Liên Hội Nhân Quyền Việt Nam ở Thụy Sĩ
Kính chuyển quý bạn đọc và quý diễn đàn
Bài viết của ông NGUYỄN VĂN VUI (CHLB Đức) về trường hợp bà LÊ THU HÀ, tù nhân yêu nước, bị bạo quyền cộng sản Hà Nội buộc lưu vong ở nước Đức và hội chứng hậu chấn thương tâm lý.
Bài viết này đã được ông Dương Hồng Ân, thành viên điều hợp Diễn Đàn Việt Nam 21 (CHLB Đức), chuyển đến Liên Hội chúng tôi.
Xin cảm ơn ông Nguyễn Văn Vui và ông Dương Hồng Ân.
 |
| Lê Thu Hà và hội chứng hậu chấn thương tâm lý |
Người viết câu khẳng khái này không phải là Ghandi, Nelson Mandela hay Lưu Hiểu Ba. Người viết câu này là một phụ nữ Việt Nam can trường, can trường không kém gì những Lê Thị Công Nhân, Mẹ Nấm, Đỗ Thị Minh Hạnh, Bùi Thị Minh Hằng, Tạ Phong Tần, Nguyễn Phương Uyên, Huỳnh Thục Vy, Phạm Đoan Trang, Trịnh Kim Tiến… và hàng ngàn phụ nữ Việt khác, đã và đang đối đầu từng ngày từng giờ với chính quyền Hà Nội, cái chính quyền hèn với giặc và ác với dân.
Lê Thu Hà là một nhà hoạt động nhân quyền trẻ, một hội viên tích cực ngay từ đầu của Hội Anh Em Dân chủ – mà LS Nguyễn Văn Đài là chủ tịch.
Lê Thu Hà bị bắt cùng với LS Nguyễn Văn Đài trong một chuyến đi vận động tại Nghệ An tháng 12/2015. Cô Hà và các thành viên khác của Hội Anh Em Dân chủ đã bị CS giam cầm khắc nghiệt suốt hai năm rưỡi. Cô đã bị biệt giam trong xà lim 6 mét vuông với 3 lần cửa sắt, hành hạ, khảo cung, khủng bố ngày đêm. Và trong thời gian này, cô đã lâm bịnh. Sức khỏe tinh thần bị gãy đổ nhanh chóng, như túp lều tranh trước cơn bão hung hãn.
Trong một phiên tòa dàn dựng kệch cỡm hôm 5.4.18, với cáo buộc “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, theo Điều 79, Hà bị tuyên án 9 năm tù, 2 năm quản chế. Trong tháng 6 vừa qua, Hà được nhà cầm quyền Hà Nội trả tự do (cùng với LS Nguyễn Văn Đài) sau những vận động tích cực của quốc tế, với điều kiện phải bị trục xuất ngay lập tức ra khỏi VN, đưa thẳng ngay qua Đức, mặc dù Hà không muốn rời bỏ quê hương.
Ngay từ ngày đầu tiên tại Đức, Hà cho thấy nhiều biểu hiện suy sụp tinh thần, lo âu lan tỏa và sợ hãi quá mức trong các tình huống xã hội thông thường.
Hôm 20.11. qua, Hà quyết định mua vé bay về VN. Và chuyện gì phải đến, đã đến: tại sân bay Nội Bài Hà bị chận lại, cấm không cho nhập cảnh và bị buộc phải rời đi ngay lập tức, sang Thái Lan để trở lại Đức. Tin tức đã được lan truyền nhanh chóng, làm dấy lên một làn sóng tranh cãi trên mạng xã hội, trong đó không thiếu những chỉ trích Hà một cách thiếu căn cứ, dù nhiều người không biết rõ sự tình bên trong cho lắm.
Bài này xin góp một cái nhìn từ góc cạnh y khoa.
Tiền sử về chấn thương cũng như các triệu chứng cho thấy, Hà mắc Hội chứng hậu chấn thương tâm lý, mà tên tiếng Anh là PTSD – Posttraumatic Stress Disorder. Ở VN thường gọi là “Rối loạn Stress sau sang chấn”. Đó là một rối loạn tâm lý, tổn thương về mặt tinh thần nghiêm trọng, ở những người đã trải qua một biến cố hãi hùng có gắn liền với những đe dọa đến tính mạng.
Rối loạn tâm lý này xảy ra muộn nhưng dai dẳng và vẫn tiếp tục kéo dài sau đó, khi sự kiện gây sang chấn đã kết thúc từ lâu. Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết, bệnh này rất thường gặp ở những cựu tù nhân bị tra tấn lâu năm, bị cưỡng hiếp, hoặc bị khủng bố tinh thần trong tù một cách có hệ thống, như bị đe dọa thủ tiêu, giết chết người thân…
Hội chứng hậu chấn thương tâm lý thường xuất hiện ở người trẻ tuổi. Chấn thương đối với nam giới đa số là tham gia chiến tranh, chứng kiến những cảnh giết chóc thảm khốc ngoài chiến trận, trong khi đối với nữ giới đa số là bị bạo hành hay cưỡng bức tình dục. Rối loạn này thường xảy ra nhất ở những người độc thân, ly dị, góa bụa …
Những chấn thương tâm lý nghiêm trọng nhất là khi có sự phá vỡ những mối quan hệ thân thiết, gây mất lòng tin nặng nề, hoặc khi có sự phá vỡ sự toàn vẹn của bản ngã, như trong trường hợp nạn nhân bị tra khảo, hay bị uy hiếp trong điều kiện stress quá sức chịu đựng.
