ nghĩa rất lớn bên cạnh ủng hộ và hợp tác” (8).
Tương
tự, những buổi thắp hương tưởng niệm đồng bào sẽ khiến “khuynh hướng
ghét Trung Quốc, ngại nói điều tích cực về Trung Quốc” trở thành “phổ
biến” và “nguy hiểm” vì “bảo vệ chủ quyền lãnh thổ vẫn phải bảo vệ…
thành quả cách mạng, giữ quan hệ hữu nghị với Trung Quốc” (9). “Thành
quả cách mạng” là tối thượng, không thể có ngoại lệ, kể cả đó là Đức
Thánh Trần!
Bảo
vệ “thành quả cách mạng” bất chấp luân thường, bất kể đạo lý, làm lấy
được, nói lấy được sẽ còn được trong bao lâu? Chưa biết! Chỉ biết lợi rõ
ràng là bất cập hại và họa chắc chắn không chỉ đổ vào đầu bà Trần Kim
Yến, ông Nguyễn Thiện Nhân. Thêm lần này, không biết bà Yến và những
người như bà đã thấm thế nào là mặt trái của “Ăn cơm chúa, múa tối ngày”
hay chưa?
Trân Văn
----------------
Chú thích:
(5) http://danviet.vn/tin-tuc/dap-pha-bat-huong-o-ha-noi-hai-phong-som-khoi-to-de-ran-de-580914.html
(6) https://vi.wikipedia.org/wiki/Tín_ngưỡng_Đức_Thánh_Trần
(Blog VOA)
Không có nhận xét nào