Sự tuột dốc đạo đức không có điểm
dừng. Không chỉ những giá trị căn bản nhất của đạo đức đang thoái hóa mà
thậm chí tình người cũng cạn kiệt. Sự khủng hoảng đạo đức đang trở nên
điên loạn. Chừng nào nguyên nhân sâu xa cuộc khủng hoảng làm tê liệt và
tàn phá xã hội này còn còn chưa dám thừa nhận thì vấn đề “chấn chỉnh”
đạo đức không bao giờ có thể khôi phục.
 |
| Sự tuột dốc đạo đức không có điểm dừng. Không chỉ những giá trị căn bản nhất của đạo đức đang thoái hóa mà thậm chí tình người cũng cạn kiệt. |
Đạo
đức rơi từng mảng như một bức tường mục nát. Đạo đức đang lao xuống vực
như chiếc xe không phanh. Chưa bao giờ xã hội Việt Nam tan nát đến
nhường này. Mọi cái xấu và cái ác tuôn ra ào ạt với mức độ vô phương
kiểm soát. Cái xấu này kéo theo cái ác khác. Cái ác đang rất thèm khát
thể hiện hung tính của nó. Cái ác trở thành đặc tính nổi trội trong một
xã hội hỗn loạn không kỷ cương. Chỉ vì “nhìn đểu”, nạn nhân có thể bị
chém chết tức thì. Con giết cha, trò đánh thầy, cô giáo “tra tấn” học
sinh, bệnh nhân nện bác sĩ, “quan làng” hà hiếp người dân…, tất cả xảy
ra như cơm bữa. Một xã hội ngày nào cũng được cung cấp một “thực đơn”
như vậy thì con người sẽ biến thành gì?
Con
người sẽ chỉ trở nên ác hơn. Cứ sau một sự việc kinh thiên động địa,
chẳng hạn cô giáo cho học trò uống nước giẻ lau bảng hoặc cô giáo phạt
“bạt tay hội đồng”, phản ứng xã hội luôn kinh khủng. “Giết chết cả họ
nhà con mụ ấy đi! Con này mà rơi vào tay tao thì tao băm từng mảnh!...” –
đó là “ý kiến” của đa số dư luận. Tại sao hiện tượng “ác mồm, ác miệng”
mỗi lúc mỗi phổ biến? Tại sao con người lại trở nên hung dữ hơn? Lý do
trong mọi lý do là công lý đã bị chính quyền chà đạp đến mức chẳng ai
còn tin vào sự phán xét và trừng trị của pháp luật. Trong một xã hội “vô
pháp, vô thiên”, người dân sẽ có khuynh hướng cho mình quyền phán xét
và quyền trừng phạt. Trong một xã hội mà công lý thường xuyên đóng vai
một tên hề trơ trẽn thì quyền phán xét không còn thuộc về những kẻ ngồi
xổm lên đầu nhân dân và đùa bỡn với công lý.
Trong
một đất nước mà ngày càng có nhiều trường hợp chết trong đồn công an mà
không bao giờ được điều tra và xử tội trong khi công an chẳng khác gì
một tổ chức côn đồ khoác áo chính quyền thì tâm lý giận dữ và thù hằn
càng thêm dồn nén. Trong một đất nước mà kẻ trộm con vịt bị xử 7 năm tù
trong khi vô số kẻ cắp hàng tỷ lại được “phê bình kiểm điểm” thì sự phẫn
nộ người dân trút lên đầu bất cứ ai gây ra bất kỳ hành động tàn ác nào
là điều hoàn toàn có thể hiểu được. Đó là sự xả tràn của vô số ức chế
thường trực và luôn trong trạng thái chực chờ nổ tung. Dầu dường như
chưa bao giờ thiếu để châm vào lửa trên đất nước này. Xã hội và những gì
xảy ra hàng ngày luôn “cung cấp” thừa ngòi nổ, từ những tiêu cực trong
giáo dục đến những tai ương môi trường, từ những phát biểu nhảm nhí đến
thái độ im lặng trong những trường hợp mà người dân cần chính quyền lên
tiếng. Còn nữa, trong một đất nước mà chính quyền thường xuyên thể hiện
bộ mặt đạo đức giả của nó thì làm sao có thể kỳ vọng xã hội tử tế và đạo
đức?
