Cứ năm ông tướng của lục quân Mỹ thì
có một không thể ra trận vì không đạt yêu cầu về sức khỏe và điều đó ảnh
hưởng đến yếu tố “sẵn sàng chiến đấu” của quân đội Mỹ - một vấn nạn mà
ông Jim Mattis – Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ từng cam kết sẽ giải quyết tận
gốc.
 |
| Theo Luật Bí Mật Nhà Nước thì thân thế, sự nghiệp và sức khỏe của nhân vật này là một bí mật quốc gia. |
Thông
tin vừa kể được USA Today loan báo rộng rãi hôm 20 tháng 11 dựa trên
các dữ liệu thống kê năm 2016 về khả năng “sẵn sàng chiến đấu” của quân
đội Mỹ. Cũng theo thống kê vừa kể thì chỉ có 83,5% quân nhân của lục
quân Mỹ đủ sức khỏe để có thể tham chiến trên toàn thế giới – thấp nhất
trong số các quân chủng của quân đội Mỹ.
Có
nhiều lý do dẫn đến chuyện 1/5 sĩ quan cấp tướng của lục quân Mỹ không
thể ra trận vì không đạt yêu cầu về sức khỏe và USA Today đã tường thuật
khá cặn kẽ về cách mà quân đội Mỹ giải quyết vấn nạn này song đó không
phải là trọng tâm của bài viết này. Bài viết này chỉ nhằm so sánh việc
bảo mật giữa “ta” và Mỹ.
Trong
bài viết vừa kể (1), USA Today cho biết, họ đã sử dụng Luật Tự do thông
tin (The Freedom of Information Act - FOIA) để đòi quân đội Mỹ cung cấp
dữ liệu. Ngoài tình trạng sức khỏe – khả năng ra trận của các ông tướng
lục quân có nhiều điểm bất ổn, USA Today còn đòi và Bộ Quốc phòng Mỹ đã
cung cấp về việc xử lý kỷ luật các ông tướng.
Năm
2017, Bộ Quốc phòng Mỹ đã xử lý kỷ luật 500 vụ vi phạm nghiêm trọng về
luật pháp, đạo đức liên quan tới những cá nhân vốn là tướng của các quân
chủng (Hải quân, Lục quân, Không quân, Tuần duyên), các nhân viên dân
sự cao cấp làm việc cho các cơ quan đủ mọi cấp trực thuộc Bộ Quốc phòng
Mỹ.
Tương
quan giữa sức khỏe - khả năng “sẵn sàng chiến đấu” của các sĩ quan cấp
tướng nói riêng và quân đội nói chung có quan trọng không? Tất nhiên là
có vì nó sẽ ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến năng lực quốc phòng?
Thế thì tại sao không bảo mật mà lại công khai? Vấn đề nằm ở quan niệm:
Bảo mật vì ai và để làm gì?
***
Mỹ
không có khẩu hiệu “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” nhưng từ
1966 đã có FOIA (2). FOIA đã được sửa đổi hai lần, một vào 1974 và một
vào 1986. FOIA buộc các cơ quan thuộc chính phủ liên bang phải công khai
tất cả những thông tin liên quan đến hoạt động của mình và khi bất kỳ
tổ chức hay công dân nào đòi được biết thêm thông tin thì phải đáp ứng
trong vòng 20 ngày, nếu yêu cầu cung cấp thông tin không rơi vào các
trường hợp: Cần bảo mật vì liên quan đến an ninh quốc gia. Liên quan đến
hoạt động nội bộ. Bị một luật khác cấm tiết lộ. Liên quan đến bí mật
thương mại hoặc đặc quyền thương mại. Trao đổi có tính cách bí mật giữa
các cơ quan liên bang. Liên quan đến quyền riêng tư của những công dân
khác. Liên quan đến việc thực thi pháp luật có thể ảnh hưởng đến sự công
bằng, tính vô tư khi xét xử, gây nguy hiểm cho những cá nhân khác...
Liên quan đến sự giám sát của các tổ chức tài chính. Liên quan đến dữ
liệu địa chất, lập bản đồ.
Chính
quyền Hoa Kỳ còn lập một website riêng để bất kỳ công dân, tổ chức nào
cũng có thể truy cập, gửi yêu cầu cung cấp thông tin theo các qui định
của FOIA, kèm những hướng dẫn rất cụ thể để có thể thực hiện quyền được
thông tin (3). Theo FOIA, cá nhân, tổ chức có yêu cầu không cần phải
phải giải thích lý do đòi cung cấp thông tin, cũng không cần phải tường
trình – cam kết về việc sẽ sử dụng những thông tin được cung cấp vào
việc gì để nơi được yêu cầu… cứu xét. Nếu quá 20 ngày từ khi nhận được
yêu cầu, nơi tiếp nhận phải giải thích lý do tại sao chưa thể đáp ứng và
FOIA chỉ xem sự chậm trễ là hợp pháp trong trường hợp các cơ quan liên
bang phải thu thập thông tin từ nhiều nguồn hoặc phải tham vấn với những
nơi khác trước khi trả lời. Trong trường hợp yêu cầu cung cấp thông tin
có liên quan đến những thông tin thuộc dạng không thể cung cấp, các cơ
quan liên bang phải tự sàng lọc để chuyển cho phía yêu cầu thông tin
những thông tin thuộc dạng không bị hạn chế nhằm chu toàn nghĩa vụ của
mình.