Hội chứng hậu chấn thương tâm lý được ngành tâm thần hiện đại chia làm 3 nhóm triệu chứng tâm lý chính:
1.- Các triệu chứng cảm nhận lại: Bệnh nhân thường nhớ lại hoàn cảnh sang chấn một cách vô thức. Sự nhớ lại này cũng có thể được thể hiện qua các giấc mơ (thường là ác mộng), trường hợp nặng thì có ảo giác, ảo thanh hay ảo thị.
2.- Các triệu chứng tránh né: Bệnh nhân luôn cố tránh né các ý nghĩ, những hoạt động, nơi chốn, hay những cuộc nói chuyện có nội dung có thể làm họ nhớ lại hoàn cảnh sang chấn. Sự cố tình tránh né này có thể làm họ không còn nhớ nổi những điểm quan trọng về hoàn cảnh sang chấn. Họ không còn thích tham gia những hoạt động mà trước kia họ đam mê. Ngoài ra họ luôn bi quan về tương lai. Bệnh nhân có nhiều dấu hiệu của trầm cảm (nên thường dễ bị chẩn đoán nhầm là bị bệnh trầm cảm).
3.- Các triệu chứng tăng cảnh giác về một khả năng trở lại của sang chấn, làm cho nạn nhân luôn ở trong trạng thái đề phòng những việc xấu có thể xảy ra và thường bị giật mình, lo sợ mông lung. Khi triệu chứng nặng, trí nhớ suy sụp, giảm tập trung, giảm khả năng phán đoán và suy luận, làm cho bệnh nhân gặp khó khăn khi phải chủ động quyết định số phận của chính mình và việc hoạch định các hành động của họ thường thiếu tính logic (như việc đột xuất mua vé về Việt Nam của Lê Thu Hà vừa qua).
Theo cách phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về 6 loại nạn nhân chịu tác động của thảm họa gây sang chấn, thì Lê Thu Hà thuộc loại I, nghĩa là người trực tiếp bị nạn.
Việc điều trị hội chứng hậu chấn thương tâm lý là một quá trình lâu dài và phức tạp. Lâu dài, vì các liệu pháp tâm lý như liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive behavioral therapy) hoặc điều trị phơi sáng (Exposure therapy) khi nào cũng đòi hỏi nhiều tháng và nhiều năm điều trị liên tục. Và phức tạp, vì trong trường hợp của Lê Thu Hà người ta gặp 2 khó khăn lớn: vấn đề ngôn ngữ và hỗ trợ gia đình – xã hội. Trong ngành tâm thần học, ngôn ngữ chung giữa người bệnh và thầy thuốc là vô cùng quan trọng để việc điều trị đem lại kết quả, mà Hà thì chưa thể rành rỏi tiếng Đức (một ngôn ngữ nổi tiếng là khó), còn bác sĩ chuyên khoa tâm thần học người Việt thì ở Đức lại quá hiếm hoi. Bên cạnh đó, sự nâng đỡ, trợ giúp của người thân và gia đình đối với bệnh nhân là điều rất cần thiết trong quá trình điều trị kéo dài, mà Hà lại ở trong hoàn cảnh “bơ vơ”, “mất chỗ dựa” sau khi bị trục xuất thẳng qua xứ lạ quê người, hoàn toàn trơ trọi, không gia đình, không bạn bè thân thiết.
Cho nên trước những chỉ trích có nhiều phần ác độc và đôi khi thể hiện nhận thức tương đối hạn hẹp của một số người, tác giả xin mời tất cả những ai hiện nay đang quá hăng hái trong việc chỉ trích việc Lê Thu Hà mua vé bay về VN hôm 20.11. vừa qua – hãy đọc lại đoạn văn khẳng khái ở đầu bài mà Hà đã viết trong thời gian bị CS giam cầm trong nhà tù B14 của bộ Công an (*), rồi thành thật tự trả lời 3 câu hỏi sau đây:
1.- Nếu Bạn đang sống ở VN và đối diện từng ngày với với bộ máy cầm quyền Hà Nội vừa tham ô, hà hiếp dân lành, vừa bán đất, bán rừng cho Tàu, thì Bạn có đủ can trường để tham gia không lưỡng lự vào công cuộc đấu tranh cho dân chủ và tương lai của đất nước, như Lê Thu Hà đã từng làm trước khi bị bắt vào năm 2015, hay không?
2.- Giả thử nếu Bạn bị CS bắt giam, đánh đập và khủng bố ngày đêm trong lao tù suốt 2 năm rưỡi trời, thì Bạn có đủ đảm lược để viết ra được những lời lẽ bất khuất như Lê Thu Hà đã làm, hay không?
3.- Và nay, khi đã hiểu một phần nào các hậu quả khốc hại của bộ máy trù dập và nghiền nát cả thể xác lẫn tinh thần con người của CSVN – qua trường hợp của Lê Thu Hà nói riêng và của hàng trăm, hàng ngàn anh chị em đấu tranh dân chủ khác trong nước nói chung – thì Bạn có thể đóng góp gì, làm gì thực tiễn để giúp đỡ và cưu mang họ?
Xin bình tâm suy nghĩ trước khi phê phán Lê Thu Hà.
Nguyễn Văn Vui
23.11.2018, Đức Quốc
(*) Tác giả nhầm lẫn, đoạn văn này trích trong bài viết của cô Hà, đăng trên Facebook Lê Thu Hà ngày 17/10/2013, không phải cô Hà đã viết trong thời gian bị CS giam cầm ở nhà tù B14 của bộ Công an.
Không có nhận xét nào