Vấn
đề đạo đức tan hoang đã được báo chí đề cập ít nhiều. Trên SGGP
(15-1-2018), gia đình đã được xem là “thủ phạm”: “Tình trạng đạo đức
xuống cấp nghiêm trọng là do có sự buông lỏng việc giáo dục đạo đức cho
học sinh từ ngay trong gia đình đến nhà trường. Ở nhà thì cha mẹ mải mê
lo kiếm tiền bỏ mặc con cái, thiếu hẳn việc giáo dục con cái nền tảng
đạo đức, giữ gìn đạo hiếu với ông bà cha mẹ, biết kính trên nhường dưới,
biết tôn sư trọng đạo. Đó là chưa kể nhiều phụ huynh còn nuông chiều
con quá mức, dung túng cả những thói hư, tật xấu của con em mình. Họ
chưa thực sự là tấm gương sáng cho con mình”… Trên Nhân Dân
(30-10-2018), “tình trạng xuống cấp trong lối sống của một bộ phận giới
trẻ” đã được xem là một trong những nguyên nhân chính khiến đạo đức suy
vong. Và trên nghị trường, đạo đức bi thảm là tại… kinh tế!
Sự
tan nát đạo đức xã hội thật ra không thể loại trừ yếu tố chính trị. Nếu
không dám đề cập đến chính sách giáo dục trong đường lối cai trị – đề
cao “con người mới XHCN” hơn là văn hóa và đạo đức, đề cao việc trung
thành với Đảng hơn là gắn bó với những giá trị đạo đức truyền thống –
thì những “mổ xẻ” về việc đạo đức xuống cấp chỉ là hành động tương tự
vớt lớp váng trên bề mặt của một cái ao tù nước đọng gây ô nhiễm xã hội
từ những cặn bã hôi thối nằm sâu dưới đáy. Đừng tránh né mà phải thừa
nhận rằng chính đường lối cai trị cộng sản đã đập nát các giá trị đạo
đức truyền thống, ngay từ những ngày đầu của lịch sử cộng sản. Những
trận mưa dầm rỉ rả tuyên truyền cùng chính sách xây dựng “xã hội mới
XHCN”, trong khi phủ nhận và triệt tiêu nhiều giá trị đạo đức căn bản,
đã làm trốc gốc và gãy đổ những giá trị đạo đức vốn ngạo nghễ cả ngàn
năm. Khi mọi thứ được “Đảng trị” và “Đảng hóa”, kể cả tôn giáo, thì vị
trí của những giá trị khác, trong đó có giá trị đạo đức, phải lùi lại và
thậm chí bị vất đi. Cộng sản và cái gọi là “XHCN” của họ chẳng khác gì
đám sâu đục khoét và tàn phá những cây cổ thụ đạo đức. Chẳng phải tự
nhiên mà sự xuống cấp đạo đức của xã hội Việt Nam hiển hiện y hệt xã hội
của “nước anh em” Trung Quốc.
Chính
quyền làm gì để chấn chỉnh đạo đức? “Bộ Văn hóa đã tham mưu Trung ương
Đảng ban hành nghị quyết 33 về xây dựng phát triển văn hóa con người đáp
ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước. Bộ cũng trình Chính phủ
ban hành nghị định 110 về quản lý tổ chức lễ hội; nghị định 122 quy định
xét tặng danh hiệu gia đình, thôn, bản, ấp văn hóa… Bộ Văn hóa cũng đề
ra nhiều giải pháp để phát huy sứ mệnh của văn học nghệ thuật, vai trò
của văn nghệ sĩ; tăng cường phối hợp liên ngành trong giáo dục đạo đức
lối sống...” – phát biểu của Bộ trưởng Văn hóa Thể thao Du lịch Nguyễn
Ngọc Thiện (trong phiên chất vấn Quốc hội ngày 30-10-2018). Đó chẳng
phải là giải pháp. Những điều đó chưa bao giờ là giải pháp. Mô hình
“làng văn hóa”, “phường văn hóa”… chưa bao giờ đóng góp cho việc xây
dựng đạo đức xã hội. Sự xuống cấp của đạo đức xảy ra cùng thời với sự
bùng nổ những mô hình và cách thức “xây dựng văn hóa” này.
Điều
mà Bộ Văn hóa cần “tham mưu Trung ương Đảng” là phải thay đổi chính
sách giáo dục, phải lột bộ da chính trị ra khỏi cơ thể giáo dục, phải
đập nát bộ máy giáo dục để xây lại hệ thống giáo dục từ đầu, lấy triết
lý nhân bản làm trung tâm chứ không phải “con người XHCN”. Bộ Văn hóa
cũng cần “tham mưu Trung ương Đảng” việc cần giảm liều lượng sợ hãi
trước cái gọi là “suy thoái tư tưởng và đạo đức cách mạng” trong cuộc
chấn chỉnh xây dựng Đảng, vì chẳng đảng cai trị nào có thể đứng vững và
chẳng đất nước nào có thể đứng lên nếu nền giáo dục của nó bất thành
trong việc tạo ra những cái phanh chặn lại sự tuột dốc của đạo đức.
Mạnh Kim
(Blog VOA)
Không có nhận xét nào