***
Cho
đến giờ, không có lãnh đạo nào của các tổ chức chính trị ở Mỹ hoặc
nguyên thủ của Mỹ dám vỗ ngực khẳng định: Dân chủ ở Mỹ… đến thế là cùng!
FOIA chỉ là một trong những công cụ liên tục được cải tiến và chắc chắn
sẽ còn cải tiến nữa để dân chủ ở Mỹ tiếp tục thăng tiến.
Chỉ
có thể thăng tiến dân chủ để xã hội càng ngày càng công bằng, văn minh
khi thông tin liên quan đến hoạt động của hệ thống chính trị, hệ thống
công quyền được minh bạch hóa cho toàn dân kiểm tra, bình phẩm. FOIA tạo
ra sự tư tin nơi công chúng về việc chính họ mới là những chủ nhân thực
sự của quốc gia và kềm giữ hệ thống chính trị, hệ thống công quyền
nhũng lạm.
Công
khai hóa tình trạng sức khỏe – khả năng ra trận – tỉ lệ sẵn sàng chiến
đấu của các ông tướng lục quân Mỹ nói riêng và quân đội Mỹ nói chung là
một sự sòng phẳng với công chúng, những người đóng thuế để nuôi lực
lượng quốc phòng, bảo vệ quốc gia, dân tộc. Dưới sự giám sát của công
chúng, các ông tướng và quân đội Mỹ phải tự điều chỉnh, tự kiện toàn để
mồ hôi, công sức của dân chúng Mỹ không bị phí phạm.
Ở Việt Nam thì sao?
Cứ
so FOIA với nội dung Luật Bí mật nhà nước mới được Quốc hội khóa 14
thông qua hôm 15 tháng 11, ắt sẽ thấy cả tâm thế lẫn tư thế của hệ thống
chính trị, hệ thống công quyền với dân. Chẳng phải chỉ có “thông tin về
bảo vệ sức khỏe lãnh đạo” (Điểm a, Khoản 11, Điều 7) mà “thông tin về
thân thế, sự nghiệp lãnh đạo” (Điểm c, Khoản 1, Điều 7) cũng là… “bí mật
nhà nước”. Nếu đọc kỹ Điều 7 – xác định phạm vi bí mật nhà nước (4) -
ai cũng có thể thấy, dân chúng Việt Nam không có quyền biết bất kỳ điều
gì liên quan đến hoạt động của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền
vì tất cả đều thuộc phạm trù… “bí mật nhà nước”.
Theo
hướng đó, đụng đến thực trạng quân đội, công an có thể bị phạt tới 15
năm tù vì “làm lộ bí mật nhà nước”. Điểm b, Khoản 2, Điều 7 của Luật Bí
mật nhà nước xác định, “tổ chức và hoạt động của lực lượng vũ trang nhân
dân” là một trong những chủ đề cấm “đăng tải, phát tán trên phương tiện
thông tin đại chúng, mạng Internet, mạng máy tính và mạng viễn thông”!
Qui định như thế có làm lực lượng vũ trang vững mạnh hơn không? Cứ nhìn
vào thực tế sẽ có câu trả lời.
Thế
thì tại sao lại đem tấm áo “bí mật nhà nước” trùm lên tất cả? Cũng đã
có vô số câu trả lời từ thực tế. Chẳng hạn nhờ toàn bộ hồ sơ liên quan
đến thương vụ Mobifone mua 95% cổ phần của AVG được Bộ Công an đóng dấu
“Mật”, nên không “thằng nào, con nào” dám bàn luận về chuyện Mobifone
mua hớ 7.006 tỉ đồng vì hình phạt của tội “làm lộ bí mật nhà nước” (có
thể tới 15 năm tù) lơ lửng trên đầu, cho đến khi “tương quan giữa thế và
lực” trên chính trường Việt Nam thay đổi (5).
***
Câu
hỏi: Bảo mật vì ai, để làm gì? - có nhiều câu trả lời. Những câu trả
lời này sẽ rất khác nhau vì phụ thuộc vào chuyện hệ thống chính trị, hệ
thống công quyền thật sự là của ai (?), do ai (?), đặt định – thực thi
các qui định pháp luật vì ai (?).
Trân Văn
-------------
Chú thích
(4) https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-Bao-ve-bi-mat-nha-nuoc-2017-337064.aspx
Không có nhận xét nào